Η εμφάνιση των εμβοών, μια κατάσταση που επηρεάζει περίπου το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού, έχει γίνει αντικείμενο εκτενούς έρευνας τα τελευταία χρόνια. Οι εμβοές περιγράφονται ως η αίσθηση ενός ήχου, όπως ένα συνεχές κουδούνισμα ή βουητό ή μια ανεπαίσθητη συχνότητα που είναι εκεί, στην ακοή μας, και δεν φεύγει, χωρίς, όμως να υπάρχει άλλη εξωτερική πηγή ήχου. Αυτή η κατάσταση μπορεί να είναι περίεργη, μπορεί να είναι απλώς ενοχλητική για κάποιους, μέχρι και εφιαλτική, σε σημείο να προκαλεί σοβαρές ψυχικές επιπτώσεις, όπως το άγχος και η κατάθλιψη. Σύμφωνα με μια ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο JAMA Neurology, οι εμβοές επηρεάζουν πάνω από 740 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, με περισσότερους από 120 εκατομμύρια να αντιμετωπίζουν σοβαρές ψυχολογικές συνέπειες από αυτή την πάθηση. Αν και οι εμβοές, μπορεί να είναι απλώς ενοχλητικές ή δυσάρεστες, έχουν τέτοιες σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, απλώς γιατί διαρκούν μήνες ή χρόνια, ή ακόμα χειρότερα δεν φεύγουν ποτέ από τη στιγμή που θα εμφανιστούν. Και το χειρότερο είναι ότι δεν υπάρχει καμία αποδεδειγμένη θεραπεία μέχρι σήμερα, κάτι μικρό έστω που καθιστά την εύρεση αποτελεσματικών τρόπων διαχείρισης ή θεραπείας αυτής της κατάστασης ως επιτακτική ανάγκη για όλα αυτά τα εκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη.

Οι εμβοές είναι μια περίπλοκη κλινική οντότητα που συνδέεται συχνά με την απώλεια ακοής. Οι ήχοι που βιώνουν οι ασθενείς μπορεί να κυμαίνονται από ήχους χαμηλής έντασης, μικρές χαμηλές, αλλά μονότονες συχνότητες, έως δυνατά και πιο έντονα κύματα ήχων, και αυτά μονότονα, τα οποία επηρεάζουν τη συγκέντρωση αλλά και την ποιότητα ζωής όσων υποφέρουν. Γι’ αυτό ενδεικτικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι εμβοές έχουν συσχετιστεί και με την μειωμένη κατανόηση της ομιλίας σε θορυβώδη περιβάλλοντα αλλά και με άλλες ψυχικές διαταραχές.

Το μεγάλο ζήτημα παραμένει η πολυπαραγοντική αιτιολογία των εμβοών, η οποία καθιστά δύσκολη την κατηγοριοποίησή τους. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι εμβοές μπορεί να προέρχονται από διάφορες πηγές, συμπεριλαμβανομένων των τραυματισμών στο αυτί (επαγγέλματα όπως οι DJs και οι μουσικοί που χρησιμοποιούν ακουστικά βρίσκονται στην κορυφή αυτής της λίστας), της συνεχούς έκθεσης σε θόρυβο (εργάτες μηχανών στα εργοστάσια) και άλλων ιατρικών καταστάσεων (άνθρωποι με αυξημένη αρτηριακή πίεση είναι επιρρεπείς στις εμβοές). Δεδομένου, όμως, ότι η εκτίμηση των εμβοών είναι υποκειμενική, οι επιστήμονες συνεχίζουν να αναζητούν καλύτερες μεθόδους τόσο για τη μέτρηση όσο και για την κατηγοριοποίηση αυτής της κατάστασης.

Ωστόσο, μια πρόσφατη και πολύ ενδιαφέρουσα ερευνητική κατεύθυνση αφορά τον ύπνο και τη σύνδεσή του με τις εμβοές, καθώς φαίνεται να υπάρχουν πολλαπλές σχέσεις ανάμεσα στις δύο αυτές καταστάσεις.

