Χθες, καθώς επέστρεφα αεροπορικώς στην Αθήνα, στα διπλανά μου καθίσματα στο αεροπλάνο κάθονταν μια γυναίκα γύρω στα 45 με την έφηβη κόρη της. Καθώς κάτι συζητούσαν μεταξύ τους, (σημειώνω ότι δεν κρυφάκουγα, απλά έτυχε να το ακούσω μια και καθόμασταν κολλητά) το αυτί μου έπιασε τη μητέρα να σχολιάζει μια άλλη γυναίκα λέγοντας ότι με το βάρος που έχει δεν θα έπρεπε να καταναλώνει τόσες θερμίδες. Το κορίτσι αμέσως διέκοψε αποφασιστικά τη μητέρα του, και με έναν γλυκύτατο στόμφο της απάντησε: «μαμά, ζούμε στο 2024, όλα τα σώματα τα αγαπάμε». Την αγάπησα. Η μητέρα προφανώς δεν απάντησε τίποτα, κι εγώ χαμογέλασα διακριτικά κοιτώντας έξω από το παράθυρο.

Όλος αυτός ο διάλογος συμπυκνώνει την ελπίδα ότι τα πράγματα πάνε προς το καλύτερο για την αυτοεικόνα μας και τα πρότυπα του γυναικείου σώματος. Έχει γίνει μια σημαντική κι απαραίτητη πολιτιστική στροφή προς τη θετικότερη αντιμετώπιση του σώματος την τελευταίας δεκαετίας. Όλα μα όλα τα νεαρά κορίτσια που γνωρίζω βρίσκουν την εσωτερικευμένη ντροπή του σωματικού βάρους των μητέρων τους παράξενη και γελοία.

Χμ. Εντάξει, ως κάποια που μπήκε στην εφηβεία στις αρχές της δεκαετίας του ’00, θυμάμαι τα πράγματα κομματάκι διαφορετικά. Και ως προς υπεράσπιση της millenial μητέρας, η κοινωνία στην οποία μεγάλωσε και μεγάλωσα, ήταν ένα πεδίο μάχης για τα γυναικεία σώματα, με μια ακραία εμμονή προς τις skinny φιγούρες, τα χαμηλά κιλά και τις μικροσκοπικές περιφέρειες.

Αχ, αυτή η δεκαετία του ’80. Μια δεκαετία που πέρασε μια παγκόσμια ύφεση, είδε τη λέξη «τρομοκρατία» να γίνεται μέρος του καθημερινού μας λεξιλογίου και το Διαδίκτυο να μπαίνει διστακτικά στα σπίτια μας. Μια δεκαετία όπου πολλά προβληματικά πράγματα θεωρούνταν οκ, τα οποία ευτυχώς δεν κατάφεραν να φτάσουν αισίως μέχρι τη δεκαετία του 2020.

Επίσης, τα 00s αποτελούν και τη δεκαετία κατά την οποία εγώ, και πολλοί άλλοι και άλλες φυσικά, πάλεψα με την αρνητική εικόνα του σώματός μου, ακόμη και με διατροφικές διαταραχές, που αναμφίβολα τροφοδοτήθηκαν από την μόδα των skinny σωμάτων που πρωτοστατούσε στα μέσα μαζικής ενημέρωσης της δεκαετίας του 2000 και την κυρίαρχη πολιτιστική εμμονή της εποχής με το ακραία χαμηλό βάρος. Γνωρίζω ότι βλέπω κι άλλους millennials να μιλούν για τον αντίκτυπο των μέσων ενημέρωσης με τα οποία μεγαλώσαμε σχετικά με τη σωματική τους αυτοεικόνα και ότι δεν είμαι η μόνη που πιστεύει πώς η πολιτισμική εμμονή με τα skinny σώματα κατάφερε να εισχωρήσει στο υποσυνείδητό μας και να καθιερωθεί σε γενική πεποίθηση.

Δεν υποστηρίζω ότι άλλες δεκαετίες ήταν ή είναι μια χρυσή ουτοπία του body positivity, αλλά πρέπει να παραδεχτούμε ότι η δεκαετία 2000-2010 είχε τη δική της πολύ ξεχωριστή εκδοχή της τοξικής εικόνας του σώματος. Θέλω να πω, η φράση «heroin chic» ήταν ένας όρος που χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει μια από τις πιο trendy εμφανίσεις από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 έως τις αρχές της δεκαετίας του 2000: μια λιπόσαρκη κοκαλιάρικη φιγούρα που έμοιαζε με εκείνη ενός χρόνιου χρήστη ναρκωτικών.

