Ο αδυσώπητος ρυθμός της σύγχρονης εργασιακής κουλτούρας συχνά εξυμνεί την πολύωρη απασχόληση, την τυφλή αφοσίωση και τη συνεχή διαθεσιμότητα, καθώς ο απόλυτος στόχος είναι η παραγωγικότητα. Στο καπιταλιστικό σύστημα, υπάρχει μια συνεχής πίεση στους εργαζόμενους να είναι κερδοφόροι, να είναι εμπορεύσιμοι.

Και ενώ η παραγωγικότητα μπορεί να είναι χρήσιμη, χρησιμοποιείται συχνά ως όπλο εναντίον μας καθώς η ατομοκεντρική θεώρηση του συστήματος, υποστηρίζει ότι το κάθε άτομο είναι υπεύθυνο για την εξέλιξή του – αν δεν πετυχαίνουμε τους στόχους μας, υπάρχει η πεποίθηση ότι αυτό οφείλεται στο ότι δεν έχουμε καταβάλει αρκετή προσπάθεια. Έτσι συχνά συνδέουμε την αυτοεκτίμησή μας με την παραγωγικότητά μας, αντί για την ευτυχία, τις σχέσεις ή την ευημερία μας.

Επιπλέον, η πρόσφατη παγκόσμια στροφή στην εξ αποστάσεως εργασία λόγω της κρίσης του Covid-19 θα μπορούσε να επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση: καθώς τα επίσημα όρια που διαχωρίζουν την εργασία από τη μη εργασία γίνονται ακόμη πιο ασαφή. Τα όρια μεταξύ εργασίας και ζωής θολώνουν καθώς προχωράμε σε έναν κόσμο ολοένα και πιο συνδεδεμένο, που η αποσύνδεση από αυτό που συμβαίνει γύρω μας είναι σχεδόν αδύνατη.

Η ψηφιακή επανάσταση αν και έχει βοηθήσει σε πολλά σημεία την καθημερινότητά μας, έχει παραμορφώσει τη συνήθη έννοια του διαχωρισμού μεταξύ του online και offline. Η ζωή προβάλλεται σε ένα σφαιρικό χρόνο χωρίς αρχή και τέλος, όπου οι πτυχές της επαγγελματικής και προσωπικής ζωής συγχωνεύονται επηρεάζοντας την υγεία μας.

Σύμφωνα με έρευνα, το 30% των εργαζομένων πλήρους απασχόλησης αναφέρει ότι εργάζεται τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες. Ακόμα και στην επίσημη άδεια, φαίνεται να αφιερώνουν συχνά κάποιο χρόνο στην δουλειά τους, κουβαλώντας έτσι και στις διακοπές το άγχος και τα προβλήματα της εταιρείας. Οι απαιτήσεις πλέον είναι τόσο αυξημένες και ο ανταγωνισμός τόσο σκληρός, που μας έχουν υποσυνείδητα εμφυσήσει ότι με αυτόν τον τρόπο αυξάνεται η παραγωγικότητά μας και άρα η εξασφαλίζεται η θέση μας στην αγορά εργασίας.

Ωστόσο, η έρευνα διαπιστώνει ότι ισχύει το αντίθετο. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Occupational Health Psychology διαπίστωσε ότι οι εργαζόμενοι που δεν κάνουν διακοπές είναι πιο πιθανό να βιώσουν υψηλά επίπεδα άγχους και εξάντλησης, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την παραγωγικότητά τους και τη συνολική εργασιακή τους ικανοποίηση.

Το να εργάζεστε τα Σαββατοκύριακα ή τις διακοπές υπονομεύει επίσης έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που καθορίζει εάν οι άνθρωποι θα είναι παραγωγικοί στη δουλειά τους: το εσωτερικό κίνητρο. Οι άνθρωποι αισθάνονται εγγενώς παρακινημένοι όταν συμμετέχουν σε δραστηριότητες που βρίσκουν ενδιαφέρουσες, ευχάριστες και σημαντικές. Σύμφωνα με μελέτη, κατά μέσο όρο, οι άνθρωποι που εργάζονταν κάποιες μέρες του Σαββατοκύριακου ένιωθαν λιγότερο εγγενή κίνητρα για εργασία, (τα εγγενή κίνητρα καταγράφηκαν με δηλώσεις όπως: «η δουλειά που κάνω έχει νόημα για μένα» και «η δουλειά μου με αφήνει να χρησιμοποιήσω τις δεξιότητες και τις ικανότητές μου».)

