Αν πριν πέντε χρόνια η επίσκεψη στο supermarket έμοιαζε με σκέτο εφιάλτη, σήμερα θα πρέπει να είναι πίστα βγαλμένη από δυστοπικό videogame επιβίωσης. Με αυτή την αύξηση στις τιμές, ίσως έχει έρθει η ώρα για να επινοήσουμε ένα νέο είδος διαλογισμού, ειδικό για να μας προετοιμάσει καταλλήλως για το τι πρόκειται να αντικρίσουμε στα χρωματιστά ταμπελάκια των ραφιών. Αλλά πέρα από την πλάκα, έχουμε συνειδητοποιήσει ότι μόνο με την αγορά των απολύτως απαραίτητων, είμαστε ελαφρύτεροι κατά ένα πενηντάρικο;

Η αύξηση των τιμών στα τρόφιμα παίρνει συνεχώς τον ανήφορο, αφήνοντάς μας με ένα τεράστιο αίσθημα ανασφάλειας για το μέλλον. Ενώ είναι δύσκολο να γίνουν προβλέψεις μέσα σε αυτή την πολιτική αστάθεια, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Εργαστηρίου Προϋπολογισμού του Πανεπιστημίου Γέιλ, οι νέοι δασμοί θα προσθέσουν μια ακόμη αύξηση 2,8 έως 3% στις τιμές των τροφίμων συνολικά, ενώ οι τιμές των φρέσκων προϊόντων θα αυξηθούν κατά 4%. Μπορεί αυτά τα αποτελέσματα να απαντούν στα δεδομένα της Αμερικής, όμως κάτι μου λέει πως δεν θα αργήσουν να αποτυπωθούν και στην Ελλαδίτσα μας.

Όταν η παχυσαρκία μας χτυπάει την πόρτα

Μπορεί το πρώτο πράγμα που σκεφτόμαστε όταν ακούμε για την αύξηση στα τρόφιμα να είναι το πορτοφόλι μας, αλλά στην πραγματικότητα η κατάσταση αυτή μπορεί να είναι καθοριστική και για την υγεία μας. Όχι, δεν λέω για το εγκεφαλικό που έρχεται όταν βλέπουμε την απόδειξη, αλλά για την ανθυγιεινή τροπή που παίρνει η διατροφή μας. Πράγματι, η λογική λέει ότι σε καιρούς που το φαγητό είναι τρομερά ακριβό, οι άνθρωποι τείνουν να χάνουν κιλά. Ενώ αυτό ίσχυε σε καθοριστικές στιγμές της ιστορίας (όπως η Μεγάλη Ύφεση και η περίοδος μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο), η πραγματικότητα σήμερα είναι πως τα μη θρεπτικά τρόφιμα είναι περισσότερο προσιτά και προσφέρονται σε πολύ πιο χαμηλές τιμές από αυτά με υψηλή διατροφική αξία. Έτσι και αλλιώς αυτό φαίνεται και από την καθημερινή μας εμπειρία. Μια τυρόπιτα είναι πιο οικονομική από μια θρεπτική σαλάτα για το μεσημεριανό break.

Από το 1980, οι τιμές των φρέσκων φρούτων και λαχανικών, προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό, έχουν αυξηθεί κατά 29 και 49 τοις εκατό περισσότερο από τις μέσες τιμές των τροφίμων, αντίστοιχα, σύμφωνα με στοιχεία του Γραφείου Στατιστικών Εργασίας του Ηνωμένου Βασιλείου. Είναι η ίδια τάση που βλέπουμε τώρα να εκτυλίσσεται σε πραγματικό χρόνο.

Με αυτά τα δεδομένα, δεν θα έπρεπε να εκπλήσσετε κανείς με το γεγονός ότι η παχυσαρκία δίνει και παίρνει τον τελευταίο καιρό.  Όταν τα φρέσκα, υγιεινά τρόφιμα γίνονται όλο και πιο ακριβά, είναι λογικό να επηρεαστούν και οι διατροφικές συνήθειες των καταναλωτών. Μάλιστα, μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι υπάρχουν συσχετίσεις μεταξύ των υψηλότερων τιμών των τροφίμων και του υψηλότερου ΔΜΣ (Δείκτης Μάζας Σώματος), ειδικά μεταξύ των ατόμων με χαμηλότερο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, καθώς και εκείνων που ήδη κινδυνεύουν να γίνουν υπέρβαρα ή παχύσαρκα.

