Όταν ο εργαζόμενος είναι τα αφεντικό του εαυτού του, η αίσθηση ότι κάθε στιγμή του χρόνου του πρέπει να ξοδεύεται για να βγάζει χρήματα είναι ιδιαίτερα ενισχυμένη.

Για πολλούς ανθρώπους, ένα σημαντικό πλεονέκτημα της αυτοαπασχόλησης σημαίνει να έχουν τον έλεγχο του τρόπου με τον οποίο περνούν το χρόνο τους. Συχνά, ωστόσο, σημαίνει επίσης αίσθημα ενοχής για οποιονδήποτε χρόνο δεν αφιερώνεται στην εργασία.

Οποιοσδήποτε ελεύθερος χρόνος θεωρείται χαμένος, καθώς δυνητικά θα μπορούσε να τον χρησιμοποιηθεί για να πάει η επιχείρησή  ένα βήμα παραπέρα. Ως αποτέλεσμα, οι ελεύθεροι επαγγελματίες μπορεί να εργάζονται ατελείωτες ώρες, χωρίς όρια μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και μια μόνιμη ανασφάλεια ότι ποτέ δεν κάνουν αρκετά.

Η αίσθηση αυτή δεν είναι αποτέλεσμα πελονεξίας ή φιλαργυρίας. Πρόκειται για μία ένα φαινόμενο που λέγεται ενοχή παραγωγικότητας. Και όταν είσαι αφεντικό του εαυτού σου το συναίσθημα αυτό μπορεί εύκολα να σε κυριέυσει.

Είναι ένα αίσθημα ενοχής ότι δεν ανταποκρίνεστε στις προσδοκίες σας, με αποτέλεσμα να αυξάνετε τον όγκο της δουλειάς που κάνετε για να ανταποκριθείτε σε αυτές τις ανύπαρκτες (και σχεδόν πάντα μη ρεαλιστικές) προσδοκίες υπερπαραγωγικότητας.

Οι περισσότεροι από εμάς ζούμε σε μια κουλτούρα που εξιδανικεύει και προωθεί τη σκληρή δουλειά. Στην πραγματικότητα, η έννοια του αμερικανικού ονείρου βασίζεται στο πόσο σκληρά μπορείς να δουλέψεις.

Για τους περισσότερους από εμάς, η εργασία είναι ένα μεγάλο μέρος της ζωής μας. Όχι μόνο τη χρειαζόμαστε για να επιβιώσουμε, αλλά μας κάνει να νιώθουμε ολοκληρωμένοι και χρήσιμοι στην κοινωνία ενώ η χαλάρωση μπορεί ακόμη και να μας κάνει να νιώθουμε «τεμπέληδες». Ειδικά όταν αυτό με το οποίο ασχολούμαστε είναι ευχάριστο και διασκεδαστικό, οι ενοχές γιγαντώνονται.  Έτσι, πιέζουμε πολύ τον εαυτό μας για να νιώθουμε συνεχώς παραγωγικοί.

Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν είναι βιώσιμο συνεχώς. Δεν είμαστε μηχανές και δεν μπορούμε να είμαστε “on” κάθε μέρα. Όταν έχεις μια από εκείνες τις μέρες που νιώθεις ενοχές που δεν είσαι παραγωγικός, είναι εύκολο να μπεις σε μια καθοδική πορεία αμφιβολιών και χαμηλής αυτοεκτίμησης.

Η υπερβολική εργασία και η επακόλουθη εξουθένωση για τους αυτοαπασχολούμενους μπορεί να είναι εξαιρετικά προβληματική. Φυσικά πολλοί εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης με έναν εργοδότη υπερεργάζονται επίσης. Τα δεδομένα του Μαρτίου 2023 από το Pew Research Center δείχνουν ότι πολλοί εργαζόμενοι άφηναν τον ελεύθερο χρόνο τους για χάρη της εργασίας. Η έρευνα σε σχεδόν 6.000 αμερικανούς εργαζομένους, συμπεριλαμβανομένων περίπου 5.100 που δεν είναι αυτοαπασχολούμενοι, έδειξε ενώ το 62% των ανθρώπων θεωρούν την άδεια ένα σημαντικό πλεονέκτημα εργασίας, σχεδόν οι μισοί λαμβάνουν στην πραγματικότητα λιγότερο χρόνο από ό,τι επιτρέπουν οι εργοδότες τους.

Η έρευνα δείχνει, ίσως δεν αποτελεί έκπληξη, ότι η διανοητική απεμπλοκή από την εργασία έχει τεράστια οφέλη για τον μετριασμό του στρες και τη βελτίωση της ψυχικής ευεξίας. Δυστυχώς για τους αυτοαπασχολούμενους, οι έρευνες αναφέρουν ότι είναι πολύ πιο εύκολο να το πεις παρά να το κάνεις – και μπορεί να είναι καταλύτης για την εξάντληση.

Μια μελέτη του 2020 έδειξε ότι οι αυτοαπασχολούμενοι ήταν πολύ πιο πιθανό από τους παραδοσιακούς εργαζόμενους να πάθουν επαγγελματικό burnout. Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να κρατηθεί ισορροπία, ειδικά όταν ξέρεις ότι ένα λάθος, ή μία αστοχία μπορεί να σου στοιχίσει τα πάντα.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η αυτοαπασχόληση είναι κακή. Παρά τις πολλές ώρες και το άγχος του να είστε η μοναδική πηγή του δικού σας εισοδήματος –και ακόμη και παρά την εξάντληση– ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι ορισμένοι αυτοαπασχολούμενοι αναφέρουν υψηλότερα ποσοστά ικανοποίησης και αισθάνονται πιο ικανοποιημένοι στη δουλειά. Υπάρχει ένας καλός λόγος που πολλοί συνεχίζουν να το κάνουν, ακόμα και όταν η απόκτηση μιας παραδοσιακής δουλειάς μπορεί να είναι ευκολότερη από πολλές απόψεις.

Αλλά η αντιστάθμιση είναι μια ειρωνεία που πολλοί αυτοαπασχολούμενοι θα εκτιμήσουν: το να δουλεύεις στον δικό σου χρόνο προσφέρει ευελιξία και ελευθερία, αλλά μπορεί να μην μπορείς να απολαύσεις τον ελεύθερο χρόνο σου, αν προσπαθήσεις να τον χρησιμοποιήσεις για οτιδήποτε άλλο εκτός από τη δουλειά.