Το να είσαι αριστερόχειρας, λένε οι επιστήμονες, αποτελεί μια κληρονομική ιδιαιτερότητα ή τέλος πάντων μια γενετικά καθορισμένη ιδιορρυθμία.

Ωστόσο, το 13% του παγκόσμιου πληθυσμού που χρησιμοποιούν το αριστερό χέρι καθιστά μια σχεδόν… γκετοποιημένη ομάδα και οι αριστερόχειρες συνεχίζουν μέχρι σήμερα να παραπονιούνται ότι ζούνε σε ένα κόσμο φτιαγμένο για δεξιόχειρες.

«Προκειμένου να βάλουν την υπογραφή τους σε ένα κείμενο, να γυρίσουν ένα μοχλό, να φανε τα μακαρόνια, να ανοίξουν μια πόρτα, να κρατήσουν στα χέρια τους μια βιντεοκάμερα ή ένα ψαλίδι, οι αριστερόχειρες παντού συναντούν δυσκολίες γιατί όλα γύρω τους είναι φτιαγμένα από ανθρώπους με μια άλλη οπτική γωνία. Και παρόλο που η κατάσταση έχει κάπως βελτιωθεί για εμάς σε σχέση με πριν 30 χρόνια που ήμασταν πιτσιρίκια, εντούτοις μέχρι και σήμερα, στα 45 μου χρόνια, εξακολουθώ να αντιμετωπίζω βάσιμες δυσκολίες σε πολύ απλά και καθημερινά πράγματα», μού λέει ο παλιός μου συμμαθητής και φίλος, ο Βαγγέλης.

Τι ακριβώς ευθύνεται λοιπόν για αυτή την… αριστερόχειρη απόκλιση του 13% του παγκόσμιου πληθυσμού; Το έμβρυο κατά τη διάρκεια της κύησης ξεκινάει να πιπιλίζει τον αντίχειρα του στην 12η εβδομάδα. Το 87% από αυτά επιλέγει τον δεξί αντίχειρα.

Οι… «Επαναστάτες του Αριστερού Αντίχειρα» οφείλουν την επιλογή τους αυτή στην ορμόνη τεστοστερόνη. Ένα αρσενικό έμβρυο παράγει μεγαλύτερη ποσότητα τεστοστερόνης κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του μέσα στη μήτρα, ενώ ένα θηλυκό δεν παράγει καθόλου τεστοστερόνη. Έτσι η πιθανότητα έκκρισης υπερβολικής δόσης από την ορμόνη αυτή που ευθύνεται για την ανάπτυξη του δεξιού ημισφαιρίου κι επιβραδύνει το αριστερό ημισφαίριο να αναπτυχθεί εξίσου, είναι μεγαλύτερη στα αρσενικά έμβρυα.

Τα θηλυκά που γεννιούνται αριστερόχειρα λαμβάνουν την τεστοστερόνη από την μητέρα η οποία κατά τη διάρκεια της κύησης παράγει μια μικρή ποσότητα τεστοστερόνης που συγκεντρώνεται μέσα στον αμνιακό σάκο και διοχετεύεται στο έμβρυο. Έτσι, στους δεξιόχειρες, το αριστερό ημισφαίριο είναι αφιερωμένο στις λειτουργίες της ομιλίας και της λογικής σκέψης και το δεξί ημισφαίριο στις λειτουργίες της αντίληψης.

Στους αριστερόχειρες, αντίθετα, το μέρος ανάπτυξης των λειτουργιών της ομιλίας είναι ανεπτυγμένο στο δεξί ημισφαίριο κι επειδή το δεξί είναι το μέρος όπου συγκεντρώνονται κι επεξεργάζονται όλες οι πληροφορίες, το δεξί ημισφαίριο παίζει κυρίαρχο ρόλο κι όχι το αριστερό, όπως συμβαίνει στους δεξιόχειρες.

