Δωμάτια ξέχειλα με αντικείμενα, καναπέδες με φαινομενικά τυχαία επιλεγμένα, άσχετα μεταξύ τους μαξιλάρια, τραπέζια, ράφια, επιφάνειες στοιβαγμένα με αμέτρητα μπιχλιμπίδια· σπίτια γεμάτα με τόσα πολλά πράγματα που μοιάζουν με τα μαγαζάκια της πλατείας Αβησσυνίας. Ο μινιμαλισμός είναι πια ξεπερασμένος. Η νέα τάση που κυβερνά στην διακόσμηση εσωτερικών χώρων είναι το cluttercore ή με δυο απλά λόγια το «οργανωμένο χάος». Τέλος, στις καθαρές γραμμές και τις ήπιες χρωματικές παλέτες που επιτάσσει ο μινιμαλισμός. Η αισθητική που τόσο γοήτευσε τους millennials απέκτησε αντίπαλο δέος.
Στον πυρήνα του, το Cluttercore έχει να κάνει με τη συλλογή αντικειμένων που έχουν κάποια συναισθηματική ή νοσταλγική αξία για τους ιδιοκτήτες τους και την διακόσμηση του προσωπικού χώρου με αυτά. Αντλώντας λίγη έμπνευση από την τάση cottagecore που κόντεψε να ρίξει το Pinterest κατά τη διάρκεια της πανδημίας, το cluttercore είναι στην πραγματικότητα ολόκληρη τέχνη. Όσο και αν στα μάτια των ορκισμένων μινιμαλιστών τέτοια σπίτια μοιάζουν με αληθινό χάος, στην πραγματικότητα η αισθητική του cluttercore ακολουθεί κάποιους κανόνες. Για παράδειγμα, ένα ράφι μπορεί να έχει δεκάδες αντικείμενα επάνω του, αλλά να είναι τοποθετημένα ομοιόμορφα, ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο μοτίβο. Έτσι, ενώ μπορεί να υπάρχουν συντριπτικά πολλά αντικείμενα σε ένα δωμάτιο, το καθένα έχει τη θέση του. Βιβλία, μπιχλιμπίδια, παιχνίδια, γλυπτά, πίνακες, κουβέρτες, φυτά – δεν υπάρχει λάθος ή σωστό, αρκεί να διέπει μια κάποια οργάνωση την όλη τρέλα. Και για να εξηγούμαστε και να μην παρεξηγούμαστε, στοίβες από σκονισμένα περιοδικά και τα κυριολεκτικά σκουπίδια δεν συνάδουν με τη συγκεκριμένη αισθητική.
Εκείνο όμως που έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον από την ίδια την αισθητική του cluttercore, όπως αυτή αναγεννήθηκε και εκφράστηκε τα τελευταία δύο χρόνια, είναι η σύγκρουση της με τον μινιμαλισμό. Φαινομενικά πρόσφατη, η μεταξύ τους πάλη είναι μια παλιά ιστορία, οι ρίζες της οποίας χάνονται στην βικτωριανή εποχή. Στους Βικτωριανούς άρεσαν ιδιαίτερα τα διακοσμητικά αντικείμενα που επικοινωνούσαν την κοινωνική θέση των ιδιοκτητών τους, μέσω ατόφιων αποδείξεων του κεφαλαίου, των διασυνδέσεων και της αποικιακής τους δύναμης. Τέτοια αντικείμενα σαφώς απαιτούσαν εργατοώρες τόσο για την κατασκευή τους, όσο και για την συντήρησή τους.
View this post on Instagram
Όταν αργότερα ξεκίνησε η μαζική παραγωγή φθηνότερων αγαθών και ιδιαίτερα αντικειμένων που κατασκευάζονταν από συνθετικά υλικά, η απόκτηση πολλών αντικειμένων έγινε πιο προσιτή σε μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Αυτός ο κατακλυσμός αντικειμένων, όμως, γέννησε ένα νέο και διαρκές πρόβλημα. Με τόσες αισθητικές δυνατότητες, οι άνθρωποι αδυνατούσαν να επιλέξουν, να ταιριάξουν πράγματα μεταξύ τους και τελικά να διαμορφώσουν τον χώρο τους.
