Όλοι έχουμε ακούσει την ιστορία του «αγοριού που δεν μεγάλωσε ποτέ». Έχετε, όμως, γνωρίσει έναν τέτοιον άνθρωπο; Σίγουρα.

Ποιος δεν θα ήθελε να είναι πιο ανέμελος απ’ ότι του επιτρέπεται; Να επιστρέψει σε μια απλούστερη εποχή, πιο αθώα, όταν οι καθημερινές ευθύνες δεν κυριαρχούσαν στην καθημερινότητά και θα μπορούσαμε να ζήσουμε περισσότερο τη στιγμή – “Carpe diem. Seize the day”, όπως θα έλεγε και ο καθηγητής John Keating (Robbin Williams) από την ταινία «Ο κύκλος των χαμένων ποιητών», που με διαβολική σύμπτωση, ενσάρκωσε και τον Peter Pan στην ταινία “Hook”.

Ωστόσο, πολλοί από εμάς γνωρίζουμε ότι, παρά την αγάπη μας για τη νοσταλγία και τις περιστασιακές παρασπονδίες σε δραστηριότητες που απολαμβάναμε στα νεανικά μας χρόνια, έχουμε ακόμα να αντιμετωπίσουμε τις συναισθηματικές και οικονομικές προκλήσεις της ενηλικίωσης. Αλλά, τι θα γινόταν αν δεν το κάναμε; Τι θα γινόταν αν απλά αρνιόμασταν να αναλάβουμε τις ευθύνες μας στη δουλειά, στις σχέσεις και στη ζωή;

Σύνδρομο Peter Pan

Ο όρος επινοήθηκε το 1983 από τον Dr Dan Kiley στο βιβλίο του, “Peter Pan Syndrome: Men Who Have Never Grown Up”. Αν και δεν είναι μια επίσημα αναγνωρισμένη ψυχολογική διαταραχή, το σύνδρομο Peter Pan αναφέρεται σε ένα είδος συμπεριφοράς που μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, ανεξαρτήτως φύλου ή πολιτισμού.

Κάποιος που εμφανίζει σημάδια του συνδρόμου Peter Pan μπορεί να εμφανίζεται αγχωμένος όταν αξιολογείται, μη μπορώντας να ανεχτεί οποιαδήποτε μορφή κριτικής. Μπορεί να έχει σοβαρά προβλήματα προσαρμογής στην εργασία του ή στις σχέσεις του με τους υπόλοιπους ανθρώπους, είτε συγγενείς είτε φίλους ή συντρόφους.

Τα συνήθη σημάδια μέσα σε μια σχέση μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ανικανότητα να τηρήσει υποσχέσεις, να τηρήσει δεσμεύσεις ή να αναλάβει ευθύνες
• Αλλάζει συνεχώς συντρόφους (συνήθως για κάποιον νεότερο) για να αποφύγει τη δέσμευση
• Άρνηση, απροθυμία ή ανικανότητα να ορίσει σχέσεις
• Παραμέληση της γενικής διαχείρισης της ζωής (βασικές οικιακές εργασίες) ή εξάρτηση από άλλους για να κάνουν πράγματα γι’ αυτούς
• Αποφυγή αναγνώρισης, αντιμετώπισης ή επιδιόρθωσης των προβλημάτων μιας σχέσης
• Απροθυμία να πάρει μεγάλες αποφάσεις ή να προγραμματίσει την ζωή του

Αλλά το σύνδρομο Peter Pan μπορεί να επηρεάσει διάφορους τομείς της ζωής και όχι μόνο τις σχέσεις. Για πολλούς σε επαγγελματικό επίπεδο, μπορεί να ορίζεται ως εξής:

• Δυσκολία προσαρμογής ή αποδοχής κριτικής
• Συνεχή καθυστέρηση, παράλειψη εργασίας, μικρή προσπάθεια ή δικαιολογίες για κακή απόδοση
• Αλλαγή εργασίας λόγω πλήξης, δυσκολίας, άγχους ή έλλειψης δεξιοτήτων (και απροθυμίας να εργαστεί για βελτίωση)
• Προτίμηση σε ρόλους χαμηλής δέσμευσης, μερικής απασχόλησης
• Επικέντρωση στα όνειρα χωρίς να αφιερώνεται χρόνος, προσπάθεια ή ρεαλιστικοί στόχοι για την επίτευξή τους

Άλλες συνήθεις συμπεριφορές μπορεί να περιλαμβάνουν δυσκολίες με οικονομικά ζητήματα ή αλόγιστες δαπάνες, υπερβολικό ενδιαφέρον για την εμφάνιση ή την ευεξία τους, ένα γενικό αίσθημα αδυναμίας, έλλειψη υπευθυνότητας, φόβο για την κριτική και προσδοκία ότι οι άλλοι θα κάνουν πράγματα γι’ αυτούς. Ενώ όλα αυτά μπορεί να φαίνονται σαν σαφή προειδοποιητικά σημάδια, συχνά, αυτοί που έχουν το σύνδρομο Peter Pan, δεν βλέπουν τη συμπεριφορά τους ως προβληματική.

