Στην Ελλάδα η ηλικία των τριάντα μοιάζει σαν μια παράξενη στάση αναμονής. Κάτι σαν ενδιάμεσος σταθμός για επιβάτες που δεν τους αφήνουν να κατέβουν ούτε τους επιτρέπουν να συνεχίσουν. «Μικρός είσαι ακόμα», «έχεις καιρό», «μη βιάζεσαι». Οι φράσεις αυτές είναι τόσο κοινές που έχουν γίνει σχεδόν συνήθεια. Το αποτέλεσμα; Μια κοινωνία που κοιτά μια ολόκληρη γενιά και τη βλέπει σαν παιδί, ενώ αυτή κουβαλά προσόντα, λογαριασμούς, άγχος, δουλειές, προσδοκίες και μια ολόκληρη ζωή στο pause. 

Αν κοιτάξουμε έξω από τα σύνορα θα διαπιστώσουμε τη μεγάλη διαφορά. Στις ΗΠΑ, ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ ήταν CEO στα 23. Στη Φινλανδία, η Σάνα Μαρίν έγινε πρωθυπουργός στα 34. Στη Γαλλία, ένας 27χρονος μπορεί να είναι υπουργός, ένας 28χρονος να είναι επικεφαλής κολοσσιαίας start up και ένας 32χρονος να διαχειρίζεται δισεκατομμύρια κρατικών πόρων. Στην Ιαπωνία, οι μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες επενδύουν σε ερευνητές που μόλις τελείωσαν το διδακτορικό τους. Στην Εσθονία, ένας 30άρης θεωρείται ήδη… ώριμος για την ψηφιακή πολιτική. Στην Ελλάδα όμως ακόμα και ένας 35χρονος ακούει με σοβαρό ύφος τη φράση: «Να μεγαλώσεις λίγο πρώτα». 

Οι Έλληνες 30άρηδες σήμερα είναι από τους πιο μορφωμένους και πιο τεχνολογικά εξοικειωμένους νέους της Ευρώπης κι όμως η χώρα τους αντιμετωπίζει σαν να βρίσκονται σε αναμονή ενηλικίωσης. 

Η απάντηση βρίσκεται στην κουλτούρα μας. Η ελληνική κοινωνία είναι διαχρονικά οικογενειοκεντρική και ιεραρχική. Η εμπειρία θεωρείται ανώτερη της γνώσης, η ηλικία ανώτερη της καινοτομίας. Οι αποφάσεις παίρνονται από αυτούς που “έχουν φάει τη ζωή με το κουτάλι”, όχι από αυτούς που έχουν τη φρεσκάδα να τη δουν από την αρχή. Έτσι ο νέος μένει πάντα μαθητευόμενος.  

Στο οικογενειακό πλαίσιο τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο περίπλοκα. Οι γονείς εξακολουθούν να θεωρούν τα παιδιά τους προέκταση της ζωής τους. Ο 30άρης που ζει μόνος “είναι μόνος και πρέπει να κάνει οικογένεια”. Ο 30άρης που ζει με γονείς “καλοπερνάει και δεν έχει ευθύνη”. Σε κάθε περίπτωση η αυτονομία του αμφισβητείται. Μέσα σε αυτή τη σύγχυση, η πολιτεία στέλνει το πιο λανθασμένο μήνυμα: “μην αναλαμβάνεις ευθύνη”. Στην Ελλάδα οι νέοι δεν ενθαρρύνονται να δηµιουργήσουν επιχείρηση πριν τα 35, γιατί οι γραφειοκρατικές διαδικασίες μοιάζουν σαν τιμωρία. Δεν συμμετέχουν σε δημόσιες θέσεις γιατί «πρέπει πρώτα να περάσει η γενιά των παλαιών». Δεν διεκδικούν υψηλές θέσεις γιατί οι κανόνες είναι φτιαγμένοι από προηγούμενες εποχές και για προηγούμενες εποχές. 

Η Ελλάδα καθυστερεί, ο κόσμος όμως αλλάζει. Η τεχνολογία κάνει την ηλικία λιγότερο σημαντική από τη γνώση. Ο 30άρης σήμερα μπορεί να ξέρει περισσότερα για την επιχειρηματικότητα του μέλλοντος από έναν 55άρη που έμαθε την οικονομία σε μια εποχή που δεν υπήρχε ούτε e-commerce ούτε τεχνητή νοημοσύνη. Οι ικανότητες πρέπει να εξελίσσονται και σε έναν κόσμο που αλλάζει τόσο γρήγορα η αξία δε βρίσκεται στην ηλικία, αλλά στην ευελιξία. 

Αν τους εμπιστευόμασταν θέσεις ευθύνης; Αν τους δίναμε την ευκαιρία να διαμορφώσουν υπαρκτές δομές; Αν τους επιτρέπαμε να αποτύχουν; Εκεί βρίσκεται το κλειδί: η Ελλάδα φοβάται την αποτυχία. Οι χώρες που παράγουν 30άρηδες CEO, υπουργούς και ερευνητές είναι οι χώρες που τους επιτρέπουν να αποτύχουν και να ξαναδοκιμάσουν. Η δική μας κοινωνία αντίθετα μεγαλώνει παιδιά με το άγχος ότι η αποτυχία είναι ντροπή κι έτσι τα κρατάει ανώριμα. 

Ο 30άρης στην Ελλάδα δεν είναι παιδί. Είναι παραγκωνισμένος ενήλικας. Ένας άνθρωπος που έμαθε να περιμένει, να αναβάλλει, να “μην κάνει βήμα ώσπου να είναι σίγουρος”. Το ζήτημα είναι για πόσο ακόμα οι νέοι θα το δέχονται. Αυτή η γενιά χρειάζεται χώρο να δράσει, αλλά και έναν δρόμο να κρατήσει ζωντανό για τις επόμενες που έρχονται. 

Οφείλουμε όλοι να αντιληφθούμε ότι οι νέοι δεν είναι το μέλλον, είναι το παρόν κι αυτό πρέπει να το αντιληφθούμε ως κοινωνία ανοίγοντας τους ορίζοντές μας. Σε διαφορετική περίπτωση ολοένα και περισσότεροι θα αφήνουν την Ελλάδα για μία ή περισσότερες ευκαιρίες στο εξωτερικό, εντός ή εκτός Ευρώπης. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.