Τώρα, εν μέσω της οικονομικής κρίσης του 2025, οι άνθρωποι παρατηρούν και από πρώτο χέρι πώς οι αυξανόμενες τιμές των τροφίμων προκαλούν κλονισμό της αφοσίωσης στο υπάρχον πρόγραμμα διατροφής τους. Σύμφωνα με μια νέα έρευνα του Pew Research Center, το 69% των Αμερικανών -σε όλες τις κοινωνικοοικονομικές ομάδες- λένε ότι οι υψηλότερες τιμές των τροφίμων δυσκολεύουν την υγιεινή διατροφή (και αυτό πριν καν τεθούν σε ισχύ οι δασμοί). Ακόμη, πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που δεν καταναλώνουν την κατάλληλη ημερήσια ποσότητα φρούτων και λαχανικών δήλωσαν ότι η τιμή ήταν ο κύριος λόγος που προκάλεσε αυτή την αλλαγή.

Βέβαια, πάντα θα υπάρχουν και αυτοί που υποστηρίζουν ότι οι θα μπορούσαμε να εξοικονομούμε περισσότερα χρήματα αν απλώς ετοιμάζαμε κάθε μας γεύμα στο σπίτι, χωρίς extra έξοδα όταν βρισκόμαστε στο γραφείο. Ναι, πράγματι, δεν είναι κάτι παράλογο. Όμως, ακόμα και αυτοί οι γαστρονομικοί πειρασμοί να μην υπήρχαν, όταν το κόστος ζωής αυξάνεται απότομα και οι ώρες εργασίες ξεπερνούν το καθιερωμένο οχτάωρο, είναι αρκετά δύσκολη η εύρεση χρόνου και ενέργειας για μαγείρεμα και πλύσιμο αμέτρητων μπολ. Μάλιστα, σε αγχωτικές περιόδους, μπορεί να γίνει ακόμα πιο δελεαστικό να βασιστούμε σε οικονομικά προσιτά έτοιμα φαγητά που απαιτούν ελάχιστη προσπάθεια από εμάς. Δυστυχώς, όμως, πολλά από αυτά τα έτοιμα φαγητά είναι πολύ επεξεργασμένα, με περισσότερες θερμίδες, κορεσμένα λιπαρά, νάτριο, πρόσθετα σάκχαρα  και χαμηλότερα σε θρεπτικά συστατικά. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα έχουν επίσης σχεδιαστεί κυριολεκτικά για να ξεγελούν τα φυσικά σημάδια κορεσμού του σώματός μας. Όπως έχουν δείξει και μερικές έρευνες, τα υψηλά επεξεργασμένα τρόφιμα ωθούν τους ανθρώπους να τρώνε πιο γρήγορα, να καταναλώνουν περισσότερες θερμίδες και να παίρνουν βάρος.

Η επιστήμη και η οικονομία της βιομηχανίας τροφίμων δεν είναι οι μόνοι λόγοι για τους οποίους οι αυξανόμενες τιμές των τροφίμων θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αύξηση των ποσοστών παχυσαρκίας. Ίσως αυτή η διατροφική τάση να έχει θέσει ήδη γερά τις βάσεις της και στο υποσυνείδητό μας.  Έρευνες έχουν δείξει ότι τα πτηνά που αντιμετωπίζουν επισιτιστική ανασφάλεια αρχίζουν να υπερτρέφονται, να κινούνται λιγότερο και να αποθηκεύουν περισσότερο λίπος – κάτι σαν μεταβολική ασφάλιση, σε περίπτωση που δεν μπορούν να λάβουν αρκετές θερμίδες στο μέλλον. Εμπνευσμένοι από αυτά τα ευρήματα, οι ερευνητές έχουν διερευνήσει τους δεσμούς μεταξύ της επισιτιστικής ανασφάλειας και της παχυσαρκίας στους ανθρώπους, δείχνοντας σταθερά μια ισχυρή συσχέτιση μεταξύ των δύο. Με απλά λόγια, φαίνεται ότι όταν οι άνθρωποι αγχώνονται για το από πού θα προέλθει το επόμενο γεύμα τους, το σώμα τους θα μπορούσε να είναι βιολογικά πιο επιρρεπές στο να κρατήσει το βάρος του. Είναι λογικό ότι η αυξανόμενη ανησυχία για την προσφορά τροφής λόγω των αυξανόμενων τιμών θα μπορούσε να προκαλέσει παρόμοια αποτελέσματα.

Ευτυχώς, δεν είμαστε πτηνά. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε κάποιο βαθμό ελέγχου στη διατροφή μας και στο άμεσο διατροφικό μας περιβάλλον. Ένα καλό σημείο για να επικεντρωθούμε είναι να μην δίνουμε τόση έμφαση στα φθηνά, επεξεργασμένα έτοιμα φαγητά. Αφιερώνοντας λίγο επιπλέον χρόνο σε σπιτικά γεύματα και σνακ για την εβδομάδα, μπορούμε να σταματήσουμε αυτή την επιρροή που έχει η αύξηση των τιμών στην διατροφή μας. Θα μπορούσε επίσης να μας βοηθήσει να παραμείνουμε εντός προϋπολογισμού, ενώ προετοιμαζόμαστε για συνεχόμενη αύξηση σε όλα τα είδη πρώτης ανάγκης.

 

➪Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.