Ο στωικισμός μας βοηθάει να αποστασιοποιηθούμε από το δράμα του νου. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις αξίες του στωικισμού για να είμαστε πιο συνειδητοποιημένοι σε αυτά που σκεφτόμαστε, λέμε ή κάνουμε. Εξάλλου, οι αντιξοότητες έρχονται σε κύματα – άλλοτε μικρά, άλλοτε τεράστια. Γι’ αυτό οι αξίες αυτές μας βοηθούν να βρούμε τρόπους να αντλήσουμε κάτι πολύτιμο από αυτές: μαθήματα για τη ζωή. Κερδίζουμε την ευτυχία όχι από την αποφυγή των αντιξοοτήτων, αλλά από τη συγκομιδή σοφίας από αυτές. Γιατί στο τέλος όλοι ξέρουμε ότι δεν είναι αυτό που συμβαίνει σε εμάς – είναι αυτό που κάνουμε εμείς με αυτό.
Το κλειδί αυτής της νοοτροπίας είναι ο στωικισμός.
Ο στωικισμός δεν είναι απλώς μια φιλοσοφία- είναι ένας τρόπος σκέψης που μεταμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τις πιο δύσκολες καταστάσεις της ζωής. Η εφαρμογή του στωικισμού αφορά κυρίως την επιλογή του τρόπου με τον οποίο αντιδρούμε, την εύρεση ευγνωμοσύνης και τη συνειδητοποίηση όσων μπορούμε να ελέγχουμε. Δεν περιμένουμε να μας δώσει η ζωή την εσωτερική γαλήνη.
Στόχος μας θα πρέπει να είναι να δημιουργήσουμε τη δική μας ειρήνη, όποιο κι αν είναι το εμπόδιο. Η ευτυχία προέρχεται από τη γνώση ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε οτιδήποτε στη ζωή από μια ήρεμη και «διδαγμένη» προοπτική. Ο στωικισμός μάς δίνει εργαλεία για να μετατρέψουμε αυτόν τον αγώνα σε κάτι πολύτιμο. Είναι σαν αλχημεία – μετατρέποντας τις αντιξοότητες σε ανάπτυξη, τον πόνο σε σοφία. Ο στωικός φιλόσοφος Επίκτητος είπε: «Οι άνθρωποι δεν ενοχλούνται από τα πράγματα, αλλά από τις αποφάσεις που παίρνουν γι’ αυτά». Η αντίληψη δημιουργεί την πραγματικότητα. «Υποφέρουμε περισσότερο στη φαντασία παρά στην πραγματικότητα», είπε ο στωικός φιλόσοφος Σενέκας.
Φοβόμαστε τι μπορεί να συμβεί.
Προβλέπουμε το χειρότερο και μένουμε εκεί στο μυαλό μας. Αλλά ο στωικισμός μας διδάσκει να μένουμε έξω από το κεφάλι μας, εστιάζοντας σε αυτό που όντως είναι, όχι σε αυτό που φοβόμαστε ότι θα μπορούσε να είναι. Μπορούμε να προετοιμαστούμε για το χειρότερο, αλλά πρέπει να αποστασιοποιηθούμε από αυτό. Αυτή η στωική νοοτροπία μας απελευθερώνει από την περιττή ανησυχία. Μας δίνει χώρο να βρούμε εσωτερική γαλήνη, ακόμη και σε δύσκολες στιγμές. Όμως, ο στωικισμός δεν υπόσχεται μια ζωή απαλλαγμένη από τα βάσανα. Ο Μάρκος Αυρήλιος, ένας από τους πιο διάσημους στωικούς, έγραψε ότι «τα εμπόδια γίνονται δρόμος».
Ό,τι μας εμποδίζει μπορεί να μας ωθήσει προς τα εμπρός, αν το αφήσουμε.
