Τις τελευταίες μέρες μου έρχονται σχεδόν καθημερινά ειδοποιήσεις από την εφαρμογή της τράπεζάς μου για πληρωμές συνδρομών που πραγματοποιούνται αυτόματα. Τα ποσά κυμαίνονται από 2,99€ μέχρι 13,99€ και αθροίζοντάς τα, το σύνολο είναι γύρω στα 30€. Επίσης, έχω τουλάχιστον 10 ακυρωμένες συνδρομές, τις οποίες αν πλήρωνα, το προηγούμενο ποσό θα άγγιζε τα 60€, μηνιαίως. Σχεδόν δύο μεροκάματα “κάνουν φτερά” και πολλές φορές δε το καταλαβαίνουμε. Φτάνει το τέλος του μήνα και αναρωτιόμαστε «μα καλά που πήγαν τα λεφτά;».
Νομίζω ότι αρκετοί από εμάς δε θα μπορούσαν να φανταστούν τη καθημερινότητά τους χωρίς τις προσφερόμενες υπηρεσίες των συνδρομών. Από τη παρακολούθηση σειρών και ταινιών μέχρι την ακρόαση μουσικής και βιβλίων, οι συνδρομές είναι απαραίτητες για τη ψυχαγωγία και τη καλλιέργεια του πνεύματός μας. Όμως, η πληρωμή τους δεν ήταν ανέκαθεν σε μηνιαία βάση. Κάποτε, πραγματοποιόταν μία εφάπαξ αγορά και κάθε φορά που κυκλοφορούσε νέα έκδοση είχατε την ευχέρεια να αποφασίσετε αν θα προχωρήσετε σε εγκατάστηση της νέας ή αν θα παραμένατε στην τρέχουσα. Πλέον αυτό δε συμβαίνει. Δεν είναι στο χέρι μας (κυριολεκτικά και μεταφορικά) να αποφασίσουμε αν χρειαζόμαστε τη νέα ή όχι. Θα εγκατασταθεί μόνη της, αυτόματα. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μία ναρκισσιστική πράξη, διακωμωδώντας αυτή τη συνθήκη, είναι σα να μας λέει η ενημέρωση «σου είμαι απαραίτητη, με έχεις ανάγκη, είμαι καλύτερη από τη παλιά, γι’ αυτό και θα εγκατασταθώ μόνη μου».
Μία συνδρομή, επίσης, μπορεί να έχει την ικανότητα να σε γοητεύσει, να σε μαγέψει και σχεδόν μαγεμένος να προχωρήσεις στην αγορά ή στη δοκιμή της για λίγες ημέρες. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη παγίδα στην οποία μπορεί πέσουν αρκετοί από εμάς. Μετά το πέρας των περιορισμένων ημερών της δοκιμής, ξαφνικά η τράπεζα μας ειδοποιεί για το πρώτο ποσό που “τράβηξε” από το λογαριασμό μας η καινούργια και χαριτωμένη εφαρμογή. Αυτό συνέβη επειδή ξεχάσαμε να ακυρώσουμε τη συνδρομή. Όμως, πώς βρήκαμε την εφαρμογή τόσο χαριτωμένη ή αναγκαία για εμάς, ώστε να την εγκαταστήσουμε; Μα φυσικά, λόγω του μάρκετινγκ.
Το συνδρομητικό μάρκετινγκ, όπως ονομάζεται στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι μια στρατηγική μάρκετινγκ με στόχο την προώθηση και πώληση προϊόντων ή υπηρεσιών που βασίζονται σε συνδρομές στους καταναλωτές. Η συνεχής διαφήμιση των εφαρμογών μέσω των stories στο Instagram, των influencers ακόμα και τα εκπτωτικά κουπόνια που προσφέρονται κατά την εγγραφή είναι τρόποι για να “τσιμπήσουμε” και τελικά να κατεβάσουμε τη προωθούμενη εφαρμογή.
