Σύμφωνα με τον Νίτσε, «Ο άνθρωπος είναι το μόνο ον που υποφέρει τόσο βαθιά που έπρεπε να εφεύρει το γέλιο». Όμως πρόσφατες έρευνες διαψεύδουν τον φιλόσοφο πανηγυρικά. Στο τεύχος Μαΐου 2021, το περιοδικό Bioacoustics δημοσίευσε μια μελέτη του UCLA που απαριθμεί 65 διαφορετικά ζώα τα οποία επίσης γελούν – αν και όχι απαραίτητα με όλα τα ίδια αστεία.

Και δεν είναι απαραίτητα κάτι που εμείς οι άνθρωποι αν το ακούγαμε, θα το αναγνωρίζαμε ως γέλιο. Ορίζοντάς το ως «φωνητικοποίηση κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού», το γέλιο των ζώων μπορεί να ακούγεται, μεταξύ άλλων, σαν κλικ, λαχάνιασμα ή καγχασμός. Γαργαλήστε έναν αρουραίο και αυτός εκπέμπει υπερηχητικά στριγκλίσματα. Μόνο άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά, και κυρίως οι χιμπατζήδες, παράγουν γέλιο που ακούγεται κάπως σαν το δικό μας.

Όπως και αυτά, γεννηθήκαμε με την ικανότητα και την τάση να γελάμε.Τα μωρά από μόλις τριών μηνών το κάνουν. Και όπως συμβαίνει και με τα άλλα ζώα, το ανθρώπινο γέλιο εξυπηρετεί επίσης μια κοινωνική λειτουργία. Το γέλιο είναι 30 φορές πιο συχνό σε κοινωνικές καταστάσεις απ’ ό,τι σε μοναχικές.

Πώς να γελάτε δυνατά στο διαδίκτυο σε όλη την Ευρώπη: από το kkkkk («χαχαχα») της Πορτογαλίας έως το irw στην Εσθονία (Πηγή: Preply)

Στην πραγματικότητα, το γέλιο χρησιμεύει ως λιπαντικό σε μια συνομιλία. Γι’ αυτό είναι μεταδοτικό – ακόμη και αν, σύμφωνα με την έρευνα που αναφέρθηκε παραπάνω, μόνο το 10% έως 15% των σχολίων είναι πραγματικά αστεία. (Αν και είναι αμφίβολο πώς το προσδιόρισαν αυτό οι ερευνητές – όλα εξαρτώνται από την εκφορά, ξέρετε).

Το γέλιο είναι μια παγκόσμια γλώσσα – μέχρι ενός σημείου

Οι άνθρωποι έχουν διάφορους τρόπους να γελούν. Κάποιες φορές ρουθουνίζουμε– σε άλλες περιπτώσεις γελάμε ή καγχάζουμε. Όμως το πιο σύνηθες, είναι το κλασικό γέλιο της κοιλιάς. Ό,τι κι αν σας λέει αυτός ο χάρτης, αυτά ακούγονται ακριβώς τα ίδια σε όλο τον κόσμο. Με άλλα λόγια, αν αφαιρέσετε τις φυσικές διαφορές, τα προσωπικά τικ και τις κοινωνικές προσδοκίες που «εξατομικεύουν» το γέλιο μας,  ένα αυθόρμητο χα-χα-χα στο Μιλάνο δεν έχει καμία διαφορά από ένα αντίστοιχο γέλιο στη Μόσχα.

Έτσι, το γέλιο είναι παγκόσμιο, αλλά αυτό γίνεται πολύπλοκο όταν προσπαθούμε να βάλουμε αυτόν τον ήχο σε λέξεις. Τότε, όπως καταδεικνύεται από αυτόν τον χάρτη, ξεκινάει το φαινόμενο του Πύργου της Βαβέλ. Ο χάρτης δημιουργήθηκε από την Preply, μια διαδικτυακή πλατφόρμα εκμάθησης γλωσσών. Εξέτασαν τον τρόπο με τον οποίο 26 από τις σημαντικότερες γλώσσες του κόσμου μεταγράφουν το γέλιο σε γραπτό λόγο.