«Κάθε εμπόδιο στη δράση προωθεί την ίδια τη δράση. Αυτό που στέκεται εμπόδιο γίνεται δρόμος», είπε. Ας προσπαθήσουμε να το θυμόμαστε αυτό καθημερινά. Αντιμετωπίζουμε τις δύσκολες εμπειρίες της ζωής, γνωρίζοντας ότι μπορούμε είτε να τις αφήσουμε να μας λυγίσουν είτε να μας χτίσουν πιο δυνατούς. Κάθε αναποδιά είναι μια ευκαιρία για να εξασκήσουμε την ανθεκτικότητα, την υπομονή και τη σοφία. Ξέρουμε ότι είναι εύκολο κάποια στιγμή να νιώθουμε ότι η ευτυχία είναι απρόσιτη σε δύσκολες στιγμές. Αλλά ο στωικισμός αναδιαμορφώνει τις αντιξοότητες.
Κάθε παράκαμψη και αναποδιά μπορεί να μας κάνει πιο δυνατούς, αν επιλέξουμε να αναπτυχθούμε από αυτήν. Και οι Στωικοί πίστευαν στην καθημερινή εξάσκηση αυτής της νοοτροπίας.
Δεν περίμεναν την καταστροφή για να δοκιμάσουν τη δύναμή τους – προετοιμάζονταν γι’ αυτήν εκ των προτέρων. Προσπαθήστε να κάνετε το ίδιο. Μπορεί να αναρωτηθείτε: «Πώς μπορώ να παραμείνω ευτυχισμένος όταν όλα γύρω μου καταρρέουν;». Απλά, δεν περιμένουμε πλέον η ζωή να είναι πάντα εύκολη. Ο στωικισμός μας διδάσκει ότι η δυσφορία, ο πόνος, τα εμπόδια και οι δύσκολες εμπειρίες είναι μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας. Μόλις το αποδεχτείτε αυτό, θα σταματήσετε να αισθάνεστε αιφνιδιασμένος από τις προκλήσεις. Περιμένουμε τις αντιξοότητες και μαθαίνοντας να συμβιβαζόμαστε με αυτές. Δεν επιδιώκουμε την ευτυχία έξω από τον εαυτό μας. Τη δημιουργούμε από μέσα μας, μέσα από την προοπτική.
«Η ψυχή βάφεται με το χρώμα των σκέψεών της». – Μάρκος Αυρήλιος
Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσεις τα εμπόδια είναι να τα χρησιμοποιήσεις ως κρυμμένη σοφία για τη ζωή. Χρησιμοποιώντας τον Στωικισμό για να εστιάσουμε συνειδητά στον τρόπο με τον οποίο επεξεργαζόμαστε τις σκέψεις, τις αντιδράσεις και τις πράξεις για να παραμείνουμε ήρεμοι. Επικεντρωνόμαστε σε αυτά που μπορούμε να ελέγξουμε. Οι στωικοί δίνουν μεγάλη έμφαση σε αυτό. Χωρίζουν τη ζωή σε δύο κατηγορίες: σε αυτά που είναι εντός και εκτός του ελέγχου μας. Τις σκέψεις, τις ενέργειες και τις συμπεριφορές μας; Αυτά τα ελέγχουμε. Τη συμπεριφορά των άλλων ανθρώπων, τα εξωτερικά γεγονότα; Αυτά δεν μπορούμε να τα αλλάξουμε. Οπότε δεν χάνουμε πλέον χρόνο ανησυχώντας για πράγματα που δεν μπορούμε να αλλάξουμε. Αυτή σκέψη θα κάνει θαύματα στο μυαλό σας. Και η ευτυχία μας εξαρτάται από την κατάσταση που βρίσκεται το μυαλό μας.
Αν μπορούμε να ελέξγουμε την εσωτερική μας γαλήνη, θα είμαστε ευτυχισμένοι.
Το άγχος για τις συμπεριφορές άλλων ανθρώπων ή για πράγματα που δεν ελέγχουμε δεν θα αλλάξει τίποτα για κανέναν μας. Ο Επίκτητος, ένας επιδραστικός στωικός, είπε: «Δεν έχει σημασία τι σου συμβαίνει, αλλά πώς αντιδράς». Αυτή η φράση μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον πόνο, την απώλεια και την απογοήτευση. Δεν σπαταλάμε ενέργεια σε πράγματα που δεν μπορούμε να αλλάξουμε. Επικεντρωνόμαστε σε αυτά που μπορούμε να κάνουμε, στη στάση μας. Μπορούμε να βρούμε εσωτερική γαλήνη και ευτυχία αποδεχόμενοι ότι κάποια πράγματα είναι πέρα από τον έλεγχό μας. Οι Στωικοί το αποκαλούν αυτό «amor fati», ή αγάπη για τη μοίρα. Σημαίνει να αγαπάμε όχι μόνο τα καλά μέρη της ζωής, αλλά όλα – και τους αγώνες. Η ζωή δεν χρειάζεται να είναι τέλεια για να βρούμε χαρά. Αποδεχόμαστε τη ζωή όπως είναι, όχι όπως θα θέλαμε να είναι. Η καταπολέμηση της πραγματικότητας δημιουργεί μόνο πόνο. Και ο στόχος μας είναι να βρίσκουμε γαλήνη σε αυτό που συμβαίνει τώρα.
