Το φανταστικό συγκρότημα Spinal Tap μπορούσε να κάνει τα όργανά του πιο δυνατά με τη βοήθεια ενισχυτών που έφταναν στο 11. Οι λιγότερο ταλαντούχοι μουσικοί πρέπει να βρουν άλλους τρόπους να ανεβάσουν την ένταση. Ένα καλά εδραιωμένο κόλπο είναι η συμπίεση, η οποία κάνει τη μουσική να ακούγεται πιο «γεμάτη» μειώνοντας τις πιο δυνατές στιγμές ενός κομματιού και ενισχύοντας τις πιο ήσυχες.
Η συμπίεση χρησιμοποιείται από τη δεκαετία του 1930 και πλέον είναι διαδεδομένη στη μουσική βιομηχανία, στο streaming, στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση. Αν και από καιρό θεωρείται ύποπτη για πρόκληση βλάβης στην ακοή μέχρι σήμερα υπήρχε ελάχιστη πειραματική τεκμηρίωση. Νέα δεδομένα όμως από πειράματα σε ινδικά χοιρίδια δείχνει ότι η συμπιεσμένη μουσική μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα αυτιά με τρόπους που δεν προκαλεί η κανονική μουσική. Παρόλο που είναι προκαταρκτικά, τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι ίσως υπάρχουν λόγοι ανησυχίας για τις βλαβερές συνέπειες της συμπίεσης.
Ο συνθέτης Κλοντ Ντεμπυσσύ έλεγε πως η μουσική είναι ο χώρος ανάμεσα στις νότες. Εκτός από δομή και ιδιαίτερο ύφος, αυτές οι παύσεις προσφέρουν στον εγκέφαλο κρίσιμα διαλείμματα, ώστε να ανακάμψουν τα νεύρα της ακοής. Η συμπίεση παρεμβαίνει σε αυτήν την αποκατάσταση, καθώς ενισχύει τα ήσυχα σημεία και γεμίζει τα μικρά κενά του ήχου με θόρυβο. Γι’ αυτό και πολλοί μουσικόφιλοι βρίσκουν την ακρόαση συμπιεσμένης μουσικής κουραστική.
Για να δοκιμάσουν αν η συμπίεση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ακοή, οι επιστήμονες επέλεξαν το τραγούδι “I Miss You” της Adele (2015), το οποίο μετά τη συμπίεση εξαλείφει όλες τις “αποκαταστατικές” παύσεις. Το πείραμα έγινε σε ινδικά χοιρίδια – ζώα με παρόμοιο εύρος ακοής με τον άνθρωπο και ικανότητα να μένουν ήρεμα επί τέσσερις ώρες ενώ ακούνε επαναλαμβανόμενα το ίδιο τραγούδι.
Τα ζώα χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: μία που άκουγε την κανονική εκδοχή του τραγουδιού και μία τη συμπιεσμένη. Η ένταση και για τις δύο ήταν στα 102 ντεσιμπέλ, δηλαδή πολύ δυνατή, αλλά κάτω από το όριο που συνιστά η Υπηρεσία Υγείας και Ασφάλειας της Βρετανίας για τη ζωντανή μουσική.
Οι έλεγχοι στο κοχλία (το όργανο του αυτιού που επηρεάζεται συχνότερα στην απώλεια ακοής) έδειξαν ήπια και προσωρινή βλάβη και στις δύο ομάδες – κάτι αναμενόμενο. Όμως η συμπίεση προκάλεσε περισσότερη και πιο μακροχρόνια ζημιά σε έναν μικροσκοπικό μυ μήκους 1 χιλιοστού, που προστατεύει το εσωτερικό αυτί από τους δυνατούς ήχους.
Και τα δύο είδη μουσικής μείωσαν τη δύναμη της αντανακλαστικής συστολής του μυός κατά 60%. Όμως, ενώ τα ζώα που άκουσαν την κανονική μουσική ανέκαμψαν πλήρως σε μία μέρα, εκείνα που άκουσαν τη συμπιεσμένη δεν ανάρρωσαν. Μια εβδομάδα μετά η αντανακλαστική αντίδραση του μυός παρέμενε στο μισό της αρχικής της δύναμης.
Όπως αναφέρουν οι ερευνητές στο περιοδικό Hearing Research, με επικεφαλής τον ωτορινολαρυγγολόγο Paul Avan του Ινστιτούτου Παστέρ στο Παρίσι ο συνεχής ήχος της συμπιεσμένης μουσικής καταπόνησε τα νεύρα που εμπλέκονται στην επεξεργασία του ήχου, μειώνοντας την ικανότητά τους να ενεργοποιούν τον μυ.
Αν και τα αποτελέσματα δεν καθορίζουν ακριβώς σε ποιο σημείο η συμπίεση γίνεται επιβλαβής, ούτε αν ισχύουν απόλυτα για τους ανθρώπους, υποδεικνύουν πως η μέση ένταση δεν είναι ο μόνος επιβλαβής παράγοντας στη μουσική.
*Με στοιχεία από τον Εconomist.
