Κάνετε “μαύρες” σκέψεις; Και αν ναι, πόσο συχνά; Πάσχετε από κατάθλιψη και μια “μαυρίλα” απλώνεται διαρκώς πάνω από το κεφάλι σας; Δεν είστε μόνοι σας σε αυτό.

Λαβωμένη από τις αυτοκτονίες του προπάππου, της γιαγιάς και του ξαδέλφου της, αλλά και από τις στιγμές που σκέφτηκε και η ίδια την αυτοχειρία, η βρετανίδα ακαδημαϊκός Ιντιθ Χολ κατέφυγε και βρήκε καταφύγιο στους αρχαίους Έλληνες τραγικούς ποιητές.

Η 65χρονη Χολ – μια εξαιρετική κλασσιίστρια με ειδίκευση στο αρχαίο ελληνικό θέατρο, στη φιλοσοφία και στην εκπαίδευση, στο νέο βιβλίο της, “Facing Down the Furies” («Παλεύοντας με τις Ερινύες»), εξερευνά την ψυχολογική βλάβη που προκαλεί η αυτοκτονία όταν αυτή μεταλαμπαδεύεται από γενιά σε γενιά, παρομοιάζοντάς την με τα συγγράματα των αρχαίων ελλήνων τραγικών ποιητών.

Η ακαδημαϊκός μιλώντας στην αγγλική εφημερίδα Telegraph, μιλάει ανοικτά για τις αυτοκτονίες του προπάππου, της γιαγιάς και του ξαδέλφου της. Η Χολ ήταν μικρούλα όταν η γιαγιά της, Ιντιθ, αυτοκτόνησε πηδώντας από ύψος σε ηλικία 72 ετών. Μεγαλώνοντας, η μητέρα της αρνιόταν πεισματικά να το συζητήσει μαζί της, εντείνοντας, όπως παραδέχεται, την περιέργειά της. «Όμως η σιωπή αυτή κάνει το φάντασμα της Ερινύας πολύ πιο χειροπιαστό και απτό. Αν δεν αντιμετωπίσεις τα φαντάσματα και δεν μιλήσεις γι’ αυτά, εκείνα θα βρουν τον τρόπο να κάνουν αυτό που θέλουν», σημειώνει η Χολ.

Οι Ερινύες – που βρίσκονται στο επίκεντρο του νέου της βιβλίου – κυνηγούσαν όσους είχαν διαπράξει ειδεχθή εγκλήματα. Στην “Ορέστεια” του Αισχύλου, ας πούμε, αιωρούνται πάνω από τον Οίκο των Ατρειδών μετά τον θάνατο τριών μελών της οικογένειας, –τον φόνο του Αγαμέμνονα από την Κλυταιμνήστρα και τον Αίγισθο και κατόπιν τη δική τους δολοφονία από τον Ορέστη.

Οπότε εδώ η Χολ – καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Ντάραμ, όπου από το 2022 διεξάγει ερευνητικά προγράμματα – παρομοιάζει την οικογενειακή κατάρα των Ατρειδών με την δική της, οικογενειακή ιστορία και την κληρονομικότητα των τάσεων αυτοκτονίας στη δική της γραμμή αίματος.

Οι μεγάλοι τραγικοί ποιητές και η συνδρομή τους

Η Χολ κάνει λόγο για «μια περίεργη σύνδεση που έχει με την αυτοκτονία εντός και εκτός της οικογένειάς της». Ηταν φοιτήτρια στην Οξφόρδη τη δεκαετία του 1980, όταν αντιμετώπισε για πρώτη φορά την αυτοκτονία ενός καθηγητή της. Θυμάται έντονα την ημέρα που ο Κόλιν ΜακΛέοντ έπεσε στις γραμμές του τρένου. Το σοκ που ένιωσε ήταν ακόμη εντονότερο όταν ανακάλυψε, μάλιστα, ότι ο καθηγητής του ΜακΛέοντ, Εντουαρντ Φράνκελ, είχε επίσης αυτοκτονήσει.

Η ιδέα ότι η αυτοκτονία ήταν ένα είδος «ιού» που επιμολύνει τους γύρω της, την τάραξε – ειδικά όταν συνειδητοποίησε πως κάποτε και η ίδια ετοιμαζόταν να πέσει μπροστά από ένα λεωφορείο. «Η αυτοκτονία του Φράνκελ έπαιξε πιθανότατα μεγάλο ρόλο σε εκείνη του Κόλιν ΜακΛέοντ και η αυτοκτονία του ΜακΛέοντ παραλίγο να σκοτώσει και εμένα», επισημαίνει.

Μερικά χρόνια μετά, και η βρετανίδα ακαδημαϊκός εξακολουθεί να δίνει τον δικό της αγώνα με την μανιοκατάθλιψη, στον οποίο αποδίδει τη λογοτεχνική παραγωγικότητά της, καθώς και με τον αυτοκτονικό ιδεασμό. «Η εικόνα μιας λεπίδας που βυθίζεται στις φλέβες μου εμφανίζεται σχεδόν κάθε φορά που πιάνω το μαχαίρι για να ψιλοκόψω τα λαχανικά για το φαγητό», γράφει σε ένα σημείο του βιβλίου της.

Αλλά η Χολ συνειδητοποίησε επίσης ότι το να φαντάζεσαι την αυτοκτονία και το να την επιχειρείς είναι δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα, γι’ αυτό και για συνδρομή και καθοδήγηση στρέφεται διαρκώς στις αρχαίες ελληνικές τραγωδίες. Και εδώ μάς δίνει ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο αναφορικά με την αυτοχειρία στην αρχαία Ελλάδα: η αυτοκτονία δεν ήταν παράνομη, αλλά αποδοκιμαζόταν τόσο ώστε τα σώματα των θυμάτων συχνά θάβονταν χωριστά από το χέρι με το οποίο είχαν σκοτωθεί!

Η Ιντιθ Χολ καταφεύγει ειδικά στην τραγωδία “Ηρακλής Μαινόμενος” του Ευριπίδη, που όπως ισχυρίζεται, «προσφέρει τις καλύτερες συμβουλές για το πώς μπορεί να αντιμετωπίσει κανείς μια κρίση αυτοκτονίας». Στην τραγωδία, ο ομώνυμος ήρωας αναρρώνει από ένα ψυχωτικό επεισόδιο και συνειδητοποιεί ότι έχει φονεύσει τη γυναίκα του, Μεγάρα, και τα παιδιά του. Άλλοι συγγενείς, ο Θησέας και ο Αμφιτρύων, του συμπαραστέκονται στην απελπισία του και φροντίζουν να μην τον αφήσουν χωρίς επίβλεψη, προκειμένου να μην προχωρήσει… στο απονενοημένο διάβημα να θέσει τέλος ο ίδιος στη ζωή του.

«Είμαι ήδη 65 ετών και είχα καρκίνο. Μου έχουν μείνει να γράψω ακόμη μόνο τρία ή τέσσερα μεγάλα βιβλία», λέει και όπως αποκαλύπτει στην Telegraph, το επόμενο βιβλίο της θα είναι μια «οικολογική» ανάγνωση της Ιλιάδας του Ομήρου.