Πολλοί συγγραφείς έχουν συζητήσει τα πλεονεκτήματα του να είσαι διανοητικά προικισμένος. Και αυτό δεν αποτελεί έκπληξη. Αυτό που εκπλήσσει, όμως, είναι πόσοι συγγραφείς έχουν επίσης γράψει για τα αρκετά (στην περίπτωση του παρόντος άρθρου, 13) μειονεκτήματα του να μην είσαι τόσο ευλογημένος, όσο… καταραμένος από την κατοχή ενός υψηλού IQ.

Πώς αλλιώς να εξηγήσουμε γιατί οι διανοητικά ανώτεροι μαθητές αναπτύσσουν τόσο συχνά ανησυχία σχετικά με την επίδειξη της ευφυΐας τους στην τάξη; Μπορεί να αποφεύγουν να δώσουν εθελοντικά τη σωστή απάντηση, ελπίζοντας ότι κάποιος άλλος θα σηκώσει το χέρι του. Διότι αν προσφέρουν συστηματικά μια απάντηση που κανείς άλλος δεν μπορεί να βρει, είναι πιθανό να βιώσουν τη δυσάρεστη εμπειρία του να τους κοιτάζουν επίμονα. Ή ακόμα και να τους κοροϊδεύουν ή να τους εκφοβίζουν στην παιδική χαρά.

Αυτό το άρθρο θα προσδιορίσει 13 λόγους για τους οποίους, αν τα χαρισματικά άτομα δεν μάθουν πώς να διαχειρίζονται με σύνεση τη νοημοσύνη τους, αυτό μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την απόδοσή τους και, διαπροσωπικά, να αποξενώσει τους γύρω τους.

Στο βιβλίο του 2016 «Αν είσαι τόσο έξυπνος, γιατί δεν είσαι ευτυχισμένος;», ο Raj Raghunathari (Πανεπιστήμιο του Τέξας, Όστιν) εξηγεί ότι όταν οι στοιχειώδεις ανάγκες ενός ατόμου ικανοποιούνται, τρία πράγματα αποτελούν το κλειδί για την ευτυχία του: το να έχει ουσιαστικές κοινωνικές σχέσεις, να είναι ικανός σε ό,τι κι αν εστιάζει την ενέργειά του και να διαθέτει την ελευθερία να λαμβάνει ανεξάρτητες αποφάσεις για τη ζωή του.

Ο Lewis Terman αναθεώρησε την Κλίμακα Νοημοσύνης Stanford-Binet και προχώρησε στην έναρξη μιας διαχρονικής μελέτης παιδιών με υψηλό δείκτη νοημοσύνης. Η έρευνά του έδειξε ότι η ευφυΐα και τα επιτεύγματα απέχουν πολύ από το να συσχετίζονται απόλυτα.

Επιπλέον, οι χαρισματικοί δεν κατέληγαν σημαντικά πιο ευτυχισμένοι από εκείνους με χαμηλότερο IQ, ούτε τα ποσοστά διαζυγίων, αλκοολισμού και αυτοκτονιών τους ήταν καλύτερα. Όπως συμπεραίνει ο David Robson (2015), συνοψίζοντας το έργο του Terman: «Στην καλύτερη περίπτωση, [διαπίστωσε ότι] μια μεγάλη ευφυΐα δεν κάνει καμία διαφορά στην ικανοποίηση από τη ζωή σας- στη χειρότερη περίπτωση, μπορεί στην πραγματικότητα να σημαίνει ότι είστε λιγότερο ικανοποιημένοι».

Οι μεταγενέστεροι επιστήμονες, χρησιμοποιώντας πιο εξελιγμένα κριτήρια, συμφώνησαν με την ετυμηγορία του Terman, αναγνωρίζοντας τις πολλαπλές… επιβαρύνσεις ενός υψηλού δείκτη νοημοσύνης.

13 λόγοι που μια υψηλή νοημοσύνη δεν μας εξασφαλίζει την ευτυχία

1. Οι πολύ έξυπνοι γνωρίζουν ότι είναι έξυπνοι, οπότε είναι επιρρεπείς στο να θέτουν υψηλές προσδοκίες για τον εαυτό τους, τις οποίες πολύ συχνά δεν μπορούν να εκπληρώσουν. Και, εξίσου σημαντικό, μπορεί να αποτύχουν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες που έχουν οι άλλοι από αυτούς.

2. Τα άτομα με υψηλή νοημοσύνη είναι πιο πιθανό να έχουν προβλήματα άγχους. Έχουν την τάση να σκέφτονται περισσότερο τα αρνητικά πράγματα που τους συμβαίνουν, αναπολώντας και αναπαράγοντας σενάρια για να μάθουν τι πήγε στραβά. Μπορεί να ασχολούνται ή να έχουν εμμονή με θέματα που οι άλλοι θα θεωρούσαν ασήμαντα ή ασήμαντα.

3. Οι πολύ έξυπνοι άνθρωποι δεν παίρνουν απαραίτητα καλύτερες αποφάσεις. Είναι πιθανό να εισάγουν προσωπικές προκαταλήψεις στις συναλλαγές τους, γεγονός που μπορεί να υπονομεύσει σοβαρά την αντικειμενικότητά τους.