Εμπιστευόμαστε ότι η ζωή συμβαίνει για εμάς, όχι σε εμάς
Χρησιμοποιούμε επίσης τον στωικισμό για να εξασκήσουμε την ευγνωμοσύνη. Οι κενές επιθυμίες χαλάνε τη χαρά της εκτίμησης. «Μην χαλάς αυτό που έχεις επιθυμώντας αυτό που δεν έχεις – θυμήσου ότι αυτό που έχεις τώρα ήταν κάποτε ανάμεσα στα πράγματα για τα οποία μόνο ήλπιζες», είπε ο στωικός φιλόσοφος Επίκουρος. Βρίσκουμε γαλήνη γνωρίζοντας ότι αυτό που έχουμε ήταν κάποτε αυτό που επιθυμούσαμε. Μαθαίνουμε να αντλούμε ευτυχία από αυτά που έχουμε αντί να εστιάζουμε στο ανύπαρκτο. Έχουμε ήδη αρκετά για να είμαστε ευτυχισμένοι. Ο στωικισμός μας κάνει επίσης να εκτιμούμε αυτά που έχουμε, ιδίως κατά τη διάρκεια των αντιξοοτήτων. Αντί να εστιάζουμε σε ό,τι έχει χαθεί ή λείπει, εστιάζουμε σε ό,τι έχουμε. Όπως μπορεί να αισθανόμαστε άδικοι απέναντι σε άλλους όταν τα πράγματα πάνε στραβά. Αλλά ο στωικισμός μας υπενθυμίζει ότι η απώλεια είναι αναπόφευκτη.
Τίποτα δεν είναι πραγματικά μόνιμο – ούτε η χαρά, ούτε ο πόνος
Όλα είναι προσωρινά, και αυτό είναι ΟΚ να το θυμόμαστε. Έχουμε μάθει να μειώνουμε την προσκόλλησή μας στα αποτελέσματα. Έχουμε αποδεχτεί ότι δεν ελέγχουμε το αποτέλεσμα – μόνο τις προσπάθειές μας. Κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε, αλλά δεν επιμένουμε στα αποτελέσματα. Μπορούμε να απολαμβάνουμε να πηγαίνουμε από το Α στο Β χωρίς να έχουμε εμμονή με το πώς τελειώνουν τα πράγματα. Αυτό μας αφαιρεί το άγχος του τέλειου τέλους.
Αν αντιμετωπίσουμε μια αποτυχία, δεν κατηγορούμε τους εαυτούς μας
Κάναμε ό,τι μπορούσαμε. Τα υπόλοιπα είναι πέρα από εμάς. Αυτό μας βοηθάει να παραμένουμε ανθεκτικοί. «Ο άνθρωπος δεν ανησυχεί τόσο από τα πραγματικά προβλήματα όσο από τις φανταστικές του ανησυχίες για τα πραγματικά προβλήματα», σημειώνει ο Επίκτητος. Η ευτυχία δεν προέρχεται από την επίτευξη ενός τέλειου αποτελέσματος, αλλά από τη γνώση ότι έχουμε χειριστεί ό,τι κι αν συμβεί με σοφία. Ο Σενέκας πίστευε ότι ο πόνος προέρχεται από την προσκόλληση. Υποφέρουμε επειδή κολλάμε σε πράγματα, καταστάσεις, πρόσωπα, αποτελέσματα, στόχους, ακόμη και αγαθά.