Η δαιμονοποίηση του αριστερόχειρα

Γιατί όμως ακόμη και 30-40 χρόνια πριν τα νήπια που επέλεγαν να γράψουν με το αριστερό διορθώνονταν αμέσως και υποχρεώνονταν να αρχίζουν να μαθαίνουν να γράφουν με το δεξί για χάρη της «εγκεφαλικής αναμόρφωσης»; Άγνοια, αντίδραση απέναντι στο διαφορετικό, προκατάληψη ή αντιλήψεις παγιωμένες από την Εκκλησία; Η ίδια η Βίβλος αναφέρει τον «Υιό καθήμενο εκ δεξιών του Πατρός», αγιοποιεί την δεξιά πλευρά και καταριέται το επάρατο αριστερό χέρι, ως το «Χέρι του Διάβολου».

Όλες οι γλώσσες εμπεριέχουν αρνητικούς χαρακτηρισμούς για την έννοια της «Αριστεροσυνης» (sic): στα αγγλικά ένα κομπλιμέντο με το χαρακτηρισμό left-handed σημαίνει ότι πρόκειται μάλλον για προσβολή, η λέξη droit στα γαλλικά (δεξιός) μεταφέρθηκε στα αγγλικά κι έγινε adroit, που σημαίνει «πολύ έξυπνος», σε αντίθεση με το γαλλικό gauche που εκτός από αριστερός σημαίνει και «ατσούμπαλος».

Στα λατινικά sinister σημαίνει αριστερά, στα αγγλικά όμως έχει την σημασία του «μοχθηρός, κακός, υποχθόνιος», ενώ στα λατινικά επίσης από το επίθετο δεξιός dexter παίρνουμε τη λέξη επιδεξιότητα – dexterous που έχει θετική χροιά είτε στα αγγλικά είτε στη δική μας γλώσσα.

Στα γερμανικά επίσης ο χαρακτηρισμός ‘linkisch’ (παραγόμενος εκ του link = αριστερός) σημαίνει «αυτόν που έχει παράξενη κι ενίοτε αντικοινωνική συμπεριφορά», στη γλώσσα των τσιγγάνων Ρομ «μπόνγκο» δεν σημαίνει μόνο αριστερός, αλλά και διαβολικός, στα αρχαία Ουαλικά (Cymraeg) ο παράξενος ‘chwith’ είναι συνώνυμος του «αριστερός», στα ιταλικά “maldestro” είναι ο αδέξιος ενώ αυτός που έχει σατανική μορφή καλείται “faccia sinistra”.

Μόνο στη δική μας αρχαία γλώσσα επικρατεί ένα δημοκρατικό πνεύμα ανάμεσα στα δυο χέρια και η έννοια «αριστερός» δεν κατέχει τόσο υποτιμητική σημασία, καθώς από τη λέξη άριστον προέρχεται η λέξη αριστερά αλλά και ο αριστοκράτης, ο έχων αριστοκρατική καταγωγή.

Ο διαχωρισμός σε «καλό» και «κακό» χέρι κατά πολλούς ανάγει τις ρίζες του στο προαιώνιο εθιμοτυπικό του σφιξίματος των χεριών ως μέσο χαιρετισμού κι εξακρίβωσης ότι ο άλλος δεν κρατάει κάποιο μαχαίρι κρυμμένο στη παλάμη του. Επειδή η χειραψία δινόταν – όπως και σήμερα – με το δεξί, ένας αριστερόχειρας θα μπορούσε δυνητικά να κρατάει το μαχαίρι στο αριστερό του χέρι και να την φέρει πισώπλατα στο υποψήφιο θύμα. Ο αριστερόχειρας αυτομάτως αποκτούσε σε μια τέτοια περίπτωση ένα πλεονέκτημα σε σχέση με τον δεξιόχειρα, γι’ αυτό και για τους ανθρώπους αυτούς επινοήθηκε ο όρος “sinister”.

