Κάποτε η φαρμακευτική καινοτομία είχε μονόλογο: Aμερική. Τώρα αρχίζει να αποκτά κινεζική προφορά. Σε μια στροφή με ιστορικές διαστάσεις, οι δυτικοί φαρμακευτικοί κολοσσοί, γνωστοί με τον όρο Big Pharma στρέφουν το βλέμμα τους στην Κίνα. Όχι για φτηνές πρώτες ύλες ή γενόσημα, αλλά για τεχνητή νοημοσύνη και καινοτόμα μόρια, βάζοντας την υπογραφή τους σε συμφωνίες που μετρούν δισεκατομμύρια. 

Τον Ιούνιο, η βρετανική AstraZeneca συμφώνησε να πληρώσει πάνω από 5 δισ. δολάρια στην CSPC Pharmaceutical Group για πρόσβαση στην AI πλατφόρμα της και ένα χαρτοφυλάκιο αντικαρκινικών φαρμάκων σε προκλινικό στάδιο. Λίγες μέρες μετά, η Pfizer ανακοίνωσε τη διεύρυνση της συνεργασίας της με τη XtalPi, εταιρεία βιοτεχνολογίας εισηγμένη στο Χονγκ Κονγκ, για την από κοινού ανάπτυξη πλατφόρμας βασισμένης στην κβαντική φυσική και την AI και η λίστα συνεχίζεται με Sanofi, Eli Lilly, DoveTree που να ρίχνουν δισεκατομμύρια στον αναδυόμενο κινεζικό χάρτη. 

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ότι η Κίνα παύει να είναι το εργοστάσιο του κόσμου και εξελίσσεται σε ερευνητικό εργαστήριο αιχμής. Το ποσοστό συμμετοχής των κινεζικών εταιρειών στην παγκόσμια αξία αδειοδότησης φαρμακευτικών προϊόντων έφτασε το 32% το πρώτο τρίμηνο του 2025, από 21% τα προηγούμενα δύο χρόνια. Σε αυτό το γρήγορο άλμα, η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι βοηθητικό εργαλείο, είναι ο ίδιος ο κινητήρας. 

Η Helixon, για παράδειγμα με έδρα στο Πεκίνο, εξασφάλισε συμφωνία 1,7 δισ. δολαρίων με τη γαλλική Sanofi, μέσω της αμερικανικής θυγατρικής της Earendil Labs, για την ανακάλυψη αντισωμάτων. Η Insilico Medicine με ρομποτικό εργαστήριο στην πόλη Σουζού, αναπτύσσει φάρμακα σχεδόν χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Η XtalPi ήδη πουλά εργαλεία αυτοματοποίησης, απ’ όπου αντλεί σχεδόν το 40% των εσόδων της. 

Η καινοτομία αυτή δεν έπεσε από τον ουρανό. Είναι προϊόν συνδυασμού: κρατικής στήριξης, πληθώρας ταλέντων και κυρίως επιστημόνων που επιστρέφουν στην Κίνα, καθώς έχει θεσπιστεί ένα ρυθμιστικό πλαισίου που αντί να πνίγει επιταχύνει την εξέλιξη σε όλα τα επίπεδο. Στο 14ο Πενταετές Πλάνο της Κίνας, η ανακάλυψη φαρμάκων μέσω AI ανακηρύχθηκε προτεραιότητα και πόλεις όπως η Σαγκάη έχουν ήδη αρχίσει να διοχετεύουν δημόσιο χρήμα στον τομέα. 

Υπάρχει επίσης ένας τεράστιος όγκος δεδομένων από ένα σύστημα υγείας που καλύπτει πάνω από 600 εκατομμύρια πολίτες και ευκολότερη πρόσβαση σε ασθενείς για κλινικές δοκιμές. Οι κινεζικές εταιρείες έχουν αναπτύξει μια τρομακτικά αποτελεσματική σύζευξη λογισμικού και υλικού: από τον εντοπισμό στόχων και την επιλογή υποψηφίων φαρμάκων έως την επικύρωση των αποτελεσμάτων η μηχανή δεν σταματά. 

Δεν είναι τυχαίο ότι ο CEO της Pfizer, Άλμπερτ Μπουρλά δήλωσε σε εκδήλωση του κλάδου ότι μετά από επιτόπιες επισκέψεις σε κινεζικά εργαστήρια, είναι “πολύ άνετος” με την ποιότητα των δεδομένων. Οι συμφωνίες δεν είναι χειραψίες ευγενείας, αλλά ψήφος εμπιστοσύνης σε ένα νέο μοντέλο: η Κίνα δεν απλά ακολουθεί την επιστημονική εξέλιξη, τη συνδιαμορφώνει. 

Φυσικά, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να ηγούνται στην παγκόσμια βιοτεχνολογία: έχουν τις περισσότερες startups, τις περισσότερες πατέντες και το μεγαλύτερο επενδυτικό ενδιαφέρον, αλλά η κυριαρχία αυτή αμφισβητείται. Οι ΗΠΑ βλέπουν να περιορίζεται η πρόσβασή τους σε ξένο επιστημονικό προσωπικό λόγω αυστηρότερης μεταναστευτικής πολιτικής, ενώ παράλληλα μειώνεται η κρατική χρηματοδότηση στην έρευνα. Αντίθετα, η Κίνα προσφέρει όχι μόνο πόρους αλλά και προοπτική. 

Όπως παρατηρεί ο Σκοτ Μουρ, του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, η ενοποίηση βιοτεχνολογίας και τεχνητής νοημοσύνης στην Κίνα έχει στρατηγικό βάθος. Δεν είναι μόνο οι επενδύσεις της Tencent ή της ByteDance. Είναι η ικανότητα του κράτους να κινητοποιήσει το σύνολο του οικοσυστήματος: δημόσια δεδομένα, ιδιωτικές πλατφόρμες, διεθνείς συνεργασίες. 

Η Φανγκνίνγκ Τζανγκ της McKinsey μιλά για μια θεμελιώδη μεταβολή: «Η Κίνα δεν είναι πια παραγωγός φθηνών φαρμάκων. Είναι εταίρος στην ανακάλυψη». Υπολογίζει ότι μόνο η συνεισφορά της AI στην παγκόσμια φαρμακευτική έρευνα μπορεί να φτάσει τα 28 δισ. δολάρια ετησίως. 

Η ερώτηση, λοιπόν, δεν είναι αν η Κίνα θα κατακτήσει τη φαρμακευτική καινοτομία, αλλά ποιον ρόλο θα της επιτρέψει η Δύση να παίξει. Και ποιος θα ελέγχει το μέλλον των θεραπειών: οι παραδοσιακοί παίκτες ή οι νέοι προγραμματιστές τους. Σε κάθε περίπτωση, η σκακιέρα έχει ήδη αλλάξει. Η Κίνα με όχημα την τεχνητή νοημοσύνη, δεν διεκδικεί πια απλώς μια θέση στο τραπέζι, σχεδιάζει να το στρώσει η ίδια. 

 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.