Ο στωικισμός μάς διδάσκει να αποστασιοποιούμαστε. Προσπαθούμε να μην αφήνουμε την ευτυχία μας να εξαρτάται από εξωτερικές προσδοκίες. Ο στωικισμός μας βοηθά να αντιμετωπίζουμε τις καθημερινές απρόβλεπτες καταστάσεις, ιδίως το συναισθηματικό στρες. Τα συναισθήματα περνούν, αλλά οι επιλογές μας καθορίζουν τη ζωή μας. Δεν αφήνουμε τον θυμό ή τον έλεγχο του φόβου να πάρουν τον έλεγχο των πολλών βραχυπρόθεσμων αποφάσεων που παίρνουμε. Όταν έχουμε κολλήσει στην κίνηση, η απογοήτευση, το άγχος και ο θυμός μπορεί γρήγορα να μας κατακλύσουν, οπότε υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας ότι η κατάσταση είναι εκτός του ελέγχου μας. Βάζουμε να ακούσουμε λίγη μουσική ή ένα podcast. Παρατηρούμε τα συναισθήματά μας πριν από την επόμενη ενέργειά μας. Ναι, το ξέρω, δεν λειτουργεί πάντα, αλλά έχουμε επίγνωση της αντίδρασης του αυτόματου πιλότου μας. Αυτό μας κρατάει ήρεμους. Αν λάβουμε απροσδόκητα άσχημα νέα, αντί να υποθέσουμε αμέσως το χειρότερο αποτέλεσμα, υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας να επικεντρωθούμε σε αυτό που μπορούμε να κάνουμε τη στιγμή αυτή. Η ανησυχία δεν θα αλλάξει τίποτα. Αυτό που θα κάνουμε στη συνέχεια θα είναι το πιο παραγωγικό βήμα. Έτσι, επικεντρωνόμαστε σε αυτό. Η ζωή πάντα θα μας δοκιμάζει. Αυτό είναι δεδομένο. Αλλά κάθε δοκιμασία και δυσκολία θα είναι μια ευκαιρία να εξασκηθούμε στις στωικές αρετές: υπομονή, θάρρος, μέτρο και σοφία. Και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις στωικές αρετές για να μετατρέψουμε τις αντιξοότητες σε κάτι ουσιαστικό.
Οι αντιξοότητες μας δείχνουν ένα μονοπάτι. Η μόνη αληθινή αποτυχία είναι να μην μαθαίνουμε από τα εμπόδια και να μένουμε κάτω ηττημένοι. Κάθε πρόκληση που αντιμετωπίζουμε μπορεί να ακονίσει το μυαλό μας και να χτίσει τον χαρακτήρα μας. Έτσι, ναι, ο στωικισμός είναι ο τρόπος με τον οποίο αντλούμε ευτυχία από τις αντιξοότητες.
Αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες της ζωής με ήρεμο μυαλό και συνειδητοποιούμε ότι η αντίσταση σε ό,τι δεν μπορούμε να ελέγξουμε μόνο μας επιβαρύνει. Αντί να σπαταλάμε ενέργεια σε αυτό που είναι εκτός των δυνατοτήτων μας, επιλέγουμε να μάθουμε από την εμπειρία. Αυτή η διαδικασία μας επιτρέπει να αναπτύξουμε μια πιο δυνατή, πιο ανθεκτική και πιο σοφή εκδοχή του εαυτού μας.
Η ικανότητά μας να αναγνωρίζουμε και να αποδεχόμαστε τις προκλήσεις της ζωής ως ευκαιρίες για ανάπτυξη οδηγεί στην πραγματική εσωτερική ευτυχία – το είδος που οι αντιξοότητες δεν μπορούν με τίποτα να μας αφαιρέσουν. Καθώς προχωράμε, συνειδητοποιούμε ότι οι δυσκολίες δεν είναι απλώς εμπόδια, αλλά πολύτιμα διδάγματα που μας ενδυναμώνουν. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, χτίζουμε όχι μόνο την ανθεκτικότητά μας, αλλά και μια βαθύτερη κατανόηση του εαυτού μας και όλου του κόσμου γύρω μας.
