Σίγουρα σας έχει τύχει να συναναστραφείτε με κάποιον που μιλάει συνεχώς και ακατάπαυστα για τον εαυτό του. Όση προσπάθεια και αν κάνετε για να αλλάξετε θέμα συζήτησης, με κάποιο τρόπο θα επανέρχεται στον εαυτό του, γύρω από τα προβλήματά του και τη ζωή του. Κάποιοι μπορούν να τους αποκαλέσουν, με ευκολία, ναρκισσιστές. Ο ναρκισσισμός είναι ένας όρος ιδιαίτερα δημοφιλής, που μπορεί να έχει διαφορετική σημασιολογία ανάλογα με την συνθήκη.

Υπάρχει, λοιπόν, μία ειδική κατηγορία για την συγκεκριμένη συνθήκη και είναι αυτή του νάρκισσου συνομιλητή (conversational narcissist). Ένας νάρκισσος συνομιλητής είναι κάποιος που στρέφει συνεχώς τη συζήτηση προς τον εαυτό του και απομακρύνεται όταν η συζήτηση δεν αφορά πλέον αυτόν. Γενικά δεν ενδιαφέρονται για το τι έχουν να πουν οι άλλοι.

Όχι, ένας νάρκισσος συνομιλητής δεν σημαίνει ότι είναι γενικά νάρκισσος. Είναι πιθανό να έχει κάποιος χαρακτηριστικά ναρκισσισμού χωρίς να είναι πραγματικά ναρκισσιστής. Αυτό συμβαίνει συνήθως με τον συνομιλητικό ναρκισσισμό. «Οι ναρκισσιστές συνομιλητές ναρκισσιστές δεν πληρούν απαραίτητα τα κριτήρια για επίσημη διάγνωση της ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας (NPD)», λέει η Wendy Behary, LCSW, στο mbg. «Βρίσκονται συνήθως κάπου στο φάσμα, ωστόσο». Εκείνοι που δεν έχουν κλινικά διαγνωσθεί ναρκισσιστές είναι γενικά απλώς καθοδηγούμενοι από την ατζέντα, λέει ο αδειούχος ψυχολόγος Ramani Durvasula, Ph.D. Σε έναν κόσμο με γρήγορους ρυθμούς, είναι πρόθυμοι να περάσουν γρήγορα την άποψή τους χωρίς να κάνουν αληθινές συνδέσεις. «Μερικοί ναρκισσιστές συνομιλητές μπορεί στην πραγματικότητα να είναι πολύ ανήσυχοι, έτσι δεσμεύουν το άγχος τους μιλώντας για ό,τι τους είναι οικείο – που μπορεί να είναι ο εαυτός τους» εξηγεί ο Durvasula.

Αρκετές φορές έχω βρεθεί σε κάποια συζήτηση με τέτοια άτομα, τα οποία σε απωθούν να μπεις σε μία συνθήκη διαλόγου, αφού πρόκειται για ένα μονόλογο ουσιαστικά. Αυτή η αυτοαναφορικότητα στην οποία δεν εμπεριέχεται η τελεία και το ερωτηματικό χρησιμοποιείται μόνο σε ρητορικές ερωτήσεις. Ακόμα και το “εσύ πώς είσαι;”, δεν εννοείται πραγματικά. Είναι ένα διάλειμμα για να επανακτήσει δυνάμεις και να συνεχίσει την αυτοπροβολή. Μερικές φορές λέγεται και για λόγους ευγενείας, για να είμαστε ακριβοδίκαιοι. Ωστόσο, δεν παύει να είναι μία μορφή αγένειας απέναντι στον συνομιλητή.

Μία τέτοια συζήτηση, αν μπορούμε να την αποκαλέσουμε έτσι, χωρίζεται κατά 80% υπέρ του ναρκισσιστή και το υπόλοιπο 20% κατά του αποδέκτη. Αν μιλούσαμε με ποδοσφαιρικούς όρους θα ήταν ο επιθετικός και ο αμυντικός που προσπαθεί να αλλάξει τη φορά της μπάλας (στη συγκεκριμένη περίπτωση να αλλάξει το θέμα), αλλά ο επιθετικός επανέρχεται μέχρι να πετύχει τον σκοπό του.

Εκτός του ότι κυριαρχεί τόσο στο θέμα όσο και στον χρόνο ομιλίας μιας συζήτησης, ένας ναρκισσιστής μπορεί να εμφανίζεται απίστευτα αλαζονικός και ανώτερος, καθιστώντας ακόμα λιγότερο πιθανό να τον διακόψουν οι άλλοι άνθρωποι. Κυρίως, επειδή,  από φόβο μήπως φανούν ηλίθιοι, και επιτρέποντας έτσι στον ναρκισσιστή να συνεχίσει να μονοπωλεί τον χρόνο όλων.