Τα αποτελέσματα εμπίπτουν σε δύο βασικές κατηγορίες: την ονοματοποιία και την περιγραφή. Ο πρώτος όρος είναι μια λέξη που ονομάζει ένα πράγμα με βάση τον ήχο που κάνει (για παράδειγμα, «κούκος» ή «μουρμούρισμα»). Κατά ειρωνικό τρόπο, ο δεύτερος όρος μιλάει από μόνος του. Ορισμένες περιγραφές αποτελούνται από αρχικά γράμματα (για παράδειγμα, το «LOL», το οποίο χρησιμοποιείται και σε άλλες γλώσσες).

Πολλά ακρωνύμια γέλιου σε όλη την Αφρική, από τα γαλλικά MDR και XPTDR μέχρι τα αγγλικά LMAO και LWKMD. (Πηγή: Preply)

Ονοματοποιίες και γέλιο σαν emoji #233

Πολλές γλώσσες χρησιμοποιούν ονοματοποιήσεις, προφανώς χρησιμοποιώντας τους δικούς τους φωνητικούς κανόνες, οι οποίοι μπορεί να φαίνονται περίεργοι σε μη φυσικούς ομιλητές. Πάρτε για παράδειγμα το «jajaja» στα ισπανικά, το «høhøhø» στα νορβηγικά ή το «kkkkk» στα πορτογαλικά. (Το γράμμα k προφέρεται «kah» στα πορτογαλικά, και μια σειρά από αυτά ακούγεται σαν ένα δυνατό γέλιο). Περιέργως, τα κορεατικά χρησιμοποιούν επίσης το «kkkkk», καθώς το κορεατικό γράμμα keu (크), χρησιμοποιείται για να εκφράσει το γέλιο.

Τα ελληνικά και ουκρανικά γέλια μοιάζουν με μια περίεργη παραλλαγή του παιχνιδιού «tic tac toe», αλλά απλώς λέμε «χαχα» (ή αχα) χρησιμοποιώντας το μη λατινικό αλφάβητό μας. Δεν είμαστε απόλυτα σίγουροι για το τι κάνουν στη Λευκορωσία, που φαίνεται ότι παγώνουν αντί να γελούν. (Στην πραγματικότητα, μεταφράζεται ως «bgggg», το οποίο έχει σκοπό να ακούγεται σαν ένα ιδιαίτερα σαρδόνιο γέλιο).

Τα μανδαρινικά (κινέζικα) έχουν διάφορους αποδεκτούς τρόπους έκφρασης του γέλιου σε γραπτή μορφή στο διαδίκτυο. Υπάρχει η ονοματοποιία, με δυνατότητα επιλογής μεταξύ των «haha (哈哈)», «hehe (呵呵)» και «hihi (嘻嘻)». Ο τρόπος που αναπαρίσταται εδώ είναι μια ακολουθία αριθμών: 23333. Αυτό αναφέρεται στο #233 σε μια παλιά σειρά emojis, το συγκεκριμένο που γελάει τρελά. Η ταϊλανδέζικη γλώσσα χρησιμοποιεί επίσης αριθμούς – ένα σωρό πεντάρια – αλλά ονοματοποιημένα: Ο αριθμός πέντε προφέρεται «χα».

Τα ιαπωνικά χρησιμοποιούν το «www», το οποίο μεταγράφει, συντομεύει και επαναλαμβάνει τη λέξη «warai», δηλαδή «γέλιο». Τα πιο δυνατά αστεία παίρνουν περισσότερα w – μια αρχή που επαναλαμβάνεται συχνά από άλλες γλώσσες που χρησιμοποιούν επίσης συντομογραφίες. Στην Μπαχάσα της Ινδονησίας, το «wkwk» αντικατέστησε πρόσφατα το «haha» ως ο πιο cool τρόπο για να γελάσει κανείς στο διαδίκτυο – περιέργως, όχι ως συντομογραφία κάποιου άλλου, αλλά ως διαφορετική αναπαράσταση του ίδιου ήχου.

