Για μεγάλο μέρος της σύγχρονης ιστορίας οι Ηνωμένες Πολιτείες υπήρξαν παγκόσμιος ηγέτης στην επιστημονική έρευνα και καινοτομία. Από το εμβόλιο κατά της πολιομυελίτιδας μέχρι την αποκωδικοποίηση του πρώτου ανθρώπινου χρωμοσώματος και την πρώτη εγχείρηση παράκαμψης καρδιάς η αμερικανική έρευνα έχει οδηγήσει σε μία μακρά λίστα παραδειγμάτων ιατρική προόδου που σήμερα θεωρούνται δεδομένες κατακτήσεις.
Τη Δευτέρα η κυβέρνηση Τραμπ εξέδωσε ένα υπόμνημα που ανέστειλε όλες τις ομοσπονδιακές επιχορηγήσεις και δάνεια—με στόχο να διασφαλίσει ότι οι δικαιούχοι χρηματοδότησης συμμορφώνονται με το πλήθος πρόσφατων εκτελεστικών εντολών του Προέδρου— ουσιαστικά η αμερικανική ακαδημαϊκή κοινότητα σταμάτησε να λειτουργεί. Έκτοτε είδαμε άρση της αναστολής εν μέρει σε ορισμένους τομείς, αλλά σε μεγάλο βαθμό παραμένει σε ισχύ για τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ιδρύματα σε όλη τη χώρα χωρίς καμία βεβαιότητα για το τι θα ακολουθήσει.
«Αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στις ζωές των ανθρώπων κι είναι τρομακτικό με τον τρόπο που συμβαίνει», λέει η J9 Austin, καθηγήτρια ψυχιατρικής και ιατρικής γενετικής στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας. Η αναστολή της χρηματοδότησης απαιτεί από τις υπηρεσίες να υποβάλουν αξιολογήσεις των χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων τους στο Γραφείο Διαχείρισης και Προϋπολογισμού έως τις 10 Φεβρουαρίου. Αυτή η απόφαση αφορά ακόμα και εντολές που εκδόθηκαν την περασμένη εβδομάδα προς τις αμερικανικές υγειονομικές υπηρεσίες—συμπεριλαμβανομένων των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας (NIH), που ηγούνται της ιατρικής έρευνας στις ΗΠΑ—για να σταματήσουν όλες τις επικοινωνίες έως την 1η Φεβρουαρίου και να αναστείλουν σχεδόν όλα τα ταξίδια επ’ αόριστον.
Η σύγχυση είναι σε απόλυτο βαθμό. Αν η αναστολή της χρηματοδότησης συνεχιστεί έως τον Φεβρουάριο ή ακόμα περισσότερο, πώς θα πληρώνονται οι μεταπτυχιακοί φοιτητές; Τι σημαίνει αυτό για τις κλινικές δοκιμές, αν οι συμμετέχοντες και οι τεχνικοί εργαστηρίων δεν μπορούν να πληρωθούν; Θα πρέπει όλη αυτή η έρευνα να εγκαταλειφθεί λόγω ελλιπών δεδομένων;
Ακόμη κι αν ο Τραμπ ανακαλέσει πλήρως την αναστολή της χρηματοδότησης της έρευνας, η ζημιά όπως λένε πολλές πηγές μέσα από τον χώρο έχει ήδη γίνει. Αν και προς το παρόν η αναστολή είναι προσωρινή η κυβέρνηση έδειξε πώς μπορεί να χρησιμοποιήσει τους μοχλούς εξουσίας. Το μήνυμα είναι ότι η διακοπή της χρηματοδότησης θα μπορούσε να γίνει μόνιμη και να εφαρμοστεί σε μεμονωμένα ιδρύματα, οργανισμούς—ιδιωτικούς και δημόσιους. Αυτό δεν αφορά μόνο τα μεγάλα πανεπιστήμια της Ανατολικής και Δυτικής Ακτής, αλλά και εκείνα που βρίσκονται σε πολιτείες τόσο “ρεπουμπλικανικές” όσο και “δημοκρατικές”.
