Στην καθημερινή μας ζωή, μια απλή πράξη όπως το ντους μπορεί να μοιάζει ασήμαντη, σχεδόν τελετουργική χωρίς ιδιαίτερο βάρος. Όμως η στιγμή που επιλέγουμε να βουτήξουμε κάτω από το νερό κρύβει πίσω της επιστημονικές βάσεις και πρακτικές επιδράσεις που αγγίζουν την ποιότητα του ύπνου μας, τη διάθεσή μας και τη φροντίδα του σώματός μας. Είναι λοιπόν το πρωινό ντους αυτό που θα μας «ξυπνήσει» και θα μας δώσει ενέργεια ή μήπως το βραδινό ντους είναι η καλύτερη προετοιμασία για έναν υγιή ύπνο; Η απάντηση δεν είναι τόσο απλή όσο φαντάζεστε κι έχει να κάνει με το πως λειτουργεί ο οργανισμός μας και με το τι πραγματικά θέλουμε να πετύχουμε. 

Ας ξεκινήσουμε από το πιο σημαντικό: τον ύπνο. Είναι κοινά αποδεκτό πως το βραδινό ντους μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα του ύπνου μας. Ο Shahab Haghayegh, ειδικός που διδάσκει στο Harvard Medical School και το Massachusetts General Hospital, ανακάλυψε ότι το ζεστό ντους 1-2 ώρες πριν από τον ύπνο βοηθά το σώμα να χαλαρώσει και να ρυθμίσει τη θερμοκρασία του σύμφωνα με το φυσικό “κιρκαδικό ρολόι”. 

Όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, το ζεστό νερό στέλνει σήματα στο σώμα ότι βρίσκεται σε ζεστό περιβάλλον. Για να ισορροπήσει τη θερμοκρασία, το σώμα μεταφέρει ζεστό αίμα από τον πυρήνα στην επιφάνεια του δέρματος, όπου η θερμότητα διαφεύγει. Το αποτέλεσμα; Ο πυρήνας του σώματος ψύχεται, δημιουργώντας το ιδανικό περιβάλλον για να νιώσουμε υπνηλία και να κοιμηθούμε πιο γρήγορα και πιο βαθιά. 

Είναι αυτή η μείωση της θερμοκρασίας που συμβαδίζει με την εξέλιξη του ανθρώπου, που έζησε για αιώνες σε περιβάλλοντα όπου η νύχτα σήμαινε ψύχος. Αντίθετα, οι σύγχρονες εσωτερικές θερμοκρασίες είναι πιο σταθερές και ζεστές, γεγονός που μπορεί να δυσκολεύει τον ύπνο μας. Το ζεστό ντους, λοιπόν, λειτουργεί σαν φυσικό διακόπτης που ρυθμίζει και βοηθά αυτό το βιολογικό ρολόι. 

Το ντους πρέπει να είναι τουλάχιστον 10 λεπτά και η θερμοκρασία του νερού να φτάνει περίπου τους 40 βαθμούς Κελσίου. Αν γίνει πολύ κοντά στην ώρα του ύπνου, δεν προλαβαίνει να πέσει η θερμοκρασία του σώματος και το αποτέλεσμα χάνεται. Βέβαια, όλα αυτά δεν λειτουργούν από τη μία μέρα στην άλλη. Χρειάζεται υπομονή και συνέπεια, γιατί ο κιρκαδικός ρυθμός δεν αλλάζει εύκολα. Ο Haghayegh το βίωσε ο ίδιος, προσαρμόζοντας βαθμιαία την ώρα του ύπνου του και συνδυάζοντας το ζεστό βραδινό ντους. 

Όμως, όσο σημαντικός κι αν είναι ο ύπνος, το ντους δεν εξαντλεί τις δυνατότητές του εκεί. Για παράδειγμα, η βραδινή ώρα ευνοεί την δημιουργικότητα και τη χαλάρωση. Δεδομένα που αφορούν την ελεύθερη ροή ιδεών, το ντους εμφανίζεται ως χώρος «καθαρισμού» του μυαλού, όπου το πνεύμα χαλαρώνει, ανοίγει και αφήνεται σε νέες σκέψεις ακριβώς τη στιγμή που το μυαλό είναι λιγότερο συγκεντρωμένο και πιο δεκτικό. Το βραδινό ντους, λοιπόν, μπορεί να λειτουργήσει σαν ένα μικρό εργαστήριο ιδεών, όπως το ψάρεμα στην ήρεμη αυγή, εκεί που οι καλύτερες «ψαριές» είναι πάντα απρόσμενες. 

