Σε ένα τουρνουά τένις στη Βουδαπέστη το 2023, η Κινέζα αθλήτρια Shuai Zhang αντιμετώπιζε στο γήπεδο την Amarissa Toth. Όταν ένας της πόντος κρίθηκε ως out, παραπονέθηκε στην διαιτητή η οποία την αγνόησε και σαν αποκορύφωμα η αντίπαλος έσβησε το σημάδι από την μπαλιά της στο χώμα. Όσο η Zhang προσπαθούσε να δικαιωθεί, το κοινό την γιούχαρε και φώναζε εναντίον της. Στο τέλος, ξέσπασε σε κλαματα, έδωσε τον αγώνα καθώς έπαθε κρίση πανικού και το πλήθος χαιρόταν με την θλίψη της με επευφημίες και κραυγές.
Στον αθλητισμό η αποδοκιμασία είναι κάτι σύνηθες θα πείτε. Όχι παντού, και ειδικά όχι στο τένις σε τόσο έντονο βαθμό καθώς συγκαταλέγεται στα ευγενή αθλήματα.
Η αποδοκιμασία και η ανούσια κριτική είναι καθημερινό φαινόμενο και δεν παρατηρείται μόνο σε αυτό το χώρο. Μπορεί να είναι σε κάθε συζήτηση, σε κάθε πιθανό περιβάλλον. Στη δουλειά, στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στο σπίτι.
Οι άνθρωποι έχουν μία ανθρωποφαγική ανάγκη να κρίνουν εύκολα και αβίαστα, υποτιμώντας την προσπάθεια κάποιου. Η εποικοδομητική συζήτηση αντικαθίσταται από δημόσιες προσβολές, ή δημόσιες ανακοινώσεις αποδοκιμασίας χωρίς όμως να έχουν κάποιο σκοπό βελτίωσης του άλλου. Ειδικά με την ανωνυμία και την ταχύτητα που το διαδίκτυο προσφέρει, η κριτική γίνεται ακόμα πιο έντονη καθώς μειώνονται οι συνέπειες και ο κίνδυνος λογοδοσίας. Καθώς οι συζητήσεις και οι διαδράσεις είναι απρόσωπες, απομακρύνουν οποιοδήποτε ψήγμα ενσυναίσθησης και ο σχολιαστής μπορεί εύκολα να γίνει σκληρός και αγενής μέσα από παρορμητικές, αφιλτράριστες κριτικές.
Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ παρομοίασε την κριτική με τον πόνο στο ανθρώπινο σώμα – μια δυσάρεστη εμπειρία που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη και τη μάθηση.
Η κριτική είναι μια καθολική —αλλά επώδυνη— εμπειρία. Μπορεί να προκαλέσει φόβο, ντροπή ή θυμό και να τροφοδοτήσει ανασφάλειές και ανησυχίες. Δεν έχει σημασία αν βρίσκεστε στη λίστα του Forbes ή πήρατε απλά μια προαγωγή στη δουλειά, πάντα θα υπάρχει κάποιος που θα σε κρίνει. Είτε πρόκειται για ένα μικρό κατόρθωμα είτε για ένα επίτευγμα που θα αλλάξει τη ζωή σας, πολλοί θα περιμένουν την στιγμή του παραμικρού ατοπήματος για να το σχολιάσουν κακοπροέραιτα. Και υπάρχουν πολλές αιτίες που το προκαλούν, όπως το να προβάλλουν την αρνητικότητα, τους φόβους και τις ανασφάλειές τους προς εσάς.
Προσωπική Ανασφάλεια
Ο πιο συχνός λόγος της δημόσιας υπερβολικής και ανουσιας κριτικής είναι η προσωπική ανασφάλεια.
Περιμένουν ή ψάχνουν κάτι αρνητικό να σχολιάσουν για να κάνουν τον εαυτό τους να νιώσει καλύτερα. Είναι σημάδι χαμηλής αυτοπεποίθησης και μπορεί να είναι επιζήμιο τόσο για το άτομο που επικρίνεται όσο και για αυτόν που ασκεί κριτική. Ένα επικριτικό άτομο μπορεί επίσης να αισθάνεται ότι είναι καλύτερο από τους άλλους και έτσι νιώθει την ανάγκη να επισημάνει τα ελαττώματα για να διατηρήσει το σύμπλεγμα ανωτερότητάς του.