Σε βάθος χρόνου, αυτό τελικά μπορεί να αποφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα από την επιθυμητή παραγωγικότητα. Γιατί όταν κάποιος εργάζεται κατά τη διάρκεια του χρόνου που κανονικά αποτελεί ελεύθερο χρόνο, όπως το Σαββατοκύριακο, αντιμετωπίζει σύγκρουση μεταξύ των προσδοκιών και της πραγματικότητας, και ως αποτέλεσμα, βρίσκει τη δουλειά του λιγότερο ελκυστική και λιγότερο ουσιαστική. Επίσης, η συνεχής πίεση για απόδοση χωρίς επαρκή διαλείμματα μπορεί επίσης να οδηγήσει σε “επαγγελματική εξουθένωση” (burnout) ένα αίσθημα δηλαδή εξάντλησης της σωματικής ή συναισθηματικής δύναμης καθώς και της απουσίας κινήτρων.

Οι τακτικές διακοπές δεν είναι απλώς πολυτέλεια. Είναι μια αναγκαιότητα για τη διατήρηση της καλής υγείας και ευεξίας.

Οι διακοπές παρέχουν μια ευκαιρία στα άτομα να ξεκουραστούν και να επαναφορτιστούν, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε πολλά οφέλη. Για παράδειγμα, μια μελέτη που διεξήχθη από την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία  διαπίστωσε ότι οι διακοπές μπορούν να μειώσουν το άγχος απομακρύνοντας τους ανθρώπους από τις δραστηριότητες και τα περιβάλλοντα που τους συνδέουν με το στρες. Η αλλαγή του σκηνικού και η ευκαιρία να ασχοληθούν με χαλαρωτικές δραστηριότητες μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα να επιστρέψουν στην εργασία νιώθοντας αναζωογονημένοι και πιο συγκεντρωμένοι.

Επιπλέον, οι διακοπές μπορούν να ενισχύσουν τη δημιουργικότητα και τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Ο χρόνος μακριά από τη δουλειά επιτρέπει στον εγκέφαλο να ξεκουραστεί και μπορεί να οδηγήσει σε νέες προοπτικές και ιδέες. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Harvard Business Review, οι εργαζόμενοι που παίρνουν άδεια είναι πιο πιθανό να βρουν δημιουργικές λύσεις και καινοτόμες ιδέες σε σύγκριση με εκείνους που εργάζονται συνεχώς. 

Μια ουσιαστική πτυχή των διακοπών είναι η ανάγκη να αποσυνδεθεί ο εργαζόμενος εντελώς από το περιβάλλον, το άγχος και τα προβλήματα της δουλειάς. Αυτό σημαίνει να μην ελέγχει τα email, να μην απαντά σε κλήσεις εργασίας και να επιτρέπει πραγματικά στον εαυτό του χαλάρωση χωρίς περισπασμούς. Η ψηφιακή εποχή έχει κάνει όλο και πιο δύσκολη την αποσύνδεση, καθώς η εργασία μπορεί να μας ακολουθεί παντού μέσω smartphone και φορητών υπολογιστών. Ωστόσο, τα οφέλη μιας πραγματικής αποσύνδεσης είναι σημαντικά.

Έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Irvine, υποδηλώνει ότι ακόμη και σύντομες αποκλίσεις από την εργασία μπορούν να μειώσουν σημαντικά το άγχος και να βελτιώσουν τη συνολική παραγωγικότητα όταν οι εργαζόμενοι επιστρέφουν στα καθήκοντά τους. Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι εργαζόμενοι που αποσυνδέθηκαν εντελώς κατά τη διάρκεια των διακοπών τους ήταν πιο πιθανό να αναφέρουν υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης και ευτυχίας όταν επέστρεφαν στην εργασία τους.

Το αν απολαμβάνουμε τη δουλειά που κάνουμε διαμορφώνεται όχι μόνο από το είδος των δραστηριοτήτων στις οποίες συμμετέχουμε, αλλά και από το πότε συμμετέχουμε σε αυτές τις δραστηριότητες. . Η εργασία χωρίς διαλείμματα μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένου του χρόνιου στρες, της εξουθένωσης και μιας ποικιλίας σωματικών παθήσεων.

➸ Διαβάστε ακόμα: Για πόσο θα κουβαλάμε το βάρος της «ατομικής ευθύνης» πάνω μας;