Οι εμβοές θεωρούνται μια «φανταστική αντίληψη». Εφόσον δεν υπάρχει καμία εξωτερική πηγή που να παράγει τον μονότονο ήχο των εμβοών. Μια φανταστική αντίληψη γεννιέται όταν η εγκεφαλική μας δραστηριότητα μάς κάνει να βλέπουμε, να ακούμε ή να μυρίζουμε πράγματα τα οποία δεν υπάρχουν. Σε φυσιολογικές συνθήκες, οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν φανταστικές αντιλήψεις μόνο όταν κοιμούνται. Αλλά οι άνθρωποι με εμβοές ακούν «φανταστικούς ήχους» ενώ είναι ξύπνιοι. Επίσης έχει μελετηθεί πώς οι εμβοές μπορούν να μεταβάλλουν την εγκεφαλική δραστηριότητα, με ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου (όπως αυτές που εμπλέκονται με την ακοή) να είναι ενδεχομένως πιο ενεργές από ό,τι θα έπρεπε. Και αυτό μπορεί επίσης να εξηγήσει πώς συμβαίνουν οι φανταστικές αντιλήψεις, γιατί όταν κοιμόμαστε, η δραστηριότητα σε αυτές τις ίδιες περιοχές του εγκεφάλου φαίνεται να αλλάζει.

Ο ύπνος ως θεραπευτική πύλη

Έτσι μια νέα και σημαντική πτυχή της έρευνας γύρω από τις εμβοές είναι η σύνδεσή τους με τον ύπνο. Όταν κοιμόμαστε, το σώμα μας βιώνει πολλαπλά στάδια ύπνου. Ένα από τα πιο σημαντικά στάδια του ύπνου είναι ο ύπνος αργών κυμάτων (γνωστός και ως βαθύς ύπνος), ο οποίος θεωρείται ότι είναι το πιο ξεκούραστο στάδιο του ύπνου. Κατά τη διάρκεια του ύπνου αργών κυμάτων, η εγκεφαλική δραστηριότητα κινείται με διακριτά «κύματα» στις διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, ενεργοποιώντας μεγάλες περιοχές ταυτόχρονα (όπως εκείνες που εμπλέκονται με τη μνήμη και την επεξεργασία των ήχων) προτού μετακινηθούν προς άλλες. Ωστόσο, οι άνθρωποι που υποφέρουν από με εμβοές συχνά βιώνουν διαταραχές στον ύπνο τους, περνώντας περισσότερο χρόνο στο στάδιο του ελαφρού ύπνου και λιγότερο στο βαθύ του στάδιο.

Αυτό συμβαίνει επειδή οι υπερδραστήριες περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ακοή παραμένουν ενεργές όσο κοιμόμαστε, εμποδίζοντας έτσι τη φυσιολογική παραγωγή δραστηριότητας αργών κυμάτων η οποία απαιτείται για έναν ποιοτικό ύπνο. Και αυτή η κατάσταση μπορεί να εξηγήσει γιατί πολλοί ασθενείς με εμβοές αναφέρουν προβλήματα ύπνου και συχνά, νυχτερινό τρόμο.

Πιστεύεται ότι ο ύπνος αργών κυμάτων επιτρέπει στους νευρώνες του εγκεφάλου (αυτά τα εξειδικευμένα εγκεφαλικά κύτταρα που στέλνουν και λαμβάνουν πληροφορίες) να ανακάμψουν από την καθημερινή φθορά, ενώ παράλληλα βοηθά τον ύπνο ώστε να μας κάνει να νιώθουμε ξεκούραστοι. Θεωρείται επίσης ότι ο ύπνος είναι πολύ σημαντικός για τη μνήμη μας. Ωστόσο, κάθε περιοχή του εγκεφάλου δεν μπορεί να παράγει την ίδια ποσότητα δραστηριότητας αργών κυμάτων που θα μας ρίξουν στο βαθύ και ανακουφιστικό του στάδιο. Αλλά μερικές φορές, ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου μπορεί να παραμένουν υπερδραστήριες κατά τη διάρκεια του αργού ύπνου, κάτι που συμβαίνει και σε διαταραχές, όπως η υπνοβασία.

Κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβεί σε άτομα με εμβοές. Θεωρείται ότι κάποιες υπερδραστήριες περιοχές του εγκεφάλου μπορεί να παραμένουν ξύπνιες στον κατά τα άλλα κοιμισμένο εγκέφαλο. Και αυτό εξηγεί γιατί πολλοί άνθρωποι με εμβοές βιώνουν περισσότερες διαταραχές και σύντομα επεισόδια νυχτερινού τρόμου από εκείνους που δεν έχουν εμβοές.

