Ας το παραδεχτούμε: όταν βαριέσαι, το πρώτο πράγμα που κάνεις είναι να πιάνεις το κινητό. Λίγο σκρολάρισμα στο Instagram, κανα-δυο βίντεο στο TikTok, ίσως και μια «κλεφτή» ματιά στο email σου – έτσι, απλά για να νιώσεις παραγωγικός. Και ξαφνικά, έχει περάσει μια ώρα. Για την ακρίβεια… χάθηκε. Εσύ εξακολουθείς να βαριέσαι, ίσως περισσότερο από πριν, και αναρωτιέσαι πώς στο καλό η βαρεμάρα έγινε ακόμα πιο έντονη. Τι φταίει; Πολύ απλά, το κινητό σου δεν «σκοτώνει» τη βαρεμάρα, τη δυναμώνει.
Ας μιλήσουμε με νούμερα: το 2009, η αυτοαναφερόμενη βαρεμάρα στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν στο 50%. Το 2020, εκτοξεύτηκε στο 94%. Ναι, σχεδόν όλοι δηλώνουν βαριεστημένοι. Και – μαντέψτε – αυτό το κύμα βαρεμάρας συμπίπτει με τη μαζική χρήση των social media. Ο φαύλος κύκλος πάει κάπως έτσι: βαριέσαι, πιάνεις το κινητό, σκρολάρεις, αλλάζεις πλατφόρμες, προσπερνάς κάποια βίντεο, κολλάς σε άλλα, βλέπεις κάτι πιο δίπλα στα γρήγορα, και τελικά… βαριέσαι περισσότερο. Αυτός είναι ο θρίαμβος της ψηφιακής εποχής: η βαρεμάρα, τώρα σε υπερταχύτητα.
Ποιος φταίει; Ο κακός αλγόριθμος ή εμείς;
Οι περισσότεροι ρίχνουν το φταίξιμο σε «αδίστακτους αλγόριθμους» και ειδοποιήσεις που μας βομβαρδίζουν. Και ναι, το κινητό σου μπορεί να σε «χτυπάει» με 237 ειδοποιήσεις την ημέρα (κατά μέσο όρο), αλλά – εδώ είναι το ζουμί – το 89% των αλληλεπιδράσεων με το κινητό τις ξεκινάμε εμείς οι ίδιοι. Δεν είναι η εφαρμογή που σε τράβηξε, είναι το δάχτυλό σου που ψάχνει απεγνωσμένα κάτι να κάνει κάθε πέντε λεπτά.
Και κάπου εκεί ξεκινά η συνήθεια: το κινητό σου γίνεται η λύση για τα πάντα. Νιώθεις άβολα; Πιάνεις το κινητό. Νιώθεις ότι δεν κάνεις τίποτα; Πιάνεις το κινητό. Αυτή η συνεχής τροφοδοσία με γρήγορα βίντεο, ειδοποιήσεις και στιγμιαία «διασκέδαση» κάνει τον εγκέφαλό σου να βαριέται με καθετί που δεν έχει την ίδια ταχύτητα. Ένα βιβλίο, για παράδειγμα, μοιάζει ξαφνικά με βασανιστήριο. Όχι γιατί δεν είναι ενδιαφέρον, αλλά γιατί δεν «τρέχει» με τους ρυθμούς TikTok.
Πάρα πολύ περιεχόμενο, καθόλου νόημα
Το πιο ειρωνικό στην όλη υπόθεση είναι ότι τα smartphones μας βομβαρδίζουν με ατέλειωτο περιεχόμενο, αλλά μηδέν συνοχή. Ειδήσεις, memes, βίντεο, άρθρα – όλα έρχονται το ένα μετά το άλλο χωρίς καμία σύνδεση μεταξύ τους. Το αποτέλεσμα; Η βαρεμάρα και η αίσθηση του «τίποτα δεν βγάζει νόημα» πολλαπλασιάζονται. Γιατί όταν το μυαλό δεν μπορεί να βρει κάποιο νόημα μέσα σε όλο αυτό το χάος, κουράζεται, τα παρατάει και… ναι, βαριέται.
Ειδικά οι μαθητές και οι φοιτητές είναι οι μεγαλύτεροι χαμένοι εδώ. Όταν χρησιμοποιούν το κινητό για να «ξεφύγουν» από την πλήξη, το μόνο που καταφέρνουν είναι να βυθίζονται σε ακόμα περισσότερη πλήξη. Δεν είναι τυχαίο που οι νέοι έχουν πια ελάχιστη αντοχή στο διάβασμα: ένα ποίημα ή μια σελίδα βιβλίου μοιάζει με ακατόρθωτο κατόρθωμα όταν ο εγκέφαλός τους έχει συνηθίσει σε 10 δευτερόλεπτα βίντεο γεμάτα εφέ και μουσική υπόκρουση.