Γιατί οι άνθρωποι αναπτύσσουν το σύνδρομο Peter Pan;

Οι απόψεις σχετικά με αυτό είναι λίγο διχασμένες. Μια άποψη λέει ότι, για ορισμένους ανθρώπους, οι υπερβολικά προστατευτικές οικογένειες μπορεί να μας οδήγησαν ακούσια στο να μην αναπτύξουμε τις δεξιότητες που απαιτούνται για να τα βγάλουμε πέρα στη ζωή μόνοι μας – αδυναμία αυτονομίας. Αυτό, με τη σειρά του, έχει ως αποτέλεσμα να είμαστε «κολλημένοι» σε μια κατάσταση εφηβείας, όπου μπορεί να αισθανόμαστε ανίκανοι ή απρόθυμοι να προχωρήσουμε και να αναλάβουμε περισσότερες ευθύνες.

Άλλοι ερευνητές πιστεύουν ότι το χαλαρό στυλ ανατροφής των παιδιών μπορεί να οδηγήσει στην ίδια έλλειψη ανάπτυξης δεξιοτήτων, καθώς και να μας κάνει να επικεντρωνόμαστε στις καθαρά διασκεδαστικές πτυχές της ζωής. Τα υπερβολικά πολλά όρια, ή τα λίγα, μπορεί να μας οδηγήσουν στο να μην μάθουμε τις συνέπειες, τις ατομικές ευθύνες και το πώς να αντιμετωπίζουμε – και να ευδοκιμούμε – υπό κανονικές, καθημερινές πιέσεις.

Υπάρχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις;

Για όσους το βιώνουν, το σύνδρομο Peter Pan μπορεί να έχει τα σκαμπανεβάσματά του. Το άτομο αυτό μπορεί να έχει μια πιο παιχνιδιάρικη προοπτική, η οποία μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους. Η εστίασή τους στον αυθορμητισμό και στην απόλαυση των μικρών πραγμάτων μπορεί επίσης να έχει θετικό αντίκτυπο σε κάποιους αγαπημένους και φίλους, βοηθώντας τους να χαλαρώσουν ή να πάρουν μια ανάσα.

Ωστόσο, μπορεί επίσης να προκαλέσει πρόσθετο άγχος και ανησυχία, ανισόρροπες σχέσεις και ευθύνες, ακόμη και ανάπτυξη δυσαρέσκειας στους γύρω.

Μπορεί να δυσκολευτούν να διατηρήσουν μακροχρόνιες σχέσεις, να δυσκολευτούν να ξεκινήσουν μια καριέρα και να αντιμετωπίσουν ακόμη και οικονομικές δυσκολίες λόγω προβλημάτων στον προγραμματισμό και παρορμητικών δαπανών.

«Τη στιγμή που αμφιβάλλεις για το αν μπορείς να πετάξεις, παύεις για πάντα να είσαι σε θέση να το κάνεις»

Η ταινία “Hook”, του Steven Spielberg, που είχε προσαρμόσει την ιστορία του Peter Pan στην εποχή που κυκλοφόρησε (1991), παραμένει μία από τις αγαπημένες μου και την θεωρώ άκρως διδακτική για όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας και κοινωνικής θέσης.

Προφανώς, το βασικό κόνσεπτ του βιβλίου “Peter Pan”, που είχε γράψει ο James Barrie, αποτελεί την γερή βάση για να αποδοθεί εξαιρετικά σε κινηματογραφική μορφή η ουσία της ιστορίας του «αγοριού που δεν μεγάλωσε ποτέ». Μία ιστορία, συγκινητική, που σε πιάνει από τον γιακά – όταν είσαι τόσο γειωμένος στην σκληρή πραγματικότητα – και σε σηκώνει στον αέρα, όπως η Tinkerbell (Julia Roberts) άρπαξε τον Peter (Robin Williams), για να σου υπενθυμίσει πως η ζωή είναι πολύ μικρή και σύντομη για να είναι μίζερη, γεμάτη άγχος, χωρίς αγάπη και χαμόγελο.

Παρ’ όλα αυτά, τα ωραία και ονειρικά, το παραμύθι δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην ζωή. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να εμπνευστούμε από τον Peter Pan και, που και που, όσο πιο συχνά μπορούμε, να «ταξιδεύουμε» στην Χώρα του Ποτέ – όπως την ορίζει ο καθένας μας – για να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας και κατ’ επέκταση στους γύρω μας πως «Το να ζεις, είναι μια φοβερή μεγάλη περιπέτεια».