Σύμφωνα με την Διεθνή Οργάνωση Για τους Αριστερόχειρες, 1 στους 10 ανθρώπους είναι αριστερόχειρας και οι άντρες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να γεννηθούν με ανεπτυγμένα εξίσου και τα δυο ημισφαίρια του εγκεφάλου τους. Οι ερευνητές αποφαίνονται ότι ο λόγος για τον οποίο ένας άνθρωπος γεννιέται με μια κλίση προς οτιδήποτε αριστερό – όχι στις πολιτικές του πεποιθήσεις ασφαλώς – έχει να κάνει καθαρά με γονιδιακούς παράγοντες και με τους ίδιους λόγους που κάποιος π.χ. γεννιέται με καστανά μαλλιά και μάτια.

Η κληρονομικότητα είναι ένας παράγοντας που στο ζήτημα αυτό μάλλον παίζει τον μικρότερο δυνατό ρόλο, αν και δεν είναι δυνατό να αγνοηθεί. Σημασία στο θέμα αυτό έχει το γενετικό υλικό του καθενός μας πριν την γέννα και κάποιοι παράγοντες που έχουν να κάνουν με το περιβάλλον του πλακούντα.

Η Μαρθα Πάιπερ, αρθρογράφος του περιοδικού Σικάγο Πάρεντ και συγγραφέας του βιβλίου Έξυπνη Αγάπη (“Smart Love”), ισχυρίζεται ότι το να είναι κάποιος αριστερόχειρας σημαίνει ότι απλά χρησιμοποιεί το εξ ευωνύμων χέρι του για να αγγίζει, να πιάνει πράγματα, να δείχνει ή να ρίχνει κάτι.

«Επίσης ο αριστερόχειρας συνήθως χρησιμοποιεί και το αντίστοιχο κάτω άκρο για να κλωτσήσει, να αρχίσει το βάδισμα ή να τρέξει», συνεχίζει η Πάιπερ και καταλήγει «Όλοι μας έχουμε ένα άκρο ή ένα όργανο που χρησιμοποιούμε περισσότερο σε σχέση με το άλλο, π.χ. ένας μπορεί να χρησιμοποιεί το δεξί του μάτι για να κοιτάξει μέσα από ένα τηλεσκόπιο ενώ ένας άλλος το αριστερό. Το να είσαι αριστερόχειρας απλά σημαίνει ότι το κυρίαρχο ημισφαίριο του εγκεφάλου σου είναι το δεξί. Τι να κάνουμε όμως όλοι εμείς οι αριστερόχειρες αφού ζούμε σε έναν κόσμο σχεδιασμένο για δεξιόχειρες;»

Ένα ακανθώδες ερώτημα που τίθεται άμεσα είναι κατά πόσο υπάρχει σύνδεση μεταξύ ευφυΐας ή μεγαλοφυΐας και αριστερόχειρων ανθρώπων. Η Πάιπερ λέει ότι πρόκειται καθαρά για σύμπτωση, παρά για μια απόδειξη ότι μπορεί να συμβαίνει κάτι άλλο: «Ναι, όντως μερικά από τα μεγαλύτερα μυαλά της παγκόσμιας ιστορίας ήταν αριστερόχειρες. Αλλά κοντά σε όλα αυτά τα μεγάλα μυαλά – Αϊνστάιν, Νεύτωνας, Μιχαήλ Άγγελος, Ντα Βίντσι, Μπετόβεν – υπάρχουν κι άλλοι τόσοι εξίσου ταλαντούχοι δεξιόχειρες. Δεν έχει βρεθεί καμία απόδειξη ή έστω ένδειξη ότι το να είναι κάποιος αριστερόχειρας σημαίνει ότι είναι προικισμένος με ένα ανώτερο πνευματικό δυναμικό».

Ο τομέας που οι αριστερόχειρες υπερέχουν κατάφωρα σε σχέση με εμάς τους υπόλοιπους είναι η αντίληψη των γεωμετρικών σχημάτων και γενικά οι μαθηματικές σχέσεις μεταξύ αριθμών ή σχημάτων. Μάλλον ο Αϊνστάιν αν ζούσε σήμερα θα ήταν δεινός παίχτης του δημοφιλούς βιντεοπαιχνιδιού Tetris…