Οι σοβαρές παρενέργειες της βαρεμάρας
Μπορεί να σκέφτεσαι «Εντάξει, και τι έγινε αν βαριόμαστε λίγο παραπάνω;». Λάθος ερώτηση. Η χρόνια βαρεμάρα δεν είναι απλώς μια ενόχληση· είναι πραγματικά επικίνδυνη. Συνδέεται με άγχος, κατάθλιψη, κακή αυτοσυγκράτηση και ριψοκίνδυνη συμπεριφορά. Όσο πιο βαριεστημένος νιώθεις, τόσο πιο πιθανό είναι να πάρεις κακές αποφάσεις ή να πέσεις σε συνήθειες που δεν σου κάνουν καλό.
Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι η χρόνια βαρεμάρα σχετίζεται με την πολιτική ριζοσπαστικοποίηση. Όταν οι άνθρωποι νιώθουν ότι η ζωή τους είναι άδεια και χωρίς νόημα, γίνονται πιο επιρρεπείς σε ακραίες ιδέες και ομάδες. Με απλά λόγια: η βαρεμάρα δεν είναι απλώς «μια φάση». Είναι κάτι που επηρεάζει τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωή, τον εαυτό μας και τους γύρω μας.
Και τώρα τι;
Αν όλα αυτά ακούγονται υπερβολικά γνώριμα, ίσως ήρθε η ώρα να κάνεις κάτι γι’ αυτό. Όχι, δεν χρειάζεται να πετάξεις το κινητό σου από το παράθυρο (αν και, ομολογουμένως, είναι δελεαστικό). Η λύση είναι να μάθεις να αντιμετωπίζεις τη βαρεμάρα διαφορετικά. Αντί να σκρολάρεις μηχανικά, δοκίμασε να αντέξεις τη βαρεμάρα. Ναι, καλά διάβασες. Η βαρεμάρα δεν είναι πάντα κακή. Κάποτε μας έσπρωχνε να σκεφτούμε δημιουργικά, να δοκιμάσουμε κάτι νέο, να αναζητήσουμε νόημα.
Ο εγκέφαλός σου χρειάζεται ησυχία και χρόνο για να επανεκκινήσει. Αντί να γεμίζεις κάθε κενό με το κινητό, δώσε στον εαυτό σου την ευκαιρία να βαρεθεί δημιουργικά. Και ποιος ξέρει; Ίσως η βαρεμάρα σε οδηγήσει σε κάτι πολύ πιο ενδιαφέρον από ένα ακόμα βίντεο με γάτες που γκρεμίζουν χριστουγεννιάτικα δέντρα.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Inst
Ας το παραδεχτούμε: όταν βαριέσαι, το πρώτο πράγμα που κάνεις είναι να πιάνεις το κινητό. Λίγο σκρολάρισμα στο Instagram, κανα-δυο βίντεο στο TikTok, ίσως και μια «κλεφτή» ματιά στο email σου – έτσι, απλά για να νιώσεις παραγωγικός. Και ξαφνικά, έχει περάσει μια ώρα. Για την ακρίβεια… χάθηκε. Εσύ εξακολουθείς να βαριέσαι, ίσως περισσότερο από πριν, και αναρωτιέσαι πώς στο καλό η βαρεμάρα έγινε ακόμα πιο έντονη. Τι φταίει; Πολύ απλά, το κινητό σου δεν «σκοτώνει» τη βαρεμάρα, τη δυναμώνει.
Ας μιλήσουμε με νούμερα: το 2009, η αυτοαναφερόμενη βαρεμάρα στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν στο 50%. Το 2020, εκτοξεύτηκε στο 94%. Ναι, σχεδόν όλοι δηλώνουν βαριεστημένοι. Και – μαντέψτε – αυτό το κύμα βαρεμάρας συμπίπτει με τη μαζική χρήση των social media. Ο φαύλος κύκλος πάει κάπως έτσι: βαριέσαι, πιάνεις το κινητό, σκρολάρεις, αλλάζεις πλατφόρμες, προσπερνάς κάποια βίντεο, κολλάς σε άλλα, βλέπεις κάτι πιο δίπλα στα γρήγορα, και τελικά… βαριέσαι περισσότερο. Αυτός είναι ο θρίαμβος της ψηφιακής εποχής: η βαρεμάρα, τώρα σε υπερταχύτητα.
Ποιος φταίει; Ο κακός αλγόριθμος ή εμείς;
Οι περισσότεροι ρίχνουν το φταίξιμο σε «αδίστακτους αλγόριθμους» και ειδοποιήσεις που μας βομβαρδίζουν. Και ναι, το κινητό σου μπορεί να σε «χτυπάει» με 237 ειδοποιήσεις την ημέρα (κατά μέσο όρο), αλλά – εδώ είναι το ζουμί – το 89% των αλληλεπιδράσεων με το κινητό τις ξεκινάμε εμείς οι ίδιοι. Δεν είναι η εφαρμογή που σε τράβηξε, είναι το δάχτυλό σου που ψάχνει απεγνωσμένα κάτι να κάνει κάθε πέντε λεπτά.