Διόρθωση μέχρι αηδίας

Η προβολή του εαυτού του ως ειδικό είναι ένα από τα αλαζονικά μοτίβα τα οποία ακολουθεί, ηθελημένα ή μη. Υπάρχει μία τάση για διόρθωση, η οποία έγκειται στα πλαίσια του τρόπου συμπεριφοράς που έχουν υιοθετήσει. Ένας τρόπος ο οποίος γίνεται γρήγορα εκνευριστικός σε αυτούς που πραγματοποιείται η απεύθυνση. Αυτή η συνεχής διόρθωση που αποπροσανατολίζει και καθυστερεί τη πορεία της συζήτησης, ενώ ταυτόχρονα κυμαίνεται σε πλαίσια αγένειας.

Διακοπή για… αυτοαναφορά

Ένας τέτοιος συνομιλητής όχι μόνο θα διακόψει ή θα μιλήσει πάνω από τους ανθρώπους σε ομαδικές καταστάσεις, αλλά θα το κάνει χωρίς καμία συγγνώμη ή τύψεις. Αυτό μπορεί να είναι κάτι φυσιολογικό σε ορισμένα οικογενειακά ή πολιτισμικά πλαίσια. Σε άλλα πλαίσια αυτές οι διακοπές είναι περισσότερο μια ένδειξη επίδειξης της εαυτότητας και ένας τρόπος για να δείξει το πόσο δικαιούται να πάρει το λόγο.

Εκθείαση επιτευγμάτων

Η επανάληψη της αναφοράς των επιτευγμάτων χωρίς να ζητηθεί, όταν αυτό είναι εντελώς άσχετο με τη συζήτηση, είναι ακόμη ένα ναρκισσιστικό σημάδι. Είναι γεγονός ότι αν βρεθείτε σε μία τέτοια κατάσταση, δεν σας μένει καμία διάθεση για οποιαδήποτε αλληλεπίδραση, ενώ η σκέψη που παίζει non stop είναι “πότε επιτέλους θα σταματήσει να μιλάει;”  

Πας για συμβουλές και ακούς ιστορίες

Ένας νάρκισσος συνομιλητής έχει συγκεκριμένο μοτίβο που δίνει συμβουλές, γιατί μαντέψτε, και αυτές έχουν ως αφετηρία τον εαυτό του. Προσφέρει συμβουλές ακόμα και όταν δεν του ζητηθεί, ενώ συνήθως είναι  κακές, γιατί σκέφτεται εγωκεντρικά. Οι συμβουλές που θα δώσει αφορούν κάποια προηγούμενη εμπειρία του, την οποία θα εξιστορήσει με κάθε λεπτομέρεια, χωρίς να επιτυγχάνεται κάποιος σκοπός. Η συμβουλή γίνεται ένα μέσο επίδειξης, χωρίς να υπάρχει καμία διάθεση βοήθειας.

Το όφελος της χειραγώγησης

Έχει την τάση να κατευθύνει τη συζήτηση για να εξυπηρετήσει τη δική του ατζέντα ή αυτοπροβολή. Κινεί τα νήματα, ώστε να μετατρέψει μια κοινωνική αλληλεπίδραση σε κάτι πιο συναλλακτικό από το οποίο μπορεί να επωφεληθεί.

Ένας νάρκισσος συνομιλητής θα βρίσκει πάντα τρόπο ώστε να επωφελείται από τέτοιες κοινωνικές καταστάσεις και να προβάλλει τον εαυτό. Θεωρείται από τους πιο κουραστικούς τύπους συναναστροφής και όχι άδικα. Ο τρόπος σκέψης του κινείται σύμφωνα με το λαβείν και όχι το δούναι.Τέτοια άτομα τείνουν δυσανασχετούν όταν δεν είναι το επίκεντρο της προσοχής και προσπαθούν να εφευρίσκουν τρόπους για να ξανατραβήξουν τα βλέμματα.

Η συναναστροφή με αυτούς θα σε οδηγήσει μόνο στη σπατάληση του χρόνου και της ενέργειάς σου. Δεν έχει νόημα κάποια προσπάθεια νουθεσίας, γιατί θα είναι άκαρπη. Ωστόσο, αυτό πρέπει να εξετάσετε είναι αν πρόκειται, πράγματι, για νάρκισσο συνομιλητή ή για κάποιον που δεν έχει ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες και το να τραβήξει την προσοχή είναι ένας τρόπος επικοινωνίας.