Πως θα σας φαινόταν αν θα έπρεπε να πληρώσετε πρόστιμο ή να σας πάρουν την άδειά οδήγησής σας επειδή οδηγείτε κουρασμένοι; Μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature and Science of Sleep διαπίστωσε ότι η οδήγηση με λιγότερο από 5 ώρες ύπνου ενέχει τους ίδιους κινδύνους με την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ.

Εκτός από τους κινδύνους του να αποκοιμηθεί κάποιος στο τιμόνι, η κόπωση έχει σοβαρές επιπτώσεις στην προσοχή, την κρίση, τη λήψη αποφάσεων, τον συντονισμό, την επαγρύπνηση και τον χρόνο αντίδρασης ενός οδηγού. Οι νυσταγμένοι οδηγοί μπορεί να βρεθούν να ταλαντεύονται μεταξύ των λωρίδων κυκλοφορίας. Μπορεί να δυσκολεύονται να διατηρήσουν τη σωστή ταχύτητα και να κρατήσουν την κατάλληλη απόσταση από άλλα οχήματα και μπορεί να μην είναι σε θέση να αντιδράσουν εγκαίρως για να αποφύγουν ένα εμπόδιο. Σημαντικό ποσοστό των ατυχημάτων με οδήγηση υπό την επήρεια υπνηλίας αφορά έναν μόνο οδηγό που βγαίνει εκτός δρόμου ή εισέρχεται σε άλλη λωρίδα κυκλοφορίας με μεγάλη ταχύτητα.

Σύμφωνα με έρευνες περίπου το 20% όλων των τροχαίων ατυχημάτων οφείλεται στην κούραση ενώ τα τελευταία 20 χρόνια, ο αριθμός των ατυχημάτων που προκαλούνται από το αλκοόλ στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο έχει μειωθεί σημαντικά. Ωστόσο, την ίδια περίοδο υπήρξε μικρή πρόοδος στη μείωση του αριθμού των ατυχημάτων που προκαλούνται από την κόπωση. Πώς όμως αυτό μπορεί να αλλάξει;

Στην περίπτωση του αλκοόλ, πολλοί παράγοντες έχουν βοηθήσει στη μείωση των ατυχημάτων:

• Η οδηγική παιδεία ξεκινά από μικρή ηλικία και το γεγονός ότι έχει μπει στη δημόσια εκπαίδευση έχει καλλιεργήσει συνετούς οδηγούς.
• Υπάρχουν αυστηρές νομοθεσίες και ισχυρές στρατηγικές επιβολής, συμπεριλαμβανομένων των οδικών ελέγχων
• Πολλές νομικές υποθέσεις μεθυσμένης οδήγησης έχουν δει το φως της δημοσιότητας δρώντας αποτρεπτικά
• Θα μπορούσε άραγε να υπάρξει παρόμοια στρατηγική για την οδήγηση ενώ κάποιος είναι πολύ κουρασμένος;
• Υπάρχει ένα σημείο στο οποίο θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ότι ένας οδηγός είναι επηρεασμένος λόγω κόπωσης;
• να το κάνουμε αυτό, αξιολογήσαμε τα επιστημονικά στοιχεία από εργαστηριακές και επιτόπιες μελέτες που εξέτασαν πόσος ύπνος χρειάζεται για να οδηγείτε με ασφάλεια.

Σύμφωνα με συνδυαστικά ευρήματα 61 μοναδικών μελετών, ο ύπνος λιγότερο από 4 έως 5 ώρες τις προηγούμενες 24 ώρες συνδέεται με περίπου διπλασιασμό του κινδύνου τροχαίου ατυχήματος. Αυτός είναι ο ίδιος κίνδυνος ατυχήματος που παρατηρείται όταν οι οδηγοί έχουν συγκέντρωση αλκοόλ στο αίμα τους 0,05%.

Επιπλέον, ο κίνδυνος ατυχήματος ενός οδηγού αυξάνεται σημαντικά με κάθε ώρα ύπνου που χάνεται την προηγούμενη νύχτα. Ορισμένες μελέτες μάλιστα υποδεικνύουν ότι όταν ένας οδηγός είχε από μηδέν έως 4 ώρες ύπνου την προηγούμενη νύχτα, μπορεί να έχει έως και 15 φορές περισσότερες πιθανότητες να έχει ατύχημα.