Στα γαλλικά, οι ονοματοποιήσεις (hahaha, héhéhé, hihihi, ή hohoho) φαίνεται να έχουν τεθεί εκτός μόδας, επισκιασμένα από τα αρχικά όπως MDR (συντομογραφία του mort de rire, που σημαίνει κυριολεκτικά «πεθαίνει από τα γέλια») και «xptdr», μια συρρίκνωση των «xpldr» (explosé de rire) και ptdr (pété de rire), που και τα δύο σημαίνουν «εξερράγη από τα γέλια». Η γαλλόφωνοι στη Σενεγάλη χρησιμοποιούν το «mouhaha», το οποίο είναι περισσότερο ένα είδος κακιασμένου γέλιου.

Το αγγλικό «LOL» είναι αρκετά δημοφιλές και σε άλλες γλώσσες. Η ρωσική γλώσσα το χρησιμοποιεί (αλλά σε κυριλλική γραφή, «ЛОЛ»). Άλλες αγγλικές χρήσεις περιλαμβάνουν το «haha» και το «LMAO» που είναι τα αρχικά για το «laughing my ass off». Οι Νιγηριανοί χρησιμοποιούν συχνά το «LWKMD», το οποίο είναι συντομογραφία της φράσης στα pidgin αγγλικά «laugh wan kill me die», η οποία είναι ισοδύναμη με το «γελάω μέχρι θανάτου». Στην Τζαμάικα, ένα δημοφιλές ακρωνύμιο είναι το «DWL», συντομογραφία της τοπικής αργκό «dead wid laugh». Οι Λιβεριανοί, από την πλευρά τους, προτιμούν το «ROFL», που πάει να πει «κυλιέμαι στο πάτωμα από τα γέλια». Το σουηδικό «asg» είναι συντομογραφία του «asgarva», που πάει να πει «γελάω έντονα». Ομοίως, τα γερμανικά χρησιμοποιούν το «lach» και το «grins».

«Βαθμολογώ αυτό το αστείο νούμερο ένα»

Στο ινδικό διαδίκτυο, το γέλιο μεταγράφεται ως «haha» ή ως το νούμερο «EK» – το «ek» είναι το ινδικό νούμερο «ένα» και η φράση μεταφράζεται ελεύθερα ως: «Βαθμολογώ αυτό το αστείο νούμερο ένα», που αποτελεί μια συνηθισμένη ινδική απάντηση σε ένα πολύ καλό αστείο.

«Ha3» σημαίνει τρεις φορές «χα», καθιστώντας τη δημοφιλή φράση στα μαλαισιανά (Ha3 Ha3 Ha3 Ha3) είτε υπερβολικά ενθουσιώδη, είτε κάπως περιττή.

Ο παγκόσμιος χάρτης των διαδικτυακών LOLs στο σύνολό του. Η Νέα Ζηλανδία γελάει τελευταία. (Πηγή: Preply)

Δεν υπάρχει σαφής εξήγηση γιατί τα τουρκικά χρησιμοποιούν το «dkdkd», όμως κάποια άλλα στοιχεία δείχνουν ότι μπορείτε επίσης να πληκτρολογήσετε απλώς μια τυχαία ακολουθία χαρακτήρων, εκφράζοντας το συναίσθημα: «Γέλασα τόσο πολύ, που έπεσα στο πληκτρολόγιο». Α, και αυτό το σύμβολο ψαροκόκαλο στην Αίγυπτο, τη Συρία και σε μερικά άλλα μέρη; Αυτό δεν είναι λάθος. Είναι το αραβικό γράμμα «h», που επαναλαμβάνεται πολλές φορές.

Αν και το γέλιο μπορεί να μην αποτελεί «παγκόσμια γλώσσα», το μόνο σίγουρο είναι ότι σε όλες τις χώρες οι άνθρωποι γελάνε δυνατά. Είτε φωνητικά, είτε γραπτά.