Αν παρατηρήσετε τους ανθρώπους, συχνά θα εντοπίσετε το εξής παράδοξο: οι πιο μοναχικοί άνθρωποι εμπιστεύονται πιο εύκολα τους άλλους, πράγμα που ωστόσο δεν σημαίνει ότι τους θεωρούν απαραίτητα και αξιόπιστους. Όπως αναφέρει πρόσφατη έρευνα, τα μοναχικά άτομα τείνουν να δείχνουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους άλλους, παρά τις χαμηλές τους προσδοκίες για την αξιοπιστία των άλλων. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να φανεί περίεργο, αλλά αποτελεί μέρος της προσπάθειάς τους να γεφυρώσουν το συναισθηματικό τους κενό και να βρουν τις κοινωνικές συνδέσεις που τόσο πολύ επιθυμούν.

Η Μ, για παράδειγμα, μια νεαρή γυναίκα που πρόσφατα μετακόμισε στην Αθήνα για δουλειά, αισθανόταν συχνά μόνη της, παρόλο που περιβαλλόταν από κόσμο. Αντί να κλειστεί στον εαυτό της, αποφάσισε να ανοιχτεί και να γνωρίσει νέους ανθρώπους. Παραδόξως, παρόλο που αναγνώριζε τον κίνδυνο να απογοητευτεί, ή ακόμα και να πέσει θύμα εκμετάλλευσης, αφηνόταν εύκολα τους άλλους, ελπίζοντας να δημιουργήσει βαθιές συνδέσεις. Η εμπιστοσύνη που έδειχνε δεν ήταν πάντα δικαιολογημένη, αλλά μέσα από αυτή την ανοιχτή στάση, κατάφερε να βρει φίλους και να μειώσει την αίσθηση της μοναξιάς της. Αυτή η ιστορία αναδεικνύει πώς τα μοναχικά άτομα μπορούν να έχουν μεγαλύτερη διάθεση για εμπιστοσύνη, προσπαθώντας να γεφυρώσουν το συναισθηματικό τους κενό.

Αυτό ακριβώς έρχεται να στηρίξει μια νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε στο “British Journal of Psychology“, που υποστηρίζει ότι η μοναξιά και η εμπιστοσύνη συνδέονται με έναν περίεργο τρόπο. Μια σειρά από τρεις μελέτες έδειξαν ότι τα μοναχικά άτομα τείνουν να εμπιστεύονται περισσότερο τους άλλους, αλλά αναμένουν ότι οι άλλοι είναι λιγότερο αξιόπιστοι. Αντίθετα, οι εξωστρεφείς άνθρωποι τείνουν να είναι λιγότερο μοναχικοί και να έχουν μεγαλύτερες προσδοκίες για την αξιοπιστία των άλλων.

Η μοναξιά είναι μια οδυνηρή συναισθηματική κατάσταση που αναπτύσσεται όταν ένα άτομο αντιλαμβάνεται ένα χάσμα μεταξύ των κοινωνικών συνδέσεων που επιθυμεί και των πραγματικών κοινωνικών του συνδέσεων. Η μοναξιά δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ένα άτομο είναι μόνο του- μπορεί κανείς να αισθάνεται μοναξιά ενώ περιβάλλεται από άλλους ανθρώπους. Η βασική πτυχή της μοναξιάς είναι το αίσθημα της απομόνωσης και της αποσύνδεσης από τους ανθρώπους με τους οποίους επιθυμεί κανείς να συνδεθεί.

Η μοναξιά μπορεί να βιώνεται προσωρινά λόγω συγκεκριμένων περιστάσεων ή να επιμένει ως χρόνιο ζήτημα. Η χρόνια μοναξιά μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική και σωματική υγεία. Έρευνες έχουν συνδέσει τη χρόνια μοναξιά με αυξημένους κινδύνους κατάθλιψης, άγχους, καρδιαγγειακών παθήσεων και εξασθενημένης λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος. Διάφοροι παράγοντες, όπως οι κοινωνικές δεξιότητες, η ποιότητα των σχέσεων και οι αλλαγές στη ζωή, όπως μια μετακόμιση ή ένα πένθος, μπορούν να συμβάλουν στο αίσθημα της μοναξιάς.

Επιπλέον, ένα άτομο που αισθάνεται μοναξιά μπορεί να περιορίσει τις κοινωνικές του δραστηριότητες και να αρχίσει να διστάζει να δημιουργεί νέες σχέσεις. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο, που απομονώνει περαιτέρω το άτομο και επιδεινώνει τα συναισθήματα μοναξιάς και κατάθλιψης.