➪ Διαβάστε επίσης: Πώς να εφαρμόσετε τον “Νόμο της Έλξης” για μια όμορφη ζωή
Ο στωικισμός μας βοηθάει να αποστασιοποιηθούμε από το δράμα του νου. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις αξίες του στωικισμού για να είμαστε πιο συνειδητοποιημένοι σε αυτά που σκεφτόμαστε, λέμε ή κάνουμε. Εξάλλου, οι αντιξοότητες έρχονται σε κύματα – άλλοτε μικρά, άλλοτε τεράστια. Γι’ αυτό οι αξίες αυτές μας βοηθούν να βρούμε τρόπους να αντλήσουμε κάτι πολύτιμο από αυτές: μαθήματα για τη ζωή. Κερδίζουμε την ευτυχία όχι από την αποφυγή των αντιξοοτήτων, αλλά από τη συγκομιδή σοφίας από αυτές. Γιατί στο τέλος όλοι ξέρουμε ότι δεν είναι αυτό που συμβαίνει σε εμάς – είναι αυτό που κάνουμε εμείς με αυτό.
Το κλειδί αυτής της νοοτροπίας είναι ο στωικισμός.
Ο στωικισμός δεν είναι απλώς μια φιλοσοφία- είναι ένας τρόπος σκέψης που μεταμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τις πιο δύσκολες καταστάσεις της ζωής. Η εφαρμογή του στωικισμού αφορά κυρίως την επιλογή του τρόπου με τον οποίο αντιδρούμε, την εύρεση ευγνωμοσύνης και τη συνειδητοποίηση όσων μπορούμε να ελέγχουμε. Δεν περιμένουμε να μας δώσει η ζωή την εσωτερική γαλήνη.
Στόχος μας θα πρέπει να είναι να δημιουργήσουμε τη δική μας ειρήνη, όποιο κι αν είναι το εμπόδιο. Η ευτυχία προέρχεται από τη γνώση ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε οτιδήποτε στη ζωή από μια ήρεμη και «διδαγμένη» προοπτική. Ο στωικισμός μάς δίνει εργαλεία για να μετατρέψουμε αυτόν τον αγώνα σε κάτι πολύτιμο. Είναι σαν αλχημεία – μετατρέποντας τις αντιξοότητες σε ανάπτυξη, τον πόνο σε σοφία. Ο στωικός φιλόσοφος Επίκτητος είπε: «Οι άνθρωποι δεν ενοχλούνται από τα πράγματα, αλλά από τις αποφάσεις που παίρνουν γι’ αυτά». Η αντίληψη δημιουργεί την πραγματικότητα. «Υποφέρουμε περισσότερο στη φαντασία παρά στην πραγματικότητα», είπε ο στωικός φιλόσοφος Σενέκας.
Φοβόμαστε τι μπορεί να συμβεί.
Προβλέπουμε το χειρότερο και μένουμε εκεί στο μυαλό μας. Αλλά ο στωικισμός μας διδάσκει να μένουμε έξω από το κεφάλι μας, εστιάζοντας σε αυτό που όντως είναι, όχι σε αυτό που φοβόμαστε ότι θα μπορούσε να είναι. Μπορούμε να προετοιμαστούμε για το χειρότερο, αλλά πρέπει να αποστασιοποιηθούμε από αυτό. Αυτή η στωική νοοτροπία μας απελευθερώνει από την περιττή ανησυχία. Μας δίνει χώρο να βρούμε εσωτερική γαλήνη, ακόμη και σε δύσκολες στιγμές. Όμως, ο στωικισμός δεν υπόσχεται μια ζωή απαλλαγμένη από τα βάσανα. Ο Μάρκος Αυρήλιος, ένας από τους πιο διάσημους στωικούς, έγραψε ότι «τα εμπόδια γίνονται δρόμος».
Ό,τι μας εμποδίζει μπορεί να μας ωθήσει προς τα εμπρός, αν το αφήσουμε.