Υπήρχαν ιστοσελίδες όπως το The Skinny Website, όπου δημοσιεύονταν αποκαλυπτικές φωτογραφίες διάσημων από παπαράτσι διακωμωδώντας ανοιχτά το βάρος τους και κάθε ανεπαίσθητο ψεγάδι τους. Θυμάμαι ότι η Evangeline Lilly, η Kristen Stewart, η Leighton Meester και η Mischa Barton ήταν μεταξύ των ηθοποιών που λοιδορούνταν συστηματικά για τις θνητές σιλουέτες τους. Θυμάμαι επίσης εκείνες τις φωτογραφίες της Kim Kardashian να προκαλούν το απόλυτο λουτρό αίματος στα σχόλια για το πόσο χοντρή και αηδιαστική ήταν, που τολμά να έχει ανθρώπινη σάρκα και να τρώει παγωτό μέρα μεσημέρι με αυτόν τον τρόπο.

Αντίθετα, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, πολλές διασημότητες εκείνης της εποχής ήταν εμφανώς λιπόβαρες. (Δεν μπορώ να φανταστώ γιατί μπορεί να ένιωθαν την ανάγκη να χάσουν βάρος. Εσείς μπορείτε;)

Μπορώ να θυμηθώ τα υπερβολικά skinny σώματα της Hilary Duff, της Lindsay Lohan, της Mary-Kate Olsen, της Nicole Richie και της Ashlee Simpson, όλες νεαρές γυναίκες που βρέθηκαν στο επίκεντρο της δημόσιας προσοχής τη δεκαετία του 2000 και οι οποίες πιθανότατα ένιωθαν την πίεση να είναι αδύνατες, και τις οποίες θυμάμαι να συζητιούνται τόσο για τα σώματά τους πριν όσο και μετά την απώλεια βάρους. Θυμάμαι έντονα ένα περιοδικό που αγόρασα όταν ήμουν στην πρώιμη εφηβεία μου με φωτογραφίες κοκαλιάρικων σταρ του Χόλιγουντ και τον τίτλο «STARVE WARS» να είναι γραμμένος στο εξώφυλλο, χωρίς φαινομενικά καμία συναίσθηση του γιατί αυτά να νεαρά κορίτσια ξεθώριαζαν μπροστά στα μάτια μας.

Αυτό που προσπαθώ να πω είναι ότι η εποχή ήταν άκρως τοξική όσον αφορά τα κοριτσίστικα πρότυπα για το σώμα και την εμφάνιση γενικότερα.

Θυμάμαι ότι ήμουν 10 ή 11 ετών, στεκόμουν σε ένα βίντεο club με τους γονείς μου και ο μπαμπάς μου κοιτούσε συνοφρυωμένος μια αφίσα για το «Ημερολόγιο της Μπρίτζετ Τζόουνς». Τον άκουσα να λέει στη μαμά μου: «Δεν ξέρω γιατί όλοι συζητούν για το πόσα κιλά έχει πάρει, δεν μου φαίνεται και τόσο χάλια».

Αυτές τις μέρες έπεσα σε εκείνη την αφίσα και εξεπλάγην. Για τον παιδικό μου εαυτό, η Renée Zellweger έμοιαζε ακριβώς όπως όλες οι άλλες όμορφες, λευκές, ξανθές γυναίκες στις αφίσες των ταινιών. Αλήθεια τώρα, ο κόσμος την θεωρούσε χοντρή; Αυτό μου τίναξε το παιδικό μου μυαλό στον αέρα. Πώς μπορούσα να είμαι τόσο νυχτωμένη ώστε να μη βλέπω αυτό που όλοι οι άλλοι γύρω μου προφανώς μπορούσαν;

Κατά τα φαινόμενα, όποια και αν ήταν η γραμμή που διαχώριζε το «όμορφο» από το «αηδιαστικό», αυτή η κυρία Bridget Jones την είχε περάσει για τα καλά. Έκανα μια νοερή σημείωση: Αυτό δεν αρέσει στους άλλους, οπότε δεν πρέπει να μοιάζεις έτσι.

Λίγα χρόνια αργότερα, στα 14, ανακάλυψα πώς να μετατρέπω το βάρος μου από τα κιλά σε λίμπρες και συνειδητοποίησα με βαθιά θλίψη ότι ζύγιζα το ίδιο με την Bridget Jones στην ταινία. Θυμάμαι πολύ έντονα να σκέφτομαι: «Είμαι τόσο χοντρή όσο η Bridget Jones, και μάλιστα αυτή ήταν ενήλικη». Ένιωθα ταπεινωμένη.