Οι ερευνητές Γκαμπριέλε Μπελούτσι και Σογιούνγκ Παρκ διερεύνησαν πώς η μοναξιά επηρεάζει τη συμπεριφορά εμπιστοσύνης και τις προσδοκίες για την αξιοπιστία των άλλων. Σκέφτηκαν ότι αν η μοναξιά προάγει συμπεριφορές που συμβάλλουν στην δημιουργία κοινωνικών σχέσεων και δεσμών (καθώς αυτές θα μπορούσαν να μειώσουν ή να εξαλείψουν τη μοναξιά), τα μοναχικά άτομα θα πρέπει να εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα εμπιστοσύνης προς τους άλλους. Από την άλλη πλευρά, αν η μοναξιά προκαλεί μια αρνητική προκατάληψη (καθιστώντας την απόσυρση από κοινωνικές καταστάσεις δυνητικά ευκολότερη), τότε θα πρέπει να έχουν χαμηλές προσδοκίες σχετικά με την αξιοπιστία των άλλων. Διεξήγαγαν τρεις μελέτες.

Ο στόχος της πρώτης μελέτης ήταν να διαπιστωθεί αν τα μοναχικά άτομα αναμένουν πραγματικά ότι οι άλλοι είναι λιγότερο αξιόπιστοι. Οι συμμετέχοντες στη μελέτη ήταν 209 νέοι, με μέσο όρο ηλικίας τα 23 έτη. 163 από αυτούς ήταν γυναίκες. Οι συμμετέχοντες έπαιξαν ένα οικονομικό παίγνιο στο οποίο αποφάσιζαν πόσα χρήματα θα έδιναν στο παρτενέρ τους. Το ποσό που έδωσαν στον παρτενέρ τους τριπλασιάστηκε, και ο ένας παρτενέρ στη συνέχεια αποφάσισε αν θα επέστρεφε κάτι στο πρώτο άτομο και πόσο.

Αν και δεν το γνώριζαν, οι συμμετέχοντες βρίσκονταν πάντα στο ρόλο του πρώτου εταίρου, ο οποίος αποφάσιζε αν θα μοιραστεί το αρχικό ποσό. Τους είπαν επίσης ότι οποιοδήποτε ποσό διέθεταν στο τέλος του παιχνιδιού θα μετατρεπόταν σε πραγματικά χρήματα τα οποία θα λάμβαναν μετά την ολοκλήρωση του παιχνιδιού.

Ύστερα από αυτήν την διαδικασία, έπαιξαν ένα άλλο παιχνίδι στο οποίο απλώς αποφάσιζαν αν ήθελαν να μοιραστούν το αρχικό χρηματικό ποσό με έναν δεύτερο παίκτη, , επιτρέποντας στους ερευνητές να προσδιορίσουν κατά πόσο η συμπεριφορά των συμμετεχόντων καθοδηγούνταν από την εμπιστοσύνη έναντι άλλων παραμέτρων, όπως για παράδειγμα η γενναιοδωρία. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες στη μελέτη συμπλήρωσαν αξιολογήσεις για τη μοναξιά (Κλίμακα μοναξιάς UCLA), την ευτυχία, την αυτοεκτίμηση, τα πρόσκαιρα συναισθήματα μοναξιάς και την ανάγκη του ανήκειν.

Η δεύτερη μελέτη αξιοποίησε τα ίδια οικονομικά παίγνια, αλλά οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν επίσης μια αξιολόγηση της προσωπικότητας (Big Five Inventory). Οι συμμετέχοντες στη μελέτη ήταν 159 νέοι. Στόχος ήταν να διαπιστωθεί αν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας της εξωστρέφειας και της ευπροσάρμοστης συμπεριφοράς άλλαζαν τη φύση της σχέσης μεταξύ της μοναξιάς και των προσδοκιών των συμμετεχόντων σχετικά με την αξιοπιστία των των άλλων.

Η τρίτη μελέτη διεξήχθη διαδικτυακά με τη χρήση των SoSci Survey και Prolific. Περιελάμβανε 219 συμμετέχοντες. Στόχος της ήταν να εξετάσει κατά πόσον τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μετριάζουν τη σχέση μεταξύ μοναξιάς και των σχέσεων εμπιστοσύνης.