Ο μύθος επίσης ότι οι Lefties (οι αριστερόχειρες αμερικανιστί) είναι περισσότερο αδέξιοι καταρρίπτεται με το επιχείρημα ότι για την αδεξιότητα τους αυτή ευθύνεται η απεγνωσμένη τους προσπάθεια να προσαρμόσουν τις κινήσεις του χεριού τους στις απαιτήσεις της δεξιοκρατούμενης κοινωνίας. Φυσικό είναι ένα παιδί να μπλεχτεί αρχικά στην προσπάθεια του να χρησιμοποιήσει ένα ψαλίδι σχεδιασμένο για δεξιόχειρες. Θα ψάχνει να βρει σε ποια τρύπα θα πρέπει να βάλει τον αντίχειρα και σε ποια τον δείκτη και θα εκπλαγεί όταν καταλάβει ότι δεν ταιριάζει στο δικό του χέρι.

Και μην ξεχνάμε ότι ακόμη κι αν βάζαμε έναν δεξιόχειρα να χρησιμοποιήσει εργαλεία σχεδιασμένα για αριστερόχειρες θα συναντούσε τις ίδιες ακριβώς δυσκολίες και θα υπέπιπτε στην ίδια ακριβώς αδέξια κατάσταση.

Η επιστήμη της Φυσιογνωμικής συνεισφέρει στο ντιμπέιτ αυτό υποστηρίζοντας ότι κάθε άνθρωπος έχει την «καλή» και την «κακή» του πλευρά. Παρατηρήστε το πρόσωπο ενός φίλου σας και δείτε ότι η μια πλευρά του προσώπου συσπάται περισσότερο και κάνει περισσότερους μορφασμούς σε σχέση με την άλλη. Όλοι μας είμαστε δεξιοπρόσωποι ή αριστεροπρόσωποι δηλαδή με τη μια μας πλευρά να είναι πιο εκφραστική.

Υπάρχει επίσης και η δημοφιλής τα τελευταία χρόνια θεωρία του “mirror effect”: ένας δεξιόχειρας σκέφτεται με το αριστερό ημισφαίριο και το αντίθετο συμβαίνει με τους αριστερόχειρες. Οι επιστήμονες τώρα τελευταία άρχισαν να διαφωνούν με αυτήν την διαπίστωση και σιγά σιγά καταλήγουν στο ότι ενώ οι δεξιόχειρες χρησιμοποιούν το αριστερό ημισφαίριο, οι αριστερόχειρες κάνουν χρήση και των δυο ημισφαιρίων σε ισόποσες δόσεις. Κι ενώ οι δεξιόχειρες έχουν αφήσει το δεξί ημισφαίριο αδρανές, οι αριστερόχειρες το έχουν σε πλήρη δραστηριότητα και έχουν πλήρως ανεπτυγμένες τις λειτουργίες της ομιλίας και της επικοινωνίας.

Στην αρχαία Αίγυπτο πίστευαν ότι η vena amoris, η Φλέβα του Έρωτα ξεκινούσε από την καρδιά και κατέληγε στον μέσο του αριστερού χεριού. Και ένας Αιγύπτιος μονάρχης είναι αυτός που ευθύνεται για την υιοθέτηση της γαμήλιας βέρας στο αριστερό χέρι. Ως προάγγελο κακών; Κάτι παραπάνω θα ήξερε…

Τα 10 χειρότερα καθημερινά πράγματα για τους αριστερόχειρες

1. Σπιράλ τετράδιο
Επειδή το σπιράλ βρίσκεται από την αριστερή πλευρά, ο αριστερόχειρας προσπαθώντας να γράψει καταπονεί την πλαϊνή πλευρά του χεριού. Το σπιράλ τετράδιο του αριστερόχειρα θα έπρεπε να ξεκιναει από την «τελευταία» σελίδα, δηλαδή να έχει το σπιράλ από τη δεξιά μεριά ώστε να μην ακουμπάει στο σύρμα το χέρι του. Αν γράφει στα…αραβικά τότε σίγουρα θα πρέπει να είναι χαρούμενος που είναι αριστερόχειρας. Αν όχι τότε έχει μεγάλο πρόβλημα.