Την απάντηση ήρθε να δώσει την δεκαετία του 1920 το μάντρα του μινιμαλισμού: Less is More. Ευγενική προσφορά της γερμανικής σχολής τέχνης Bauhaus, έγινε το λάβαρο των μοντερνιστών, οι οποίοι πίστεψαν εκείνη την εποχή ότι η απλότητα και η κομψή λειτουργικότητα, που επέτρεπαν η μαζική παραγωγή και τα οικονομικά αποδοτικά νέα υλικά, θα μπορούσαν να προωθήσουν την κοινωνική ισότητα στον εσωτερικό σχεδιασμό, μιας και χωρίς οικιακό προσωπικό κανείς εργαζόμενος δεν θα μπορούσε να διατηρήσει ένα επιμελώς ατημέλητο χάος.
Η λειτουργικότητα, όμως, του μινιμαλισμού θεωρήθηκε από πολλούς ψυχρή, αντιαισθητική και αφιλόξενη. Παρόλα αυτά, ο μοντερνισμός παρέμεινε και μεταπολεμικά η προεπιλογή της ευρωπαϊκής αισθητικής, κάτι που μαρτυρούσαν και τα περιοδικά εσωτερικών χώρων υψηλών προδιαγραφών. Επαναστατώντας ενάντια στις επιταγές του μοντερνισμού, ο σχεδιασμός της δεκαετίας του 1980 προσπάθησε να προσθέσει κάποιες πιο ευχάριστες πινελιές στη λειτουργικότητα.
Σήμερα, η ασφαλής mainstream επιλογή είναι μια ευρέως διαδεδομένη μοντέρνα αισθητική που σε μεγάλο βαθμό ορίζεται από πασίγνωστη, Σουηδικής προελεύσεως, παγκόσμια αλυσίδα επίπλων. Όμως, δεν φαίνεται να είναι και τόσο μινιμαλιστική τελικά, αφού στην πραγματικότητα ενθαρρύνει τη συσσώρευση αντικειμένων, όχι απαραίτητα για τη λειτουργικότητα τους. Τα αντικείμενα αυτά αδυνατούν να παραμείνουν τακτοποιημένα, προτρέποντάς μας σε επιπλέον αγορές αποθηκευτικών λύσεων. Έτσι, σήμερα ο μινιμαλισμός έχει γίνει πιο δύσκολος από ποτέ. Στεκόμαστε ανήμποροι απέναντι στα κύματα εισερχόμενων καταναλωτικών αντικειμένων – ιδιαίτερα οι γονείς με παιδιά.
View this post on Instagram
Κουρασμένοι καθώς ήμασταν λοιπόν από την αντίσταση στις επιταγές της αγοράς – μία ήδη χαμένη μάχη – φαίνεται πως κάποιοι από εμάς πάψαμε να μαχόμαστε υπέρ του μινιμαλισμού και αρχίσαμε να βλέπουμε με νέα μάτια την στροφή της εσωτερικής διακόσμησης και πάλι προς το μαξιμαλισμό. Γιατί στην ουσία του αυτό είναι το Cluttercore, μια προσωποποιημένη μορφή μαξιμαλισμού, που εστιάζει στη διαμόρφωση του χώρου μας σαν να είναι μια προέκταση του εαυτού μας, σαν ένα προσωπικό μουσείο με εκθέματα που φανερώνουν την αισθητική μας, τις αναμνήσεις μας και όσα έχουν διαμορφώσει την προσωπικότητά μας, τι ελπίδες και τα όνειρά μας.
Η πανδημία άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο σχετιζόμαστε με τον κόσμο, αναζωπυρώνοντας την αγάπη για το loungewear, καθώς και για την αίγλη των εσωτερικών χώρων, ακόμη και τις ιδέες μας για την κοινωνία. Και έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο σχετιζόμαστε με τα σπίτια μας. Κάποτε, οι χώροι που βλέπαμε μόνο στις πρώτες και τις τελευταίες ώρες της ημέρας έχουν γίνει πολυχρηστικοί. Για κάποιους αυτό σήμαινε εκκαθαρίσεις και για άλλους την στιγμή να περιβάλλουν τους εαυτού τους με πράγματα που αγαπούν.