Παρόλο που το σύστημα ήταν πάντα ατελές, η επιστήμη στις ΗΠΑ χρηματοδοτείται κυρίως από ένα πολύπλοκο σύστημα αιτήσεων επιχορηγήσεων, αξιολογήσεων από ειδικούς του κλάδου (και τα δύο έχουν διακοπεί λόγω της παύσης επικοινωνιών) και ανταγωνιστικής κατανομής των κονδυλίων των NIH. Τα NIH διανέμουν σχεδόν 48 δισεκατομμύρια δολάρια σε επιχορηγήσεις ετησίως. Όταν πρόκειται για ιατρική έρευνα η Αμερική είναι αδιαμφισβήτητα πρώτη και αν παραιτηθεί από αυτή τη θέση το κενό που θα αφήσει πίσω της θα έχει παγκόσμιες επιπτώσεις. «Στον Καναδά, πάντα βλέπαμε τα NIH ως πρότυπο για το τι θα έπρεπε να προσπαθούμε να κάνουμε», λέει η Austin, μιλώντας ανεξάρτητα από οποιονδήποτε ρόλο ή συνεργασία της. «Τώρα, αυτό έχει καταρρεύσει.»
Η επιστήμη έχει στη βάση της τη λέξη συνεργασία για το κοινό καλό. Πολλές κοινοπραξίες και συμμαχίες στον επιστημονικό τομέα ξεπερνούν τα σύνορα και τα γλωσσικά εμπόδια. Ορισμένα εργαστήρια μπορεί να βρουν πρόσθετη χρηματοδότηση από εναλλακτικές πηγές όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, ωστόσο είναι απίθανο μια συνεχιζόμενη απόσυρση της χρηματοδότησης των NIH να μπορέσει να καλυφθεί από διεθνή υποστήριξη.
Αυτό δεν μπορεί να ανατεθεί στις φαρμακευτικές ή τις βιοτεχνολογικές εταιρείες, γιατί δεν ενδιαφέρονται για προκλινικά ζητήματα. Ουσιαστικά υπάρχει μια ολόκληρη στρατιά πανεπιστημιακών επιστημόνων που εργάζονται εξαιρετικά σκληρά για να κατανοήσουν βασικά θέματα που τελικά θα γίνουν κάτι στο οποίο μια φαρμακευτική εταιρεία θα επενδύσει 100 εκατομμύρια δολάρια. Τα εκατομμύρια δολάρια που απονέμονται σε εξαιρετικά επιτυχημένα εργαστήρια χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση μεταπτυχιακών φοιτητών, τεχνικών εργαστηρίων και αναλυτών. Αν ο επικεφαλής ερευνητής μιας ομάδας δεν καταφέρει να λάβει επιχορήγηση, συχνά το εργαστήριο κλείνει και οι συνεργάτες του χάνουν τη δουλειά τους.
Ένα από τα πιθανά επακόλουθα της απώλειας χρηματοδότησης από τα NIH, ακόμη και αν είναι μόνο προσωρινή είναι η μαζική διαρροή σπουδαίων μυαλών, κεφαλαίων για κάθε χώρα. «Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους θα αναζητήσουν κάτι άλλο να κάνουν. Οι εργαζόμενοι είναι έτοιμοι να αποχωρήσουν και η φαρμακοβιομηχανία μπορεί να προσλάβει μόνο έναν περιορισμένο αριθμό».
Σημειώνεται επίσης ότι ο αντίκτυπος δε θα αργήσει να φανεί στην κοινωνία. Δε θα χρειαστεί πολύς καιρός για να φτάσουν οι δυσμενείς επιπτώσεις στον γενικό πληθυσμό.
Με την απώλεια της χρηματοδότησης της έρευνας έρχεται το κλείσιμο νοσοκομείων και πανεπιστημίων. Και η πρόοδος στην ιατρική πιθανότατα θα επιβραδυνθεί.
Οι ασθένειες που μελετώνται μέσω της χρηματοδότησης των NIH δεν είναι μόνο σπάνιες παθήσεις που επηρεάζουν το 1 ή 2% του πληθυσμού. Πρόκειται για προβλήματα όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης, το Αλτσχάιμερ—ζητήματα που επηρεάζουν πολλούς ανθρώπους που κάποια στιγμή θα αντιμετωπίσουν προβλήματα υγείας. Χάρη σε αυτό το ερευνητικό σύστημα και στους επιστήμονες που εργάζονται σε αυτό οι γιατροί ξέρουν πώς να σώσουν κάποιον από καρδιακή προσβολή, να ρυθμίσουν τον διαβήτη, να μειώσουν τη χοληστερόλη και να αντιμετωπίσουν με τις πιο σύγχρονες κι αποδοτικές μεθόδους ένα εγκεφαλικό.
Η επιστημονική κοινότητα είναι ιδιαίτερα επιφυλακτική και χαρακτηρίζεται από σκεπτικισμό, καθώς ακόμα κι αν η αναστολή σταματήσει στις 3 Φεβρουαρίου κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος με τον Πρόεδρο Τραμπ κι ήδη έχει γίνει μεγάλη ζημιά που δε διορθώνεται σε ένα πρωί.
*Με στοιχεία από το Wired.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Inst