Μερικοί άνθρωποι μπορεί να είναι εκ φύσεως επικριτικοί ως μέρος του τύπου της προσωπικότητάς τους, καθιστώντας τους εξαιρετικά ερειστικούς καθώς βιάζονται να κρίνουν χωρίς να λάβουν υπόψη τα συναισθήματα του άλλου ατόμου. Μπορεί να χρησιμοποιήσουν την κριτική ως τρόπο χειραγώγησης των αποφάσεων ή της συμπεριφοράς σας. Μπορεί επίσης να είναι ένα σημάδι ότι το άλλο άτομο είναι δυσαρεστημένο με τον εαυτό του και βγάζει την απογοήτευσή και την τοξικότητα του πάνω σας.
Ζήλια
Η κριτική συχνά έχει τις ρίζες της στη ζήλια ή τη δυσαρέσκεια. Σε κανέναν δεν αρέσει να βλέπει κάποιον άλλο να φαίνεται καλύτερος από αυτόν, να έχει μεγαλύτερη επιτυχία, να είναι πιο ευτυχισμένος ή απλώς να έχει μια καλύτερη ζωή. Και αν δεν έχει δουλέψει με τον εαυτό του και τις ανασφάλειές του, βγαίνει προς τα έξω σαν αντίδραση και επίθεση προς το άτομο απέναντί του.
Σύμφωνα με κοινωνικούς επιστήμονες και ψυχολόγους, όσοι κρίνουν υπερβολικά είναι άτομα που πιστεύουν ότι γνωρίζουν τον δρόμο προς την επιτυχία αλλά αποτυγχάνουν να φτάσουν εκεί. Όταν βλέπουν κάποιον άλλον να πετυχαίνει, εκδηλώνουν αγανάκτηση και ξκινούν έτσι μια εκστρατεία μίσους, αμφισβητώντας τις προσωπικές επιλογές και αποφάσεις του άλλου.
Ανάγκη για έλεγχο
Η κριτική μπορεί να είναι ένας τρόπος για τα άτομα να ασκήσουν έλεγχο στο περιβάλλον τους και στους άλλους. Ένα επικριτικό άτομο μπορεί επίσης να αισθάνεται ότι είναι καλύτερο από τους άλλους και έτσι νιώθει την ανάγκη να επισημάνει τα ελαττώματα για να διατηρήσει το σύμπλεγμα ανωτερότητάς του.
Έρευνα για τη δυναμική της εξουσίας δείχνει ότι οι άνθρωποι σε θέσεις εξουσίας συχνά επικρίνουν τους υφισταμένους τους για να διατηρήσουν τον έλεγχο και την εξουσία.
Συναισθηματικό κενό
Οι άνθρωποι που ασκούν κριτική επιδιώκουν να καλύψουν μια συναισθηματική ανάγκη. Οι άνθρωποι που είναι πληγωμένοι είναι πάντα φοβισμένοι. Οι άνθρωποι που έχουν ειρήνη με τον εαυτό τους είναι ευγενικοί.
Όπως περιγράφεται από την καθηγήτρια και κοινωνική λειτουργό Brené Brown, η κριτική είναι ένας αμυντικό μηχανισμός που χρησιμοποιείται από ανθρώπους που αισθάνονται ανάξιοι. Σκοπός του είναι να στρέψει τα φώτα της δημοσιότητας από τον εαυτό του και σε κάποιον ή κάτι άλλο σε μια προσπάθεια να νιώσει ασφάλεια. Επίσης, τα άτομα με αδύναμη αίσθηση του εαυτού τείνουν να αισθάνονται μεγαλύτερη ανάγκη να πείσουν τους άλλους για το «σωστό» τους προκειμένου να αισθάνονται ασφαλείς, σταθεροί και άξιοι.