2. Ντοσιέ με μεταλλικούς κρίκους
Το πρόβλημα είναι παρόμοιο με το προηγούμενο, καθώς οι κρίκοι βρίσκονται στην αριστερή πλευρά. Οι αριστερόχειρες πρέπει να προσαρμόσουν το χέρι τους στο κενό ανάμεσα στους κρίκους και να το σηκώνουν για να γράψουν. Κάτι σαν τρικλοποδιά στο χέρι, δηλαδή!

3. Ψαλίδια
Τι κι αν στο σπίτι τους οι περισσότεροι έχουν φροντίσει να προμηθευτούν το ειδικό ψαλίδι για αριστερόχειρες; Στο γραφείο είναι… άφαντα!Γι’ αυτό υπομονή και αφήστε το… κόψιμο γι’ αργότερα!

4. Στιλό με μπίλια
Άλλος μπελάς αυτός! Το στιλό με μπίλια δεν «γράφει» καλά στους αριστερόχειρες γιατί πιέζουν τη μύτη πάνω στο χαρτί αντί να τη σέρνουν. Έτσι το αποτέλεσμα είναι «κομμένα» γράμματα, αφού το μελάνι δεν ρέει σωστά πάνω στο χαρτί, αλλά και πολλά περισσότερα «τελειωμένα» στιλό από ό,τι οι δεξιόχειρες.

5. Μουτζουρωμένα χέρια
Κλασικό πρόβλημα όταν γράφουν οι αριστερόχειρες είναι να γεμίζουν μελάνια στην κάτω πλευρά του χεριού, αφού το εσωτερικό μέρος τρίβεται συνέχεια πάνω στο κείμενο. Θα έπρεπε να υπάρχουν ειδικά απορροφητικά χαρτιά ώστε να μειώνονται τα φαινόμενα μουτζουρώματος από το στιλό κατά το γράψιμο.

6. Δοσομετρικές κούπες
Η λαβή βρίσκεται δεξιά! Αυτό τα λέει όλα, νομίζω. Ο αριστερόχειρας πρέπει να γυρίσει όλο το χέρι του προκειμένου να διαβάσει τα γραμμάρια, κι αν αυτά αναγράφονται στην πίσω πλευρά της κούπας!

7. Βάση ποτηριού στο αυτοκίνητο
Η θέση που μπαίνει τοποτήρι στο αυτοκίνητο είναι φτιαγμένη για δεξιόχειρες μόνο. Έτσι ο αριστερόχειρας πρέπει να πιάνει το ποτήρι με το δεξί χέρι και… ο Θεός βοηθός! Εκτός αν οδηγείτε στην Κύπρο, την Βρετανία και σε όποια άλλη χώρα ο οδηγός κάθεται στα δεξιά. Τότε σας έρχεται γάντι!

8. Πληκτρολόγιο Η/Υ
Οι αριθμοί στο πληκτρολόγιο του ηλεκτρονικού υπολογιστή είναι στη δεξιά πλευρά λες και μόνο οι δεξιόχειρες έχουν την τιμή να γράφουν αριθμούς. Οι αριστερόχειρες μάλλον έμειναν στην ίδια τάξη στα μαθηματικά!

9. Ατομικά καθίσματα σε πανεπιστήμια
Κι αυτά μόνο για δεξιόχειρες είναι! Ο αριστερόχειρας πρέπει να στρίψει το σώμα του για να γράψει, ενώ αν δίπλα του κάθεται κάποιος δεξιόχειρας (πράγμα απόλυτα φυσικό) η σύγκρουση των χεριών είναι αναπόφευκτη!

10. Ανοιχτήρι
Το άνοιγμα μιας κονσέρβας είναι μια πολύ δύσκολη περίπτωση για τον αριστερόχειρα έως απραγματοποίητη! Εκτός εάν θέλει στην προσπάθειά του να… χάσει κανένα δάχτυλο. Γι’ αυτό καλύτερα αφήστε κάποιον άλλον να το κάνει ή προτιμήστε κονσέρβες με τον ειδικό δακτύλιο στο καπάκι, που ανοίγουν εύκολα.