Υπήρχαν τόσες πολλές περίεργες, παράλογες, τοξικές εμμονές με το γυναικείο σώμα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης στα οποία ήμουν εκτεθειμένη ως έφηβη. Θυμάστε το επεισόδιο των Friends όπου τα αγόρια της παρέας λένε ότι ένα από τα ελαττώματα της Rachel είναι ότι οι αστράγαλοί της είναι «λίγο παχουλοί»; Ή στο How I Met Your Mother, που ο Ted Mosby φαίνεται να φοβάται να πεθάνει μόνος του σε σχεδόν παθολογικό βαθμό, αλλά ούτε μια φορά δεν σκέφτεται να βγει ραντεβού με μια γυναίκα που έχει μέγεθος πάνω από το αμερικάνικο size 6; (Σε ένα περιστατικό, απορρίπτει ακόμη και μια γυναίκα που ήταν υπέρβαρη πριν χρόνια, επειδή φοβάται τόσο πολύ ότι θα ξαναπαχύνει).

Στη συνέχεια, υπήρχαν και οι ταινίες. Ως επί το πλείστον οι γυναίκες πρωταγωνίστριες στις ταινίες είναι πολύ αδύνατες και αυτό θεωρούνταν το πρότυπο στο Χόλιγουντ, αλλά ποτέ δεν το είχα δει να προβάλλεται τόσο απροκάλυπτα όσο στο 500 Days of Summer, όταν η ομώνυμη Summer περιγράφεται ως «μέσου ύψους» με ύψος 1,75 μ. και «μέσου βάρους» με βάρος 55 κιλά. Με ξάφνιασε τόσο πολύ αυτή η περιγραφή- τα 55 κιλά δεν θεωρούνταν αδύνατα; Ήταν απλά «μέσος όρος», όπως λέμε «φυσιολογικό» ή «θα μπορούσες να στοχεύσεις και πιο χαμηλά».

Κάτι παρόμοιο συνέβη και στην ταινία Sex and The City, όταν η Samantha «παίρνει βάρος». Όταν η Charlotte, η Carrie και η Miranda βλέπουν για πρώτη φορά την «κοιλιά» της Samantha αντιδρούν έντρομες λες και εμφανίστηκε τυχαία σε μια βάφτιση με μαινόμενη ευλογιά. Κάποια στιγμή μάλιστα η Carrie τη ρωτάει: «Πώς -και το λέω αυτό με αγάπη- πώς μπόρεσες να μην το πάρεις χαμπάρι;». Στην πραγματικότητα, η Kim Carthal δεν πήρε καν βάρος για τη σκηνή- ο στυλίστας της ταινίας απλώς την έντυσε με ελαφρώς στενά ρούχα για να δώσει την ψευδαίσθηση της αύξησης του βάρους. Για άλλη μια φορά, το κοινό προσποιείται υπάκουα ότι μια γυναίκα με ΔΜΣ πάνω από το μέσο όρο δεν είναι τίποτα άλλο πέρα από αυτό.

Είναι να απορεί κανείς που μερικοί από εμάς έχουμε υποστεί πλύση εγκεφάλου από αυτή την περίεργη και παράλογη αναπαράσταση του βάρους στα μέσα ενημέρωσης στα οποία έχουμε εκτεθεί; Εγώ, πάντως, δεν εκπλήσσομαι που κάποιοι από εμάς περνούσαμε τη δεκαετία του 2000 έχοντας εμμονή με την περιφέρεια της μέσης μας, τρελαμένοι από την καφεΐνη και με εγκυκλοπαιδικές γνώσεις σχετικά με τον υπολογισμό των θερμίδων.

Η εποχή μας άφησε κουσούρια, εμμονές και υστερίες. Τα δικά μου κουσούρια  συμπυκνώνονται στη φράση: Είσαι έτοιμη στην παραλία; Στη δεκαετία του 2000, η ερώτηση αυτή απευθυνόταν σε γυναίκες και κορίτσια κάθε ηλικίας, κάποια στιγμή μέσα στον Μάρτιο, για να δώσει χρόνο σε όλες μας να αγοράσουμε ό,τι διάολο πουλούσαν (ψεύτικο μαύρισμα, κρέμες αδυνατίσματος, πακέτα στο γυμναστήριο, προγράμματα διατροφής, μπικίνι. Ό,τι κι αν ήταν, δεν ήταν ποτέ κάτι διασκεδαστικό, όπως για παράδειγμα ένα φουσκωτό ιπποκαμπο θαλάσσης).