«Κάθε εμπόδιο στη δράση προωθεί την ίδια τη δράση. Αυτό που στέκεται εμπόδιο γίνεται δρόμος», είπε. Ας προσπαθήσουμε να το θυμόμαστε αυτό καθημερινά. Αντιμετωπίζουμε τις δύσκολες εμπειρίες της ζωής, γνωρίζοντας ότι μπορούμε είτε να τις αφήσουμε να μας λυγίσουν είτε να μας χτίσουν πιο δυνατούς. Κάθε αναποδιά είναι μια ευκαιρία για να εξασκήσουμε την ανθεκτικότητα, την υπομονή και τη σοφία. Ξέρουμε ότι είναι εύκολο κάποια στιγμή να νιώθουμε ότι η ευτυχία είναι απρόσιτη σε δύσκολες στιγμές. Αλλά ο στωικισμός αναδιαμορφώνει τις αντιξοότητες.
Κάθε παράκαμψη και αναποδιά μπορεί να μας κάνει πιο δυνατούς, αν επιλέξουμε να αναπτυχθούμε από αυτήν. Και οι Στωικοί πίστευαν στην καθημερινή εξάσκηση αυτής της νοοτροπίας.
Δεν περίμεναν την καταστροφή για να δοκιμάσουν τη δύναμή τους – προετοιμάζονταν γι’ αυτήν εκ των προτέρων. Προσπαθήστε να κάνετε το ίδιο. Μπορεί να αναρωτηθείτε: «Πώς μπορώ να παραμείνω ευτυχισμένος όταν όλα γύρω μου καταρρέουν;». Απλά, δεν περιμένουμε πλέον η ζωή να είναι πάντα εύκολη. Ο στωικισμός μας διδάσκει ότι η δυσφορία, ο πόνος, τα εμπόδια και οι δύσκολες εμπειρίες είναι μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας. Μόλις το αποδεχτείτε αυτό, θα σταματήσετε να αισθάνεστε αιφνιδιασμένος από τις προκλήσεις. Περιμένουμε τις αντιξοότητες και μαθαίνοντας να συμβιβαζόμαστε με αυτές. Δεν επιδιώκουμε την ευτυχία έξω από τον εαυτό μας. Τη δημιουργούμε από μέσα μας, μέσα από την προοπτική.
«Η ψυχή βάφεται με το χρώμα των σκέψεών της». – Μάρκος Αυρήλιος
Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσεις τα εμπόδια είναι να τα χρησιμοποιήσεις ως κρυμμένη σοφία για τη ζωή. Χρησιμοποιώντας τον Στωικισμό για να εστιάσουμε συνειδητά στον τρόπο με τον οποίο επεξεργαζόμαστε τις σκέψεις, τις αντιδράσεις και τις πράξεις για να παραμείνουμε ήρεμοι. Επικεντρωνόμαστε σε αυτά που μπορούμε να ελέγξουμε. Οι στωικοί δίνουν μεγάλη έμφαση σε αυτό. Χωρίζουν τη ζωή σε δύο κατηγορίες: σε αυτά που είναι εντός και εκτός του ελέγχου μας. Τις σκέψεις, τις ενέργειες και τις συμπεριφορές μας; Αυτά τα ελέγχουμε. Τη συμπεριφορά των άλλων ανθρώπων, τα εξωτερικά γεγονότα; Αυτά δεν μπορούμε να τα αλλάξουμε. Οπότε δεν χάνουμε πλέον χρόνο ανησυχώντας για πράγματα που δεν μπορούμε να αλλάξουμε. Αυτή σκέψη θα κάνει θαύματα στο μυαλό σας. Και η ευτυχία μας εξαρτάται από την κατάσταση που βρίσκεται το μυαλό μας.
Αν μπορούμε να ελέξγουμε την εσωτερική μας γαλήνη, θα είμαστε ευτυχισμένοι.
Το άγχος για τις συμπεριφορές άλλων ανθρώπων ή για πράγματα που δεν ελέγχουμε δεν θα αλλάξει τίποτα για κανέναν μας. Ο Επίκτητος, ένας επιδραστικός στωικός, είπε: «Δεν έχει σημασία τι σου συμβαίνει, αλλά πώς αντιδράς». Αυτή η φράση μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον πόνο, την απώλεια και την απογοήτευση. Δεν σπαταλάμε ενέργεια σε πράγματα που δεν μπορούμε να αλλάξουμε. Επικεντρωνόμαστε σε αυτά που μπορούμε να κάνουμε, στη στάση μας. Μπορούμε να βρούμε εσωτερική γαλήνη και ευτυχία αποδεχόμενοι ότι κάποια πράγματα είναι πέρα από τον έλεγχό μας. Οι Στωικοί το αποκαλούν αυτό «amor fati», ή αγάπη για τη μοίρα. Σημαίνει να αγαπάμε όχι μόνο τα καλά μέρη της ζωής, αλλά όλα – και τους αγώνες. Η ζωή δεν χρειάζεται να είναι τέλεια για να βρούμε χαρά. Αποδεχόμαστε τη ζωή όπως είναι, όχι όπως θα θέλαμε να είναι. Η καταπολέμηση της πραγματικότητας δημιουργεί μόνο πόνο. Και ο στόχος μας είναι να βρίσκουμε γαλήνη σε αυτό που συμβαίνει τώρα.