Και κάπου εκεί ξεκινά η συνήθεια: το κινητό σου γίνεται η λύση για τα πάντα. Νιώθεις άβολα; Πιάνεις το κινητό. Νιώθεις ότι δεν κάνεις τίποτα; Πιάνεις το κινητό. Αυτή η συνεχής τροφοδοσία με γρήγορα βίντεο, ειδοποιήσεις και στιγμιαία «διασκέδαση» κάνει τον εγκέφαλό σου να βαριέται με καθετί που δεν έχει την ίδια ταχύτητα. Ένα βιβλίο, για παράδειγμα, μοιάζει ξαφνικά με βασανιστήριο. Όχι γιατί δεν είναι ενδιαφέρον, αλλά γιατί δεν «τρέχει» με τους ρυθμούς TikTok.
Πάρα πολύ περιεχόμενο, καθόλου νόημα
Το πιο ειρωνικό στην όλη υπόθεση είναι ότι τα smartphones μας βομβαρδίζουν με ατέλειωτο περιεχόμενο, αλλά μηδέν συνοχή. Ειδήσεις, memes, βίντεο, άρθρα – όλα έρχονται το ένα μετά το άλλο χωρίς καμία σύνδεση μεταξύ τους. Το αποτέλεσμα; Η βαρεμάρα και η αίσθηση του «τίποτα δεν βγάζει νόημα» πολλαπλασιάζονται. Γιατί όταν το μυαλό δεν μπορεί να βρει κάποιο νόημα μέσα σε όλο αυτό το χάος, κουράζεται, τα παρατάει και… ναι, βαριέται.
Ειδικά οι μαθητές και οι φοιτητές είναι οι μεγαλύτεροι χαμένοι εδώ. Όταν χρησιμοποιούν το κινητό για να «ξεφύγουν» από την πλήξη, το μόνο που καταφέρνουν είναι να βυθίζονται σε ακόμα περισσότερη πλήξη. Δεν είναι τυχαίο που οι νέοι έχουν πια ελάχιστη αντοχή στο διάβασμα: ένα ποίημα ή μια σελίδα βιβλίου μοιάζει με ακατόρθωτο κατόρθωμα όταν ο εγκέφαλός τους έχει συνηθίσει σε 10 δευτερόλεπτα βίντεο γεμάτα εφέ και μουσική υπόκρουση.
Οι σοβαρές παρενέργειες της βαρεμάρας
Μπορεί να σκέφτεσαι «Εντάξει, και τι έγινε αν βαριόμαστε λίγο παραπάνω;». Λάθος ερώτηση. Η χρόνια βαρεμάρα δεν είναι απλώς μια ενόχληση· είναι πραγματικά επικίνδυνη. Συνδέεται με άγχος, κατάθλιψη, κακή αυτοσυγκράτηση και ριψοκίνδυνη συμπεριφορά. Όσο πιο βαριεστημένος νιώθεις, τόσο πιο πιθανό είναι να πάρεις κακές αποφάσεις ή να πέσεις σε συνήθειες που δεν σου κάνουν καλό.
Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι η χρόνια βαρεμάρα σχετίζεται με την πολιτική ριζοσπαστικοποίηση. Όταν οι άνθρωποι νιώθουν ότι η ζωή τους είναι άδεια και χωρίς νόημα, γίνονται πιο επιρρεπείς σε ακραίες ιδέες και ομάδες. Με απλά λόγια: η βαρεμάρα δεν είναι απλώς «μια φάση». Είναι κάτι που επηρεάζει τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωή, τον εαυτό μας και τους γύρω μας.
Και τώρα τι;
Αν όλα αυτά ακούγονται υπερβολικά γνώριμα, ίσως ήρθε η ώρα να κάνεις κάτι γι’ αυτό. Όχι, δεν χρειάζεται να πετάξεις το κινητό σου από το παράθυρο (αν και, ομολογουμένως, είναι δελεαστικό). Η λύση είναι να μάθεις να αντιμετωπίζεις τη βαρεμάρα διαφορετικά. Αντί να σκρολάρεις μηχανικά, δοκίμασε να αντέξεις τη βαρεμάρα. Ναι, καλά διάβασες. Η βαρεμάρα δεν είναι πάντα κακή. Κάποτε μας έσπρωχνε να σκεφτούμε δημιουργικά, να δοκιμάσουμε κάτι νέο, να αναζητήσουμε νόημα.
Ο εγκέφαλός σου χρειάζεται ησυχία και χρόνο για να επανεκκινήσει. Αντί να γεμίζεις κάθε κενό με το κινητό, δώσε στον εαυτό σου την ευκαιρία να βαρεθεί δημιουργικά. Και ποιος ξέρει; Ίσως η βαρεμάρα σε οδηγήσει σε κάτι πολύ πιο ενδιαφέρον από ένα ακόμα βίντεο με γάτες που γκρεμίζουν χριστουγεννιάτικα δέντρα.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Inst