Στη δεκαετία του 2010, υπήρξε μια μικρή αντίδραση, όπως: «Λοιπόν, έχω ένα σώμα και σκοπεύω να το πάω σε μια παραλία, οπότε υποθέτω ότι ναι, είμαι έτοιμη». Μέχρι τη δεκαετία του ’20, η ερώτηση γινόταν συνήθως για πλάκα, αλλά η θεμελιώδης προσδοκία για τα κορίτσια της γενιάς μου παρέμενε, ότι ήταν ευθύνη μας να κρύψουμε οποιαδήποτε σωματική απόκλιση από το ιδανικό, ακόμα και αν αυτό σήμαινε ότι θα φοράγαμε καλσόν και κολάν μέσα στο κατακαλόκαιρο.

Δεν μπορώ ωστόσο παρά να πιστεύω ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει προς το καλύτερο.

Το γεγονός ότι η γενιά Z μπορεί να αναπολεί τις προηγούμενες δεκαετίες ως μια πιο ωραία, πιο ευγενική εποχή δεν με ενοχλεί πραγματικά. Το καταλαβαίνω- καθώς ο χρόνος περνάει και οι αναμνήσεις μαλακώνουν, το παρελθόν αποκτά μια πιο σέπια απόχρωση και ίσως μνημονεύεται με περισσότερη γλυκύτητα. Όταν βλέπεις μια εποχή μέσα από θολές αναμνήσεις και φωτογραφίες ευτυχισμένων ντοκουμέντων, ή τις ταινίες, τις σειρές και τη μουσική που αξίζει να θυμάσαι, εύκολα μπορείς να αρχίσεις να ρομαντικοποιείς τις περασμένες δεκαετίες.

Η Γενιά Ζ θα μας σώσει

Ωστόσο, νομίζω ότι είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι η δεκαετία του 2000 δεν ήταν μια ιδανική, προ-διαδικτυακή δεκαετία φιλίας και ευμάρειας. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πόσο μακριά έχουμε φτάσει και να αναγνωρίζουμε την πολιτιστική στροφή προς τη θετικότερη αντιμετώπιση του σώματος της τελευταίας δεκαετίας.

Ενώ σήμερα έχουμε πλέον μια ολόκληρη νέα σοδειά προτύπων ομορφιάς που δεν υπήρχαν τη δεκαετία του ’90, έχουμε επίσης μια πολύ πιο ποικιλόμορφη αναπαράσταση των σωμάτων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ας μην υποτιμούμε την αξία που έχει για τις νεαρές γυναίκες να βλέπουν σώματα σαν το δικό τους να εκπροσωπούνται στα μέσα ενημέρωσης που καταναλώνουν, ώστε να νιώθουν την αίσθηση της αποδοχής και του ανήκειν. Σίγουρα, τα λεπτά σώματα εξακολουθούν να αποτελούν τον κανόνα στην τηλεόραση και τις ταινίες, αλλά βλέποντας γυναίκες όπως η Iskra Lawrence να αποθεώνονται για τη σιλουέτα τους, ή την Barbie Ferreira να κάνει καστ στο Euphoria, ή τη Lizzo να κοσμεί το εξώφυλλο της Vogue, θα πρέπει να μας θυμίζει ότι κάνουμε πρόοδο, έστω και αν αυτή είναι αργή και αργή και διστακτική.

Η σημερινή γενιά μας διδάσκει ότι, στο κατώφλι πριν την ηλικία των 40, ήρθε επιτέλους η στιγμή να κλείσουμε τον κύκλο. Τέρμα οι παραχωρήσεις στον καιρό, στην πατριαρχία και σε όλη την αρχιτεκτονική της επιβολής κοινωνικών κανόνων.

Το 2024, μπορεί η προσέγγισή μας για τη θετικότητα του σώματος στα μέσα ενημέρωσης να απέχει πολύ από την τελειότητα, αλλά θέλω να πιστεύω ότι έχουμε διανύσει αρκετό δρόμο από τις ημέρες του Ημερολογίου της Μπρίτζετ Τζόουνς.

Δείτε επίσης: Μην επιτρέψετε σε κανέναν και σε τίποτα να σας στερήσει την άνοιξη