Θεραπευτικές προσεγγίσεις

Αν και δεν υπάρχει ακόμη μια καθολικά αποδεκτή θεραπεία για τις εμβοές, οι τελευταίες έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχουν πολλές υποσχόμενες στρατηγικές για τη διαχείρισή τους. Σημαντική, όμως, είναι η ανάγκη για εξατομικευμένες προσεγγίσεις που θα λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε ασθενούς, για να ερευνηθεί η πηγή που τις προκάλεσε.

Φαρμακευτικές παρεμβάσεις

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν φυσικά συστατικά όπως το ginkgo biloba, ο ψευδάργυρος και η βιταμίνη Β12 έχουν δείξει υποσχόμενα αποτελέσματα στη βελτίωση των συμπτωμάτων των εμβοών. Μια πρόσφατη μελέτη από το πανεπιστήμιο του Regensburg ανέφερε ότι η χορήγηση ενός φυτικού σκευάσματος που περιλαμβάνει αυτά τα συστατικά μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Ψυχολογικές παρεμβάσεις

Η ψυχολογική υποστήριξη είναι επίσης κρίσιμη για τους ασθενείς με εμβοές. Θεραπείες όπως η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT) μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση του άγχους και της κατάθλιψης που σχετίζονται με τις συχνότητες που δεν φεύγουν από τα αυτιά. Η CBT επικεντρώνεται στην αλλαγή των αρνητικών σκέψεων, σε μια εντατική καθημερινή εξάσκηση για να μην δίνουμε σημασία σε αυτές τις συχνότητες, αλλά και σε συμπεριφορές που σχετίζονται με την εμφάνιση και την πάθηση.

Εναλλακτικές θεραπείες

Επίσης, η χρήση προϊόντων κάνναβης όπως το CBD έχει γίνει θέμα συζήτησης όσον αφορά τη δυνατότητά τους να ανακουφίζουν τα συμπτώματα των εμβοών. Ωστόσο, τα αποτελέσματα είναι αντικρουόμενα και απαιτούν ακόμη περισσότερη έρευνα για να καθοριστεί η αποτελεσματικότητά τους, εφόσον υπάρχουν ευρήματα που αναφέρουν ότι μπορεί η χρήση CBD να ευαισθητοποιεί περισσότερο την ακοή. Επίσης, ορισμένες βιταμίνες και μέταλλα έχουν δείξει θετικά αποτελέσματα, αλλά όλα βρίσκονται ακόμα σε προκαταρκτικές έρευνες.

Το Harvard Medical School πριν δύο χρόνια είχε αναφερθεί μέσω της ακουολόγου Emma Alscher σε μικρές καθημερινές συμβουλές για την αντιμετώπιση των εμβοών.

Ελέγξτε για υποκείμενες παθήσεις. Οι εμβοές παρατηρούνται συχνά σε άτομα με απώλεια ακοής. Μπορεί επίσης να είναι παρενέργεια ορισμένων φαρμάκων. Σε σπάνιες περιπτώσεις, προκαλείται από όγκο που αφορά το νεύρο το οποίο είναι υπεύθυνο για την ακοή. Επισκεφθείτε έναν ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο, ο οποίος μπορεί να διαγνώσει την αιτία των εμβοών σας και ίσως να σας βοηθήσει να τις αντιστρέψετε ή να τις ανακουφίσετε.

Μάθετε τους παράγοντες που σας προκαλούν. Καταγράψτε τις περιστάσεις κατά τις οποίες σας ενοχλούν τα συμπτώματα εμβοών. «Αυτό σας βοηθά να προβλέψετε, να προλάβετε και να αλλάξετε καταστάσεις που μπορεί να επιδεινώσουν τις εμβοές», επισημαίνει η Alscher. Για παράδειγμα, μερικοί άνθρωποι αισθάνονται ότι οι εμβοές τους επιδεινώνονται μετά την κατανάλωση αλκοόλ ή καφεϊνούχων ποτών, αν και υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι το αλκοόλ ή η καφεΐνη προκαλούν εμβοές πολύ συχνά.

Πάρτε ακουστικά βαρηκοΐας. «Εάν έχετε απώλεια ακοής, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα τα ακουστικά βαρηκοΐας να προσφέρουν και κάποια ανακούφιση για τις εμβοές σας και να σας βοηθήσουν να ακούτε καλύτερα», λέει ο Alscher.

