Αν έχετε προβλήματα σχετικά με τη διαχείριση του ύπνου, ίσως να μην φταίτε αποκλειστικά εσείς. Παρά τις τεράστιες εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας και της επιστήμης, ο καλός ύπνος παραμένει κάτι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθεί για πολλούς ανθρώπους.  

Η αλήθεια είναι ότι για μεγάλο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας, οι άνθρωποι μάλλον δεν απολάμβαναν ποιοτικό ύπνο. Πριν από τη Βιομηχανική Επανάσταση πολλοί κοιμόντουσαν σε κοινά κρεβάτια με τις οικογένειές τους, χωρίς κανένα σύστημα θερμοκρασίας πέρα από μια φωτιά ή τον αερισμό του σπιτιού. Ο θόρυβος των πόλεων και των αγροτικών περιοχών, επίσης καθιστούσαν τον ύπνο δύσκολο λόγω της αδιάκοπης δραστηριότητας των εργατών και των ζώων που μοιράζονταν τον χώρο με τους αγρότες.  

Οι σύγχρονοι θαυμαστοί μηχανισμοί, όπως η κεντρική θέρμανση, ο κλιματισμός, τα άνετα κρεβάτια και τα αναλγητικά φάρμακα έχουν σχεδόν εξαλείψει πολλές από αυτές τις δυσκολίες στον ύπνο. Δεν χρειάζεται να ανησυχούμε για τους αμέτρητους κινδύνους του καλού ύπνου και της σωματικής μας ευημερίας που αντιμετώπιζαν οι άνθρωποι 300, 400 χρόνια πριν, παρόλα αυτά, ο ύπνος παραμένει ένα βασικό πρόβλημα για εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. 

Σύμφωνα με την Εθνική Έρευνα Υγείας, πάνω από το 14% των ενηλίκων στις ΗΠΑ είχαν πρόβλημα να κοιμηθούν τις περισσότερες μέρες του 2020, ενώ σχεδόν το 12% έχουν διαγνωστεί με χρόνια αϋπνία. Από τους 33% των Αμερικανών που κοιμούνται λιγότερο από επτά ώρες τη νύχτα. Οι άνθρωποι με ετήσιο εισόδημα κάτω από 15.000 δολάρια είναι επίσης πιο πιθανό να υποφέρουν από έλλειψη ύπνου. 

Αν και οι συνθήκες φαίνονται ιδανικές για έναν καλό ύπνο, γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι υποφέρουν από ανήσυχες νύχτες; Το πιο άνετο κρεβάτι στον πιο σκοτεινό δωμάτιο ίσως να μην είναι αρκετό για να ξεπεραστούν ένας συνδυασμός περιβαλλοντικών, συστημικών και συμπεριφορικών δυνάμεων που εμποδίζουν την ποιότητα του ύπνου. 

Η κουλτούρα γύρω από τον ύπνο χαρακτηρίζεται από αντιφάσεις. Όλοι όσοι έχουν περάσει μια νύχτα χωρίς ύπνο ξέρουν πόσο σημαντικός είναι για τη γνωστική λειτουργία, τη διάθεση, την όρεξη και την γενική υγεία. Παρά ταύτα πολλοί άνθρωποι ενεργούν με τρόπους που υπονομεύουν την προσπάθειά τους να κοιμηθούν καλά. Μείνουμε ξύπνιοι μέχρι αργά για να προλάβουμε δουλειές ή ειδήσεις ή για λίγο ελεύθερο χρόνο, αυτό που μερικές φορές αποκαλείται “εκδίκηση προγραμματισμένης καθυστέρησης ύπνου”. Καταναλώνουμε περιεχόμενο στα κινητά μας που είναι τόσο ανασταλτικό ή προσκολλητικό που μας αποτρέπει από το να κοιμηθούμε, αν και οι περισσότεροι από εμάς ξέρουμε πλέον ότι η χρήση οθόνης πριν τον ύπνο οδηγεί σε καθυστέρηση της διαδικασίας και λιγότερο συνολικά ύπνο. Καταλήγουμε στο κρεβάτι και συνειδητοποιούμε ότι ο καφές το απόγευμα ή το ποτό αργά το βράδυ εκδηλώνουν τώρα την “εκδίκησή” τους. 