Επιπλέον το βραδινό ντους παίζει ρόλο και στην υγιεινή μας. Όπως επισημαίνει η δερματολόγος Dr. Ranella Hirsch, το βράδυ καθαρίζουμε από το σώμα μας τη βρωμιά, τη σκόνη, τον ιδρώτα και τους ρύπους που έχουμε συσσωρεύσει μέσα στην ημέρα. Αν κοιμηθούμε χωρίς να τα ξεπλύνουμε, κινδυνεύουμε να ερεθίσουμε το δέρμα ή να μεταφέρουμε τις ακαθαρσίες στα σεντόνια μας. Αν έχετε λιπαρό δέρμα, το βραδινό ντους ίσως να είναι ακόμα πιο αναγκαίο, ενώ αν επιμένετε στο πρωινό ντους, ένα καλό καθαριστικό πριν τον ύπνο μπορεί να σας βοηθήσει. 

Από την άλλη, το πρωινό ντους έχει κι αυτό τα πλεονεκτήματά του. Όπως τονίζει η Hirsch, το πρωινό ντους ξεπλένει τα εκατομμύρια νεκρών κυττάρων που το σώμα μας αποβάλλει κάθε βράδυ. Επίσης αν δουλεύετε ή ζείτε σε περιβάλλον όπου η καθαριότητα και η φρεσκάδα είναι απαραίτητες, όπως για παράδειγμα σε επαγγέλματα με φυσική δραστηριότητα ή έντονη επαφή με τον κόσμο το πρωινό ντους μπορεί να κάνει τη διαφορά. 

Η ψυχολόγος Dr. Shelby Harris προσθέτει πως πολλοί άνθρωποι επιλέγουν το πρωινό ντους για να ξυπνήσουν πιο εύκολα. Μάλιστα, η χρήση αρωματικών προϊόντων με λεβάντα ή δεντρολίβανο μπορεί να τονώσει την εγρήγορση και να ανεβάσει τη διάθεση. Το κρύο νερό δημιουργεί την αίσθηση ψύχους, με το σώμα να αντιδρά προσπαθώντας να διατηρήσει τη θερμοκρασία, και αυτό το παιχνίδι θερμοκρασίας μπορεί να αφήσει αίσθηση αναζωογόνησης και ενέργειας. 

Εδώ βρίσκεται το μεγάλο ζητούμενο: το πότε κάνεις ντους πρέπει να εξαρτάται από τον στόχο σου. Θέλεις να κοιμηθείς καλύτερα; Επίλεξε το βράδυ. Θέλεις να ξυπνήσεις πιο γρήγορα και να νιώσεις δραστήριος; Δοκίμασε το πρωί, ίσως και με κρύο νερό. Θέλεις να έχεις καθαρό δέρμα πριν πέσεις για ύπνο; Προτίμησε το βράδυ. Θέλεις να καθαρίσεις από τα νεκρά κύτταρα και να μυρίζεις φρεσκάδα στη δουλειά; Το πρωινό ντους είναι η επιλογή. 

Τελικά η συνέπεια παίζει μεγαλύτερο ρόλο από την ακριβή ώρα. Όσο πιο σταθερή είναι η ρουτίνα σου, τόσο πιο αποτελεσματικά το σώμα σου θα συνδέσει το ντους με σημάδια ύπνου ή εγρήγορσης. Αυτή η συνθήκη μπορεί να γίνει ισχυρό εργαλείο στη διαχείριση του βιολογικού σου ρολογιού, της διάθεσής σου και της προσωπικής σου φροντίδας. 

Μην ξεχνάς: δεν χρειάζονται υπερβολές και πολύωρα τελετουργικά για να λειτουργήσει σωστά η ρουτίνα σου. Μερικά λεπτά, λίγη προσοχή στην θερμοκρασία και η επίγνωση του σώματός σου αρκούν. Ο δρόμος προς την ισορροπία περνάει μέσα από τη γνώση, τη μέτρο και την προσαρμογή σε ό,τι σου ταιριάζει. 

Όπως ακριβώς κάθε καλός ταξιδιώτης που ξέρει πότε να σταματήσει να κυνηγά τη λάμψη και να απολαύσει τη διαδρομή, έτσι κι εμείς με το ντους μπορούμε να βρούμε την ιδανική στιγμή, την κατάλληλη θερμοκρασία, και το δικό μας ρυθμό για να φροντίσουμε σωστά το σώμα και το πνεύμα μας. Αυτή είναι η πραγματική δύναμη ενός απλού ντους: όχι μόνο να καθαρίζει το σώμα, αλλά να μας βοηθά να ζούμε καλύτερα. 

*Mε στοιχεία από το TIME.

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.