Δε θα πω ψέματα, αν είχα την οικονομική δυνατότητα, θα έκανα συνδρομή σε αρκετές ενδιαφέρουσες εφαρμογές, από περιέργεια και μόνο, παρόλο που θα ήξερα ότι δε θα τις χρησιμοποιούσα ποτέ ξανά, μετά την πρώτη πλοήγησή μου. Πιστεύω ότι είναι σχεδόν αδυνατό να χρησιμοποιείς κάθε μήνα έστω και μία φορά, όλες τις κατεβασμένες εφαρμογές του κινητού σου – με συνδρομή ή χωρίς. Το πιο πιθανό είναι ότι ξεχνάμε την ύπαρξή τους ή ακόμα κι αν τη θυμόμαστε, δε τις έχουμε ανάγκη. Παρόλα αυτά μπορεί να συνεχίζουμε να νομίζουμε ότι είναι αναγκαίες για εμάς.
Η αφθονία των επιλογών τείνει να μας κάνει να αισθανόμαστε ανικανοποίητοι με αποτέλεσμα στο τέλος να μην αντιλαμβανόμαστε τι πραγματικά χρειαζόμαστε. Οι εταιρείες συνδρομών συνήθως παρέχουν στους καταναλωτές τη δυνατότητα να ελέγχουν, να σταματούν ή να επανεκκινούν τη συνδρομή τους ανά πάσα στιγμή. Σκεφτείτε πόσοι από εσάς θα κάνατε εγγραφή στο Netflix, αν υπήρχε ρήτρα με υπόδειξη την αναγκαστική παραμονή σας στην πλατφόρμα για έξι μήνες. Πιθανολογώ ότι το ποσοστό θα ήταν εξαιρετικά μικρό. Αυτή η ευελιξία είναι ένας από τους πιο θεμελιώδεις παράγοντες που συμβάλλουν στην ψυχολογία της συνδρομής, και ο λόγος για τον οποίο την επιλέγουμε.
Πρόσφατα έκανα συνδρομή για μία ειδησεογραφική ιστοσελίδα, η οποία είχε μία μοναδική προσφαρά: αντί για 30€ τον πρώτο χρόνο θα πλήρωνα μόνο 5€. Αυτή η τακτική υιοθετείται και από άλλες εταιρίες, οι οποίες μας κάνουν να πιστεύουμε ότι εξοικονομούμε χρήματα και να νιώθουμε τυχεροί. Τώρα που το ξανασκέφτομαι δε νομίζω ότι θα έδινα τόσο εύκολα αυτά τα 5€ αν δεν υπήρχε η έκπτωση.
Οι εταιρίες εφαρμόζουν, επίσης, και άλλη μία τακτική, τις διαφημίσεις. Ο όγκος τους σε δημοφιλείς πλατφόρμες έχει αυξηθεί δραματικά και εμείς νιώθουμε ότι ζούμε ένα “δράμα”. Στα μέσα ενός τραγουδιού ή κατά τη διάρκεια ενός βίντεο ξαφνικά πετάγεται μία διαφήμιση, χαλώντας την εμπειρία που βιώνουμε. Στόχος τους είναι να “λυγίσουμε” και να κάνουμε συνδρομή με μόνο 6,99€. Βέβαια, αν αθροίσουμε όλα αυτά τα «μόνο» στα οποία έχουμε υποκύψει, το σύνολο βγαίνει πολύ.
Κάπως έτσι καταλήγουμε να είμαστε δέσμιοι των συνδρομών, χωρίς αυτό σημαίνει ότι είναι απαραίτητες για τη καθημερινότητά μας. Ωστόσο, υπάρχουν και φωτεινές εξαιρέσεις όπως το Netflix και το Spotify με συνεχές νέο περιεχόμενο, γρήγορο αλγόριθμο και μεγάλη ευκολία, αφού μπορούμε να εισέλθουμε σε αυτές από πολλαπλές συσκευές. Θεωρώ αν κάναμε σήμερα διακοπή σε αρκετές συνδρομές, αύριο δε θα μας έλειπαν, εκτός αν έχουμε πειστεί για την αναγκαιότητά τους. Αυτό είναι άλλο ζήτημα.