Δοκιμάστε μια συσκευή κάλυψης ήχων. Αυτή η συσκευή μοιάζει με ακουστικό βαρηκοΐας και παράγει ήχους (όπως ήχους της φύσης) που κάνουν τις εμβοές να φαίνονται πιο ήσυχες. «Ο ήχος αποσπά την προσοχή του εγκεφάλου και τα συμπτώματα των εμβοών γίνονται πιο εύκολα ανεκτά. Εάν έχετε απώλεια ακοής καθώς και εμβοές, η συσκευή κάλυψης και το ακουστικό βαρηκοΐας μπορεί να λειτουργούν μαζί ως ένα όργανο», λέει η Alscher. «Πολλά τέτοια συνδυαστικά όργανα διαθέτουν επίσης δυνατότητες ροής μέσω Bluetooth, ώστε να μπορείτε να βρείτε έναν μοναδικό ήχο που προτιμάτε και να μεταδώσετε τον ήχο απευθείας στο ακουστικό σας όργανο».

Άσκηση. «Η τακτική σωματική δραστηριότητα μπορεί να μειώσει τη συχνότητα και την ένταση των εμβοών, και τη δυσφορία που προκαλεί, σε μερικούς ανθρώπους», λέει η Alscher. «Και τα υψηλότερα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας μπορούν να βελτιώσουν τη γενική υγεία και την ποιότητα του ύπνου σας, τα οποία μπορούν να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε τις εμβοές».

Δοκιμάστε την ενσυνειδητότητα. «Ένα πρόγραμμα που ονομάζεται Mindfulness Based Tinnitus Stress Reduction χτίζει δεξιότητες στη βαθιά αναπνοή, τη γιόγκα, τη χαλάρωση και το διαλογισμό για να βοηθήσει ένα άτομο να αντιμετωπίσει τις εμβοές», λέει η Alscher. «Τα προγράμματα Mindfulness έχουν αποδειχθεί ότι μειώνουν την κατάθλιψη και το άγχος, ενώ βελτιώνουν την κοινωνική λειτουργικότητα και τη συνολική ψυχική υγεία σε άτομα με εμβοές».

Δοκιμάστε τη γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT). Η CBT σας βοηθά να εντοπίσετε τις αρνητικές σκέψεις σχετικά με τις εμβοές και να αναδιαμορφώσετε τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεστε και αντιδράτε στις εμβοές. Η CBT χρησιμοποιείται συχνά σε συνδυασμό με την ενσυνειδητότητα.

Εγγραφείτε σε μια διαδικτυακή ομάδα υποστήριξης εμβοών. «Αυτές οι ομάδες μπορούν να προωθήσουν τα αισθήματα ελπίδας και ελέγχου. Τα μέλη συχνά μοιράζονται στρατηγικές που έχουν βρει επιτυχημένες στην αντιμετώπιση των εμβοών τους», λέει η Alscher.

Εξετάστε το ενδεχόμενο να δοκιμάσετε μια θεραπεία επανεκπαίδευσης εμβοών. Αυτή η θεραπεία χρησιμοποιεί συμβουλευτική και ηχητική απόκρυψη για να βοηθήσει τον εγκέφαλο να ξαναμάθει μοτίβα ακοής, ώστε οι εμβοές να είναι λιγότερο αισθητές.

Μειώστε το άγχος. Το άγχος μπορεί να αυξήσει την αντίληψη των εμβοών και να αυξήσει την αντίδρασή σας σε αυτές. Υπάρχουν πολλές προτάσεις για τη μείωση του στρες.

Παραμείνετε κοινωνικά δραστήριοι. Μερικές φορές οι εμβοές μπορεί να γίνουν τόσο ανυπόφορες που να οδηγήσουν σε απομόνωση, μοναξιά και εστίαση στα ακραία συμπτώματα τους. Βάλτε στόχο να περνάτε χρόνο με ανθρώπους των οποίων την παρέα απολαμβάνετε, ακόμη και αν πρόκειται απλώς για ένα μήνυμα ή ένα τηλεφώνημα. Η ανταλλαγή θα απομακρύνει την προσοχή από τις εμβοές και θα βελτιώσει τα συναισθήματα ευεξίας, ελπίδας και ευτυχίας σας.

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.