Άμυνα
Η καλύτερη άμυνα λένε είναι η επίθεση. Συχνά οι τοξικοί άνθρωποι, όταν έχουν κάνει ένα λάθος, ή έχουν αμελήσει μία υποχρέωσή τους, μη θέλοντας να παραδεχτούν την αδυναμία τους επιτίθενται προκειμένου να στρέψουν την προσοχή αλλού. Υπερασπίζονται τις δικές τους πράξεις επισημαίνοντας ότι και εσείς κάνατε κάποια πράγματα λάθος.
Θεωρία Κοινωνικής Σύγκρισης
Οι άνθρωποι συχνά συγκρίνουν τον εαυτό τους με άλλους για να αξιολογήσουν τις ικανότητες και τα επιτεύγματά τους. Η Θεωρία Κοινωνικής Σύγκρισης του Festinger (1954) προτείνει ότι τα άτομα καθορίζουν τη δική τους κοινωνική και προσωπική αξία με βάση τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνονται στους άλλους. Σχολιάζοντας αρνητικά κάποιον είναι ένας τρόπος λοιπόν για να ενισχύσουν την αυτοεκτίμηση με το να νιώθουν ανώτεροι.
Όταν πετυχαίνουμε, ξαφνικά γινόμαστε στόχος κριτικής, μίσους και ανθρώπων που ζηλεύουν τα επιτεύγματά μας. Είτε το επίτευγμά μας είναι μεγάλο είτε μικρό, υπάρχει πάντα κάποιος που προσπαθεί να μας μειώσει επικρίνοντας και χλευάζοντας. Είναι σίγουρα δύσκολο να αντιμετωπίσεις τέτοιες καταστάσεις καθώς μπορεί να προκαλέσουν αισθήματα ανασφάλειας, χαμηλής αυτοεκτίμησης και άγχους. Η καλύτερη στρατηγική για την αντιμετώπιση των επικριτικών ανθρώπων είναι να αναγνωρίσετε ότι η κριτική τους δεν αφορά εσάς μάλλον αφορά αυτούς και τις δικές τους ανασφάλειες.
Σε ένα τουρνουά τένις στη Βουδαπέστη το 2023, η Κινέζα αθλήτρια Shuai Zhang αντιμετώπιζε στο γήπεδο την Amarissa Toth. Όταν ένας της πόντος κρίθηκε ως out, παραπονέθηκε στην διαιτητή η οποία την αγνόησε και σαν αποκορύφωμα η αντίπαλος έσβησε το σημάδι από την μπαλιά της στο χώμα. Όσο η Zhang προσπαθούσε να δικαιωθεί, το κοινό την γιούχαρε και φώναζε εναντίον της. Στο τέλος, ξέσπασε σε κλαματα, έδωσε τον αγώνα καθώς έπαθε κρίση πανικού και το πλήθος χαιρόταν με την θλίψη της με επευφημίες και κραυγές.
Στον αθλητισμό η αποδοκιμασία είναι κάτι σύνηθες θα πείτε. Όχι παντού, και ειδικά όχι στο τένις σε τόσο έντονο βαθμό καθώς συγκαταλέγεται στα ευγενή αθλήματα.
Η αποδοκιμασία και η ανούσια κριτική είναι καθημερινό φαινόμενο και δεν παρατηρείται μόνο σε αυτό το χώρο. Μπορεί να είναι σε κάθε συζήτηση, σε κάθε πιθανό περιβάλλον. Στη δουλειά, στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στο σπίτι.
Οι άνθρωποι έχουν μία ανθρωποφαγική ανάγκη να κρίνουν εύκολα και αβίαστα, υποτιμώντας την προσπάθεια κάποιου. Η εποικοδομητική συζήτηση αντικαθίσταται από δημόσιες προσβολές, ή δημόσιες ανακοινώσεις αποδοκιμασίας χωρίς όμως να έχουν κάποιο σκοπό βελτίωσης του άλλου. Ειδικά με την ανωνυμία και την ταχύτητα που το διαδίκτυο προσφέρει, η κριτική γίνεται ακόμα πιο έντονη καθώς μειώνονται οι συνέπειες και ο κίνδυνος λογοδοσίας. Καθώς οι συζητήσεις και οι διαδράσεις είναι απρόσωπες, απομακρύνουν οποιοδήποτε ψήγμα ενσυναίσθησης και ο σχολιαστής μπορεί εύκολα να γίνει σκληρός και αγενής μέσα από παρορμητικές, αφιλτράριστες κριτικές.
Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ παρομοίασε την κριτική με τον πόνο στο ανθρώπινο σώμα – μια δυσάρεστη εμπειρία που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη και τη μάθηση.
Η κριτική είναι μια καθολική —αλλά επώδυνη— εμπειρία. Μπορεί να προκαλέσει φόβο, ντροπή ή θυμό και να τροφοδοτήσει ανασφάλειές και ανησυχίες. Δεν έχει σημασία αν βρίσκεστε στη λίστα του Forbes ή πήρατε απλά μια προαγωγή στη δουλειά, πάντα θα υπάρχει κάποιος που θα σε κρίνει. Είτε πρόκειται για ένα μικρό κατόρθωμα είτε για ένα επίτευγμα που θα αλλάξει τη ζωή σας, πολλοί θα περιμένουν την στιγμή του παραμικρού ατοπήματος για να το σχολιάσουν κακοπροέραιτα. Και υπάρχουν πολλές αιτίες που το προκαλούν, όπως το να προβάλλουν την αρνητικότητα, τους φόβους και τις ανασφάλειές τους προς εσάς.
Προσωπική Ανασφάλεια
Ο πιο συχνός λόγος της δημόσιας υπερβολικής και ανουσιας κριτικής είναι η προσωπική ανασφάλεια.
Περιμένουν ή ψάχνουν κάτι αρνητικό να σχολιάσουν για να κάνουν τον εαυτό τους να νιώσει καλύτερα. Είναι σημάδι χαμηλής αυτοπεποίθησης και μπορεί να είναι επιζήμιο τόσο για το άτομο που επικρίνεται όσο και για αυτόν που ασκεί κριτική. Ένα επικριτικό άτομο μπορεί επίσης να αισθάνεται ότι είναι καλύτερο από τους άλλους και έτσι νιώθει την ανάγκη να επισημάνει τα ελαττώματα για να διατηρήσει το σύμπλεγμα ανωτερότητάς του.
Μερικοί άνθρωποι μπορεί να είναι εκ φύσεως επικριτικοί ως μέρος του τύπου της προσωπικότητάς τους, καθιστώντας τους εξαιρετικά ερειστικούς καθώς βιάζονται να κρίνουν χωρίς να λάβουν υπόψη τα συναισθήματα του άλλου ατόμου. Μπορεί να χρησιμοποιήσουν την κριτική ως τρόπο χειραγώγησης των αποφάσεων ή της συμπεριφοράς σας. Μπορεί επίσης να είναι ένα σημάδι ότι το άλλο άτομο είναι δυσαρεστημένο με τον εαυτό του και βγάζει την απογοήτευσή και την τοξικότητα του πάνω σας.
Ζήλια
Η κριτική συχνά έχει τις ρίζες της στη ζήλια ή τη δυσαρέσκεια. Σε κανέναν δεν αρέσει να βλέπει κάποιον άλλο να φαίνεται καλύτερος από αυτόν, να έχει μεγαλύτερη επιτυχία, να είναι πιο ευτυχισμένος ή απλώς να έχει μια καλύτερη ζωή. Και αν δεν έχει δουλέψει με τον εαυτό του και τις ανασφάλειές του, βγαίνει προς τα έξω σαν αντίδραση και επίθεση προς το άτομο απέναντί του.
Σύμφωνα με κοινωνικούς επιστήμονες και ψυχολόγους, όσοι κρίνουν υπερβολικά είναι άτομα που πιστεύουν ότι γνωρίζουν τον δρόμο προς την επιτυχία αλλά αποτυγχάνουν να φτάσουν εκεί. Όταν βλέπουν κάποιον άλλον να πετυχαίνει, εκδηλώνουν αγανάκτηση και ξκινούν έτσι μια εκστρατεία μίσους, αμφισβητώντας τις προσωπικές επιλογές και αποφάσεις του άλλου.
