Αποκαλείται «Νόμος του Γιάντε» (Law of Jante) και είναι ένας δεκάλογος εντολών, βάσει των οποίων οι Δανοί (αλλά και αρκετές ακόμη σκανδιναβικές χώρες που το έχουν υιοθετήσει) ζουν τις ζωές και την καθημερινότητά τους.

Η οποία καθημερινότητά τους είναι πάρα πολύ ευτυχισμένη, βάσει του νόμου αυτού, όπως φαίνεται εξάλλου και από την θέση της χώρας στην ετήσια έκθεση World Happiness Report, όπου και για φέτος κατατάχθηκε η δεύτερη πιο ευτυχισμένη χώρα σε όλη την υφήλιο, πίσω μόνο από την Φινλανδία.

Για έκτη συνεχή χρονιά, η Φινλανδία αναδείχθηκε και φέτος ως η πιο ευτυχισμένη χώρα στον κόσμο, ενώ εξίσου υψηλά στην λίστα, πλην της δεύτερης Δανίας, βρίσκονται και οι γείτονές της, Ισλανδία, Σουηδία και Νορβηγία, με πολύ καλή βαθμολογία στο σύστημα αξιολόγησης που χρησιμοποιεί η έκθεση για να εξηγήσει τα ευρήματά της, όπως το προσδόκιμο υγιούς ζωής, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, η κοινωνική υποστήριξη, η χαμηλή διαφθορά, η γενναιοδωρία στην κοινότητα και την ελευθερία στη λήψη βασικών αποφάσεων ζωής.

Το κοινό «νήμα» που ενώνει όλες τις σκανδιναβικές χώρες είναι ότι οι πολίτες τους θυσιάζουν το προσωπικό τους συμφέρον και παραδέχονται ανοικτά ότι έχουν «περιορισμένες φιλοδοξίες» προκειμένου να έχουν όσο το δυνατόν καλύτερη και πιο ποιοτική ζωή.

Επίσης, ο «Νόμος του Γιάντε» (Law of Jante) συνοψίζεται, πάνω-κάτω, στην εξής κεντρική ιδέα: «Δεν πρέπει να πιστεύεις ότι είσαι κάτι ξεχωριστό. Ούτε καλύτερος από τον διπλανό σου». Καμία σχέση δηλαδή με δυτικές κοινωνίες, όπως οι ΗΠΑ που θεωρούν τον πλούτο (και το κυνήγι της συσσώρευσής του) ως τον βασικό παράγοντα ευτυχίας και κοινωνικής επιτυχίας και ανέλιξης.

Ο «Νόμος του Γιάντε» (Law of Jante) προήλθε από το μυθιστόρημα του Aksel Sandemose, ενός Δανο-Νορβηγού συγγραφέα και νομπελίστα. Το βιβλίο «A Fugitive Crosses His Tracks (En Flyktning Krysser Sitt Spor)» αναφέρεται στην πόλη Jante, μέσα στην οποία οι κάτοικοι έχουν υιοθετήσει και τηρούν συγκεκριμένες εντολές βάσει των οποίων ζουν και κινούνται.

Η βασική ιδέα είναι ότι στους Δανούς δεν τους αρέσει να ξεχωρίζουν, σε ατομικό επίπεδο, από το σύνολο – και αυτό είναι κάτι που το επιδιώκουν και οι ίδιοι. Να είναι κοινωνικά «αόρατοι».

Οι Δέκα Εντολές του Jante

1. Μην νομίζετε ότι είστε κάτι το ιδιαίτερο.

2. Μην νομίζετε ότι είστε τόσο καλοί όσο εμείς.

3. Δεν πρέπει να νομίζετε ότι είστε εξυπνότεροι από εμάς.

4. Δεν πρέπει να πείσετε τον εαυτό σας ότι είστε καλύτεροι από εμάς.

5. Δεν πρέπει να νομίζετε ότι ξέρετε περισσότερα από εμάς.

