Στο σύγχρονο γραφείο, η καθημερινότητα δεν περιορίζεται σε meetings, emails και deadlines. Υπάρχει ένας άλλος, λιγότερο ορατός αλλά εξίσου καθοριστικός παράγοντας: ο αντίπαλος. Ο συνάδελφος ως εχθρός, κάτι σαν work nemesis δεν είναι απλώς ένας άνθρωπος που μας ενοχλεί ή με τον οποίο δεν ταιριάζουμε προσωπικά. Είναι εκείνος που δοκιμάζει τα όρια μας, αμφισβητεί την αξία μας και σε πολλές περιπτώσεις μας σπρώχνει στα όριά μας. Μπορεί να φανεί ως κατάρα, αλλά ταυτόχρονα όπως αποδεικνύουν πολλές εμπειρίες κρύβει μέσα του ευκαιρίες εξέλιξης και αυτογνωσίας. 

Η έννοια του work nemesis δεν είναι νέο φαινόμενο. Στον τεχνολογικό κόσμο που λειτουργεί με έντονη ανταγωνιστικότητα και γρήγορους ρυθμούς, οι “σιωπηλοί πόλεμοι” ανάμεσα σε συνάδελφους είναι συχνό φαινόμενο. Ο Henry Kirk, software developer και manager σε κορυφαίες εταιρείες όπως η Amazon και η Google αναφέρει ότι οι ανταγωνιστικές σχέσεις στο γραφείο είναι σχεδόν αναπόφευκτες. Περιγράφει την εμπειρία του με “ήσυχες” αντιπαλότητες, όπου η φαινομενική φιλικότητα κρύβει έντονη εσωτερική πίεση. Σε αυτές τις συνθήκες η ψυχική και σωματική κόπωση μπορεί να είναι μεγάλη. Παρά ταύτα η ύπαρξη ενός αντίπαλου συχνά λειτουργεί ως “ατσάλι να ακονίζει ατσάλι”, υπογραμμίζοντας ότι η πρόκληση μπορεί να οδηγήσει σε επιτυχία. 

Ένας στους δύο εργαζόμενους αναγνωρίζει ότι έχει τουλάχιστον έναν επαγγελματικό εχθρό. Στον κόσμο της τεχνολογίας, οι γνωστοί “πόλεμοι” ανάμεσα σε γίγαντες όπως οι Steve Jobs και Bill Gates ή Elon Musk και Mark Zuckerberg είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα. Αν και οι διαμάχες αυτές φαίνονται εκρηκτικές στη δημοσιότητα, στην καθημερινή εργασία οι αντιπαλότητες συχνά εκτυλίσσονται με πιο διακριτικό τρόπο: μέσω παθητικής-επιθετικής συμπεριφοράς, υπονόμευσης ή μικρών κλοπών ιδεών. 

Μία εργαζόμενη σε συμβουλευτική εταιρεία, περιγράφει τον αντίπαλό της ως άνθρωπο που ήθελε πάντα να είναι ο πιο έξυπνος στο δωμάτιο και που αφαίρεσε μια ιδέα της, παρουσιάζοντάς την ως δική του. Για πέντε χρόνια οι σχέσεις τους ήταν γεμάτες ένταση και αμφισβήτηση, με στιγμές που η ισορροπία δυνάμεων άλλαζε συνεχώς. Σήμερα έχει ιδρύσει τη δική της επιχείρηση και θεωρεί ότι ο αντίπαλός της “δεν αντέχει” την επιτυχία της. Η ιστορία της δείχνει ότι η αντιπαλότητα μπορεί να δημιουργήσει πίεση, αλλά ταυτόχρονα να κινητοποιήσει για εξέλιξη και προσωπική υπέρβαση. 

Άλλες εμπειρίες δείχνουν διαφορετικές πλευρές του φαινομένου. Μία άλλη εργαζόμενη σε πωλήσεις, αναγκάστηκε να αναλάβει καθήκοντα άλλης συναδέλφου που επέλεγε να παραμελεί τις δικές της ευθύνες. Το αποτέλεσμα ήταν κόπωση, αλλά και αναγνώριση της αξίας της από τη διοίκηση. Η ίδια αντιπαλότητα που φαινόταν αρχικά ως κατάρα, μετατράπηκε σε εργαλείο αυτοπροβολής και επιβεβαίωσης. Η ψυχίατρος Ashwini Nadkarni τονίζει ότι η κουλτούρα της εταιρείας καθορίζει κατά πολύ την έκβαση τέτοιων σχέσεων. Οι μάνατζερ μπορούν να μειώσουν την τοξικότητα αν προωθήσουν συνεργασία, θέσουν σαφείς στόχους και δώσουν κίνητρα που δεν οδηγούν σε μηδενικό ανταγωνισμό. Ένας αντίπαλος, όταν η σχέση είναι υγιής μπορεί να προσφέρει έμπνευση, αίσθηση ανταγωνισμού που κινητοποιεί, αλλά και αναγνώριση της αξίας και της προσπάθειας. Αντίθετα ένας μακροχρόνιος, τοξικός αντίπαλος μπορεί να καταστρέψει την ψυχολογία, την απόδοση και να αφήσει βαριές ανεξίτηλες πληγές. 

Η σύγχρονη επαγγελματική ζωή απαιτεί να μάθουμε να διαχειριζόμαστε τις έριδες. Η παρουσία ενός αντίπαλου μπορεί να λειτουργήσει ως κίνητρο να γίνουμε καλύτεροι, πιο συγκεντρωμένοι και πιο αποτελεσματικοί. Μπορεί να μας διδάξει πώς να θέτουμε όρια, να αναγνωρίζουμε την αξία μας και να αντιμετωπίζουμε δύσκολους χαρακτήρες με υπομονή και στρατηγική. Παράλληλα, η εμπειρία διδάσκει ότι μερικές αντιπαλότητες χρειάζονται απόσταση και χρόνο για να ωριμάσουν ή να μετατραπούν σε αμοιβαίο σεβασμό. 

Ο ανταγωνισμός στο χώρο εργασίας δεν είναι ούτε καλός ούτε κακός από μόνος του. Είναι ένα εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πρόοδο ή να εξελιχθεί σε βαρίδι. Η διαφορά έγκειται στην κατανόηση, στην στρατηγική διαχείριση και στην ικανότητα να μετατρέψουμε την πρόκληση σε ευκαιρία. Ο αντίπαλος λοιπόν δεν είναι πάντα ο εχθρός μας. Μπορεί να είναι καθρέφτης, κινητήριος δύναμη και δάσκαλος ταυτόχρονα. 

Στο τέλος η επαγγελματική ζωή μοιάζει με ένα παιχνίδι σκακιού: κάθε αντίπαλος είναι μια φιγούρα που πρέπει να κατανοήσεις, να σεβαστείς και όταν χρειάζεται, να αντιμετωπίσεις με στρατηγική. Η καριέρα μας δεν καθορίζεται από την παρουσία ή την απουσία αντιπάλων, αλλά από τον τρόπο που διαχειριζόμαστε τη σχέση μαζί τους, τη μάχη που δίνουμε και τα μαθήματα που παίρνουμε. Η κατάρα ή η ευκαιρία δεν καθορίζεται από τον αντίπαλο, αλλά από εμάς.

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.