Ανάγκη για έλεγχο
Η κριτική μπορεί να είναι ένας τρόπος για τα άτομα να ασκήσουν έλεγχο στο περιβάλλον τους και στους άλλους. Ένα επικριτικό άτομο μπορεί επίσης να αισθάνεται ότι είναι καλύτερο από τους άλλους και έτσι νιώθει την ανάγκη να επισημάνει τα ελαττώματα για να διατηρήσει το σύμπλεγμα ανωτερότητάς του.
Έρευνα για τη δυναμική της εξουσίας δείχνει ότι οι άνθρωποι σε θέσεις εξουσίας συχνά επικρίνουν τους υφισταμένους τους για να διατηρήσουν τον έλεγχο και την εξουσία.
Συναισθηματικό κενό
Οι άνθρωποι που ασκούν κριτική επιδιώκουν να καλύψουν μια συναισθηματική ανάγκη. Οι άνθρωποι που είναι πληγωμένοι είναι πάντα φοβισμένοι. Οι άνθρωποι που έχουν ειρήνη με τον εαυτό τους είναι ευγενικοί.
Όπως περιγράφεται από την καθηγήτρια και κοινωνική λειτουργό Brené Brown, η κριτική είναι ένας αμυντικό μηχανισμός που χρησιμοποιείται από ανθρώπους που αισθάνονται ανάξιοι. Σκοπός του είναι να στρέψει τα φώτα της δημοσιότητας από τον εαυτό του και σε κάποιον ή κάτι άλλο σε μια προσπάθεια να νιώσει ασφάλεια. Επίσης, τα άτομα με αδύναμη αίσθηση του εαυτού τείνουν να αισθάνονται μεγαλύτερη ανάγκη να πείσουν τους άλλους για το «σωστό» τους προκειμένου να αισθάνονται ασφαλείς, σταθεροί και άξιοι.
Άμυνα
Η καλύτερη άμυνα λένε είναι η επίθεση. Συχνά οι τοξικοί άνθρωποι, όταν έχουν κάνει ένα λάθος, ή έχουν αμελήσει μία υποχρέωσή τους, μη θέλοντας να παραδεχτούν την αδυναμία τους επιτίθενται προκειμένου να στρέψουν την προσοχή αλλού. Υπερασπίζονται τις δικές τους πράξεις επισημαίνοντας ότι και εσείς κάνατε κάποια πράγματα λάθος.
Θεωρία Κοινωνικής Σύγκρισης
Οι άνθρωποι συχνά συγκρίνουν τον εαυτό τους με άλλους για να αξιολογήσουν τις ικανότητες και τα επιτεύγματά τους. Η Θεωρία Κοινωνικής Σύγκρισης του Festinger (1954) προτείνει ότι τα άτομα καθορίζουν τη δική τους κοινωνική και προσωπική αξία με βάση τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνονται στους άλλους. Σχολιάζοντας αρνητικά κάποιον είναι ένας τρόπος λοιπόν για να ενισχύσουν την αυτοεκτίμηση με το να νιώθουν ανώτεροι.
Όταν πετυχαίνουμε, ξαφνικά γινόμαστε στόχος κριτικής, μίσους και ανθρώπων που ζηλεύουν τα επιτεύγματά μας. Είτε το επίτευγμά μας είναι μεγάλο είτε μικρό, υπάρχει πάντα κάποιος που προσπαθεί να μας μειώσει επικρίνοντας και χλευάζοντας. Είναι σίγουρα δύσκολο να αντιμετωπίσεις τέτοιες καταστάσεις καθώς μπορεί να προκαλέσουν αισθήματα ανασφάλειας, χαμηλής αυτοεκτίμησης και άγχους. Η καλύτερη στρατηγική για την αντιμετώπιση των επικριτικών ανθρώπων είναι να αναγνωρίσετε ότι η κριτική τους δεν αφορά εσάς μάλλον αφορά αυτούς και τις δικές τους ανασφάλειες.