Αποτελεί ο νόμος ένας τρόπο να περιορίσει την οδήγηση υπο την επήρεια κόπωσης;

Με βάση τα επιστημονικά στοιχεία, φαίνεται λογικό να δημιουργηθεί μία νομοθεσία που να απαιτεί από τους οδηγούς να κοιμούνται συγκεκριμένες ώρες πριν καθίσουν πίσω από το τιμόνι.. Ωστόσο, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και την πρακτικότητα του ζητήματος. Ο ύπνος δεν είναι σαν το αλκοόλ. Αποφασίζω ότι απόψε οδηγώ, άρα δε θα πιω. Πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν απλά να αποφασίσουν να κοιμούνται περισσότερο και αυτό να γίνει – για παράδειγμα, οι νέοι γονείς, οι εργαζόμενοι σε βάρδιες και τα άτομα με διαταραχές ύπνου. Για να ρυθμιστεί η οδήγηση σε κατάσταση κόπωσης, θα πρέπει να υπάρχει σημαντική δημόσια υποστήριξη. Σημαντικό ζήτημα αποτελεί το θέμα της εφαρμογής ενός τέτοιου νόμου. Με ποιο τρόπο θα αξιολογηθεί ένας οδηγός σε έναν τυχαίο έλεγχο στην άκρη του δρόμου, ότι οδηγεί υπό την επήρεια κόπωσης. καμία εξέταση αναπνοής ή εξέταση αίματος που να μπορεί να αξιολογήσει πόσο κοιμηθήκατε ή πόσο επηρεασμένοι είστε. Κατά συνέπεια, η ρύθμιση της κόπωσης θα πρέπει πιθανότατα να γίνει σε περίπτωση ατυχήματος. Ήταν ο οδηγός επηρεασμένος λόγω κόπωσης εκείνη τη στιγμή, και συνεπώς είναι νομικά υπεύθυνος;

Η ρύθμιση της οδήγησης σε κατάσταση κόπωσης δεν είναι νέα ιδέα. Στο New Jersey, η νομοθεσία “Maggie’s Law”  θεωρεί ότι οι οδηγοί είναι νομικά επηρεασμένοι εάν είχαν μηδενικές ώρες ύπνου τις προηγούμενες 24 ώρες. Ο νόμος αυτός, που τέθηκε σε εφαρμογή το 2003 μετά τον θάνατο ενός φοιτητή από κόπωση, κάτι που σίγουρα θα είχε αποτραπεί αν υπήρχε κάποια ανάλογη ενημέρωση και νομοθεσία. Ωστόσο, υπάρχουν ισχυρές αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα του νόμου, και το κατά πόσο έχει νόημα. Είναι πολύ δύσκολο για κάποιον να αποδείξει πόσες ώρες έχει κοιμηθεί. Άνετε κάποιος μπορεί απλά να πει ψέματα και να παραποιήσει τα δεδομένα. Επιπλέον, κάποιος σε ατύχημα που εμπλέκονται παραπάνω οδηγοί θα μπορούσε να κατηγορήσει αδίκως τον άλλον για κόπωση χωρίς πάλι να υπάρχει τρόπος να αποδειχτεί το αντίθετο.

Η εκπαίδευση μοναδική ενίσχυση της οδικής ασφάλειας

Μπορεί η νομοθεσία ακόμα να μην μπορεί να βρει λύσεις, ένα είναι σίγουρο. Η σωστή εκπαίδευση στην οδηγική συμπεριφορά από μικρή ηλικία παίζει καταλυτικό ρόλο στην υιοθέτηση σωστών προτύπων ασφαλείας. Είναι επιτακτικό, στα πλαίσια της δημόσιας εκπαίδευσης, να δημιουργηθούν προγράμματα που θα ενημερώνουν τους αυριανούς οδηγούς με τους κινδύνους του αλκοόλ, της κόπωσης και κάθε άλλου παράγοντα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ατύχημα. Μόνο μέσω της σωστής παιδείας μπορούμε να δούμε αλλαγές στο δρόμο και στην κοινωνία.