6. Δεν πρέπει να νομίζετε ότι είστε πιο σημαντικοί από εμάς.

7. Δεν πρέπει να νομίζετε ότι είστε καλοί σε τίποτα.

8. Δεν πρέπει να γελάτε μαζί μας.

9. Δεν πρέπει να νομίζετε ότι κανείς νοιάζεται για εσάς.

10. Μην νομίζετε ότι μπορείτε να μας διδάξετε κάτι.

«Αν και η ιδέα του νόμου του Jante είναι πολιτισμικά σημαντική», σύμφωνα με την Lindsay Dupuis, θεραπεύτρια στην Κοπεγχάγη, «στην πραγματικότητα, δεν συζητείται ανοικτά στην καθημερινή ζωή ως μια συνειδητή πρακτική, αλλά περισσότερο είναι κάτι που βιώνεται. Γι’ αυτό και η συζήτηση γι’ αυτό μοιάζει πραγματικά περιττή», όπως αναφέρει το BigThink.

Στη Δανία κανείς δεν καυχιέται όταν το παιδί του ανακηρύσσεται ως κορυφαίο στην τάξη των μαθηματικών. Οι Δανοί δεν μιλούν για το ποιος εκφώνησε την καλύτερη ομιλία στην εκδήλωση της δουλειάς τους, ούτε συζητούν για το ποιος πήρε τις περισσότερες προαγωγές στη δουλειά του. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι Δανοί δεν είναι φιλόδοξοι -είναι το ίδιο φιλόδοξοι με όλους τους άλλους. Απλώς δεν καυχιούνται γι’ αυτό, ούτε αγχώνονται για το αν θα κάνουν ή θα επιτύχουν περισσότερα.

«Εξ’ ορισμού, οι περισσότεροι από εμάς είμαστε μέτριοι», παρατηρεί η ψυχολόγος Madeline Levine. Από την ίδια την λέξη «μέσος όρος», το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας βρίσκεται κάπου μεταξύ του χειρότερου και του καλύτερου και το να παλεύεις ενάντια σε αυτό οδηγεί μόνο σε άγχος. Δεν είναι καθόλου μάταιο να προσπαθούμε, αλλά οι προθέσεις μας πάντα θα έχουν σημασία: Λόχου χάρη, θέλετε όντως να πετύχετε κάτι ή θέλετε να επικρατήσετε έναντι κάποιου άλλου; Όπως γράφει ο Alain de Botton στο βιβλίο του «Status Anxiety»: «Το άγχος είναι η υπηρέτρια της σύγχρονης φιλοδοξίας».

Ο ψυχολόγος Barry Schwartz έχει σχολιάσει αυτό ακριβώς το πράγμα. Έχει δηλώσει στο βιβλίο του, «The Paradox Of Choice: Why More is Less», ότι είναι απαραίτητο για την ψυχική υγεία ενός ατόμου να αποδέχεται το μέσον όρο, το «αρκετά καλό». Να μην είναι τελειομανής σε τρελό και παλαβό βαθμό.

Αυτό είναι απαραίτητο επειδή μπορεί να είναι αδύνατο να γνωρίζουμε αν το «καλύτερο» έχει επιτευχθεί ποτέ, και συχνά, η τελειότητα είναι ανέφικτη. Π.χ. είναι αδύνατο να ποσοτικοποιηθεί αν κάποιος είναι «ο καλύτερος μουσικός», αλλά το «αρκετά καλό» είναι πολύ πιο εύκολα επιτεύξιμο και προσβάσιμο.

Και αυτή η συνεχής πίεση για άνοδο του καθενός από εμάς να αναρριχηθούμε διακαώς πάνω από τον «μέσον όρο», έχει αρνητικές συνέπειες στην ψυχική μας υγεία.

Αυτό δηλαδή που ΔΕΝ κάνουν οι Δανοί στην καθημερινότητά τους, ακολουθώντας τις Δέκα Εντολές του Νόμου του Jante.