Εμπιστευόμαστε ότι η ζωή συμβαίνει για εμάς, όχι σε εμάς
Χρησιμοποιούμε επίσης τον στωικισμό για να εξασκήσουμε την ευγνωμοσύνη. Οι κενές επιθυμίες χαλάνε τη χαρά της εκτίμησης. «Μην χαλάς αυτό που έχεις επιθυμώντας αυτό που δεν έχεις – θυμήσου ότι αυτό που έχεις τώρα ήταν κάποτε ανάμεσα στα πράγματα για τα οποία μόνο ήλπιζες», είπε ο στωικός φιλόσοφος Επίκουρος. Βρίσκουμε γαλήνη γνωρίζοντας ότι αυτό που έχουμε ήταν κάποτε αυτό που επιθυμούσαμε. Μαθαίνουμε να αντλούμε ευτυχία από αυτά που έχουμε αντί να εστιάζουμε στο ανύπαρκτο. Έχουμε ήδη αρκετά για να είμαστε ευτυχισμένοι. Ο στωικισμός μας κάνει επίσης να εκτιμούμε αυτά που έχουμε, ιδίως κατά τη διάρκεια των αντιξοοτήτων. Αντί να εστιάζουμε σε ό,τι έχει χαθεί ή λείπει, εστιάζουμε σε ό,τι έχουμε. Όπως μπορεί να αισθανόμαστε άδικοι απέναντι σε άλλους όταν τα πράγματα πάνε στραβά. Αλλά ο στωικισμός μας υπενθυμίζει ότι η απώλεια είναι αναπόφευκτη.
Τίποτα δεν είναι πραγματικά μόνιμο – ούτε η χαρά, ούτε ο πόνος
Όλα είναι προσωρινά, και αυτό είναι ΟΚ να το θυμόμαστε. Έχουμε μάθει να μειώνουμε την προσκόλλησή μας στα αποτελέσματα. Έχουμε αποδεχτεί ότι δεν ελέγχουμε το αποτέλεσμα – μόνο τις προσπάθειές μας. Κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε, αλλά δεν επιμένουμε στα αποτελέσματα. Μπορούμε να απολαμβάνουμε να πηγαίνουμε από το Α στο Β χωρίς να έχουμε εμμονή με το πώς τελειώνουν τα πράγματα. Αυτό μας αφαιρεί το άγχος του τέλειου τέλους.
Αν αντιμετωπίσουμε μια αποτυχία, δεν κατηγορούμε τους εαυτούς μας
Κάναμε ό,τι μπορούσαμε. Τα υπόλοιπα είναι πέρα από εμάς. Αυτό μας βοηθάει να παραμένουμε ανθεκτικοί. «Ο άνθρωπος δεν ανησυχεί τόσο από τα πραγματικά προβλήματα όσο από τις φανταστικές του ανησυχίες για τα πραγματικά προβλήματα», σημειώνει ο Επίκτητος. Η ευτυχία δεν προέρχεται από την επίτευξη ενός τέλειου αποτελέσματος, αλλά από τη γνώση ότι έχουμε χειριστεί ό,τι κι αν συμβεί με σοφία. Ο Σενέκας πίστευε ότι ο πόνος προέρχεται από την προσκόλληση. Υποφέρουμε επειδή κολλάμε σε πράγματα, καταστάσεις, πρόσωπα, αποτελέσματα, στόχους, ακόμη και αγαθά.