Τα αποτελέσματα της πρώτης μελέτης έδειξαν ότι τα άτομα που ανέφεραν μεγαλύτερο αίσθημα μοναξιάς έτειναν τόσο να εμπιστεύονται περισσότερο τους άλλους όσο και να έχουν χαμηλότερες προσδοκίες σχετικά με την αξιοπιστία των άλλων. Με άλλα λόγια, τα πιο μοναχικά άτομα εμπιστεύονταν περισσότερο παρά το γεγονός ότι περίμεναν ότι οι άλλοι θα ήταν λιγότερο αξιόπιστοι.

Τα αποτελέσματα της δεύτερης μελέτης έδειξαν ότι τα εξωστρεφή και πιο ευπροσάρμοστα άτομα έτειναν να αναφέρουν ότι αισθάνονται λιγότερο μοναχικά και να αναμένουν ότι οι άλλοι είναι περισσότερο αξιόπιστοι. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα άτομα που ήταν μοναχικά αλλά και εσωστρεφή και λιγότερο ευπροσάρμοστα έτειναν να αντιλαμβάνονται τους άλλους ως ακόμα λιγότερο αξιόπιστους και το αντίστροφο.

Τα μοναχικά άτομα είχαν πιο θετικές προσδοκίες για την αξιοπιστία των άλλων όσο πιο εξωστρεφή και ευπροσάρμοστα ήταν. Τα άτομα με υψηλότερο βαθμό νευρωτισμού έτειναν να είναι πιο μοναχικά, αλλά αυτό δεν σχετιζόταν με τις προσδοκίες σχετικά με την αξιοπιστία με κανέναν τρόπο.

Τα αποτελέσματα της τρίτης μελέτης έδειξαν ότι τα εξωστρεφή άτομα έτειναν να εμπιστεύονται τους συντρόφους τους λιγότερο από ό,τι τα εσωστρεφή άτομα, παρά το γεγονός ότι είχαν υψηλότερες προσδοκίες σχετικά με την αξιοπιστία του συντρόφου τους.

Συνολικά, οι γυναίκες ανέφεραν χαμηλότερα επίπεδα μοναξιάς από ό,τι οι άνδρες. Οι εργένηδες, οι ηλικιωμένοι ενήλικες και τα άτομα με υψηλότερο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο έτειναν να αναφέρουν υψηλότερα επίπεδα μοναξιάς.

«Χρησιμοποιώντας οικονομικά παίγνια και Μπεϋζιανά μοντέλα πρόβλεψης, δείξαμε ότι τα υψηλότερα επίπεδα μοναξιάς προέβλεπαν μεγαλύτερη αναντιστοιχία μεταξύ των κοινωνικών προσδοκιών και των συμπεριφορών, με τα πιο μοναχικά άτομα να εμπιστεύονται περισσότερο παρά τις πιο αρνητικές προσδοκίες για την αξιοπιστία του συντρόφου τους. Αυτές οι επιδράσεις μετριάστηκαν από χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που σχετίζονται με μια πιο θετική προοπτική στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, όπως η εξωστρέφεια. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επιδράσεις της μοναξιάς στις συμπεριφορές εμπιστοσύνης και στις προσδοκίες για την αξιοπιστία των άλλων ήταν ιδιαίτερα ισχυρές για τα άτομα με χαμηλότερα επίπεδα εξωστρέφειας», κατέληξαν οι συγγραφείς της μελέτης.

Η μελέτη ρίχνει φως στους συσχετισμούς μεταξύ της μοναξιάς και της εμπιστοσύνης προς τους άλλους. Ωστόσο, οι μελέτες που παρουσιάστηκαν χρησιμοποίησαν οικονομικά παίγνια που αφορούσαν σχετικά μικρά χρηματικά ποσά και δεν υπήρχε καμία διαπροσωπική επαφή ή σχέση μεταξύ των παρτενέρ στα παίγνια που παίζονταν. Τα αποτελέσματα μπορεί να μην ήταν αντίστοιχα εάν τα χρηματικά ποσά που εμπλέκονταν ήταν σημαντικά και οι συμμετέχοντες έπαιζαν με πραγματικούς ανθρώπους με τους οποίους μπορούσαν να επικοινωνήσουν ή τους οποίους γνώριζαν.

Η μελέτη με τίτλο «Η μοναξιά σχετίζεται με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη αλλά χαμηλότερες προσδοκίες αξιοπιστίας», πραγματοποιήθηκε από τους Γκαμπριέλε Μπελούτσι και Σογιονγκ Παρκ.

 

➠ Διαβάστε επίσης: Υπαρξιακή κούραση, μοναξιά και περιθωριοποίηση – Η κόπωση της ζωής λίγο πριν το οριστικό τέλος