Ορισμένοι άνθρωποι χρειάζονται περισσότερη ξεκούραση από άλλους κι απλά δεν βρίσκουν χρόνο στο γεμάτο τους πρόγραμμα για να αφιερώσουν 10 ώρες στον ύπνο.  “Όσο λιγότερο χρόνο αφιερώνουμε στον ύπνο, τόσο πιο τέλειο τον θέλουμε όταν τελικά κλείνουμε τα μάτια“. Αυτή η εμμονή με τη βελτίωση του ύπνου μπορεί τελικά να προωθήσει την αϋπνία παρά την ήρεμη ανάπαυση. 

Οι διαταραχές του ύπνου δεν μπορούν να αποδοθούν μόνο στις προσωπικές επιλογές. Οι επιπτώσεις της κακής ποιότητας ύπνου μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ψυχική υγεία. Αντίστροφα, το ψυχικό άγχος μπορεί να έχει συνέπειες στον ύπνο.  

Εκτός από τη συμπεριφορά του ατόμου, το περιβάλλον στο οποίο ζούμε έχει αντίκτυπο στον ύπνο μας. Η έλλειψη δυνατότητας ελέγχου της θερμοκρασίας στο υπνοδωμάτιο λόγω ανεπαρκούς θέρμανσης ή κλιματισμού μπορεί να αποτελέσει φραγμό στον ύπνο. Αν αισθάνεστε ανασφάλεια στο περιβάλλον σας, είναι επίσης πιο δύσκολο να κοιμηθείτε. Αυτό επηρεάζει ιδιαίτερα άτομα με ανασφάλεια στέγης, πρόσφυγες και άτομα που είναι φυλακισμένα. 

Εκτός από το υπνοδωμάτιο, η ηχορύπανση και τα έντονα φώτα έχουν αποδειχθεί ότι διακόπτουν τον ύπνο και συμβάλλουν στην αϋπνία. Εκείνοι που ζουν σε φτωχές γειτονιές είναι πιο επιρρεπείς σε αυτές τις συνθήκες. Όσοι ζουν σε περιοχές με καλή φυσική φωτεινότητα, πράσινους χώρους και τη δυνατότητα ελέγχου της θερμοκρασίας, του φωτός και του ήχου στο περιβάλλον τους βοηθούν στην καλύτερη ρύθμιση του κιρκάδιου ρυθμού τους και του ύπνου τους τη νύχτα. 

Αν εργάζεστε σε περίεργες ώρες ή έχετε ένα νεογέννητο μωρό, μπορεί να φαίνεται περιττό να ακούτε τη συνηθισμένη συμβουλή για το να διατηρείτε το δωμάτιο δροσερό και σκοτεινό και να πηγαίνετε στο κρεβάτι μόνο όταν είστε κουρασμένοι. Το πιο σημαντικό είναι να εντοπίσετε την αιτία για την οποία δεν κοιμάστε καλά και να κάνετε ό,τι μπορείτε για να το μειώσετε. 

Για εκείνους που ζουν σε χώρους που δεν ευνοούν τον ύπνο, όπως ζεστά υπνοδωμάτια ή συνεχείς σειρήνες τη νύχτα υπάρχουν λίγα πράγματα που μπορούν να κάνουν πέρα από το να πάρουν έναν ανεμιστήρα ή ωτοασπίδες. Η ανάγκη για προσωπική φροντίδα και η ελαχιστοποίηση των ανισοτήτων στον ύπνο είναι κρίσιμη για το μέλλον της υγείας μας. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.