Ο στωικισμός μάς διδάσκει να αποστασιοποιούμαστε. Προσπαθούμε να μην αφήνουμε την ευτυχία μας να εξαρτάται από εξωτερικές προσδοκίες. Ο στωικισμός μας βοηθά να αντιμετωπίζουμε τις καθημερινές απρόβλεπτες καταστάσεις, ιδίως το συναισθηματικό στρες. Τα συναισθήματα περνούν, αλλά οι επιλογές μας καθορίζουν τη ζωή μας. Δεν αφήνουμε τον θυμό ή τον έλεγχο του φόβου να πάρουν τον έλεγχο των πολλών βραχυπρόθεσμων αποφάσεων που παίρνουμε. Όταν έχουμε κολλήσει στην κίνηση, η απογοήτευση, το άγχος και ο θυμός μπορεί γρήγορα να μας κατακλύσουν, οπότε υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας ότι η κατάσταση είναι εκτός του ελέγχου μας. Βάζουμε να ακούσουμε λίγη μουσική ή ένα podcast. Παρατηρούμε τα συναισθήματά μας πριν από την επόμενη ενέργειά μας. Ναι, το ξέρω, δεν λειτουργεί πάντα, αλλά έχουμε επίγνωση της αντίδρασης του αυτόματου πιλότου μας. Αυτό μας κρατάει ήρεμους. Αν λάβουμε απροσδόκητα άσχημα νέα, αντί να υποθέσουμε αμέσως το χειρότερο αποτέλεσμα, υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας να επικεντρωθούμε σε αυτό που μπορούμε να κάνουμε τη στιγμή αυτή. Η ανησυχία δεν θα αλλάξει τίποτα. Αυτό που θα κάνουμε στη συνέχεια θα είναι το πιο παραγωγικό βήμα. Έτσι, επικεντρωνόμαστε σε αυτό. Η ζωή πάντα θα μας δοκιμάζει. Αυτό είναι δεδομένο. Αλλά κάθε δοκιμασία και δυσκολία θα είναι μια ευκαιρία να εξασκηθούμε στις στωικές αρετές: υπομονή, θάρρος, μέτρο και σοφία. Και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις στωικές αρετές για να μετατρέψουμε τις αντιξοότητες σε κάτι ουσιαστικό.
Οι αντιξοότητες μας δείχνουν ένα μονοπάτι. Η μόνη αληθινή αποτυχία είναι να μην μαθαίνουμε από τα εμπόδια και να μένουμε κάτω ηττημένοι. Κάθε πρόκληση που αντιμετωπίζουμε μπορεί να ακονίσει το μυαλό μας και να χτίσει τον χαρακτήρα μας. Έτσι, ναι, ο στωικισμός είναι ο τρόπος με τον οποίο αντλούμε ευτυχία από τις αντιξοότητες.
Αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες της ζωής με ήρεμο μυαλό και συνειδητοποιούμε ότι η αντίσταση σε ό,τι δεν μπορούμε να ελέγξουμε μόνο μας επιβαρύνει. Αντί να σπαταλάμε ενέργεια σε αυτό που είναι εκτός των δυνατοτήτων μας, επιλέγουμε να μάθουμε από την εμπειρία. Αυτή η διαδικασία μας επιτρέπει να αναπτύξουμε μια πιο δυνατή, πιο ανθεκτική και πιο σοφή εκδοχή του εαυτού μας.
Η ικανότητά μας να αναγνωρίζουμε και να αποδεχόμαστε τις προκλήσεις της ζωής ως ευκαιρίες για ανάπτυξη οδηγεί στην πραγματική εσωτερική ευτυχία – το είδος που οι αντιξοότητες δεν μπορούν με τίποτα να μας αφαιρέσουν. Καθώς προχωράμε, συνειδητοποιούμε ότι οι δυσκολίες δεν είναι απλώς εμπόδια, αλλά πολύτιμα διδάγματα που μας ενδυναμώνουν. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, χτίζουμε όχι μόνο την ανθεκτικότητά μας, αλλά και μια βαθύτερη κατανόηση του εαυτού μας και όλου του κόσμου γύρω μας.
➪ Διαβάστε επίσης: Πώς να εφαρμόσετε τον “Νόμο της Έλξης” για μια όμορφη ζωή