4. Επειδή οι άνθρωποι με υψηλό IQ μαθαίνουν τα πράγματα τόσο εύκολα όταν είναι νέοι, είναι πιθανό να συνηθίσουν τόσο πολύ να πετυχαίνουν χωρίς να καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια, ώστε να μην αναπτύξουν ποτέ τη συνήθεια της επιμονής, η οποία είναι τόσο θεμελιώδης για τη μακροπρόθεσμη επιτυχία.

5. Επειδή έχουν την τάση να «ζουν» στο μυαλό τους, μπορεί να είναι σε μεγάλο βαθμό αποκομμένοι από τα συναισθήματά τους. Και εξαιτίας της διαρκώς ενεργοποιημένης διάνοιάς τους, τα συναισθήματα που μπορούν να εκφράσουν εύγλωττα, μπορεί να είναι ακόμη εξαιρετικά δύσκολο να τα αφήσουν να φύγουν.

6. Οι άνθρωποι με υψηλό IQ έχουν την τάση να σκέφτονται υπερβολικά ή να αναλύουν υπερβολικά τα πράγματα. Μπορεί να αποφεύγουν να αναλάβουν δράση μέχρι να είναι πολύ αργά, και έτσι χάνουν ευκαιρίες που έχουν περιορισμένο χρόνο. Μπορούν να αποφύγουν να αναλάβουν δράση μέχρι να είναι πολύ αργά, και έτσι να χάσουν ευκαιρίες με περιορισμένο χρόνο.

7. Τα πολύ έξυπνα άτομα δυσκολεύονται να αποφύγουν τον πειρασμό να διορθώνουν τα λάθη των άλλων, καθώς μπορεί να είναι κολλημένοι στο να κάνουν τα πράγματα σωστά. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι αυτή η συνήθεια δεν τους κάνει αρεστούς στους άλλους, οι οποίοι μπορεί να ντραπούν, να ενοχληθούν ή να προσβληθούν από αυτή τη σχεδόν ψυχαναγκαστική τάση.

8. Το να κάνετε και να διατηρείτε φίλους είναι συχνά προβληματικό. Είναι δύσκολο για τους άλλους να νιώσουν άνετα να έρθουν κοντά με κάποιον του οποίου η διανοητική επάρκεια επισκιάζει κατά πολύ τη δική τους. Και αυτό ισχύει ιδιαίτερα αν το χαρισματικό άτομο δεν μπορεί να συγκρατηθεί από το να επιδεικνύει τις ανώτερες γνώσεις ή την οξυδέρκειά του. Εδώ είναι που η διανοητική ταπεινοφροσύνη αποκτά ζωτική σημασία.

9. Τα άτομα με υψηλή νοημοσύνη μπορούν εύκολα να απογοητευτούν και να χάσουν την υπομονή τους όταν αυτά που μοιράζονται παρεξηγούνται επανειλημμένα, παρά τις διάφορες προσπάθειες να τα διευκρινίσουν – ακόμα και να τα αποδυναμώσουν. Αναμφίβολα, έστω και άθελά τους, το να κάνουν τους άλλους να αισθάνονται κατώτεροι δεν είναι ένα συμπαθητικό χαρακτηριστικό.

10. Η αίσθηση του χιούμορ τους μπορεί να είναι εντελώς διαφορετική σε σχέση με τους άλλους. Όχι μόνο καταλαβαίνουν την ατάκα ενός αστείου πιο γρήγορα, αλλά αυτό που οι άλλοι βρίσκουν διασκεδαστικό γι’ αυτούς μπορεί να φαίνεται ανούσιο, τεταμένο ή τετριμμένο. Παρόλα αυτά, στην προσπάθειά τους να γίνουν γκελ με τους άλλους, μπορεί (με δυσαρέσκεια) να αισθάνονται υποχρεωμένοι να προσποιούνται το γέλιο ούτως ή άλλως.

11. Οι διανοητικά ανεπτυγμένοι βιώνουν συχνότερα την κοινωνική απομόνωση. Και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη ή να τους αναγκάσει προς την εσωστρέφεια .Όταν δεν μπορούν να εντοπίσουν άλλους με νοοτροπία παρόμοια με τη δική τους, είναι πιθανό να επιλέξουν τη μοναξιά αντί να βρίσκονται με άλλους που τους κάνουν να νιώθουν πιο μόνοι από ό,τι θα ήταν μόνοι τους.

12. Οι διανοητικά προικισμένοι δεν γνωρίζουν απλώς περισσότερα από τους άλλους, αλλά έχουν έντονη επίγνωση όλων όσων δεν γνωρίζουν. Και η συνειδητοποίηση των αναπόφευκτων ορίων της νοημοσύνης τους μπορεί να τους αφήσει στεναχωρημένους, αποθαρρυμένους και απογοητευμένους.

13. Όσοι έχουν εξαιρετικό δείκτη νοημοσύνης αναγνωρίζουν πράγματα που οι άλλοι δεν αναγνωρίζουν. Και πολλά από αυτά που έχουν το εγκεφαλικό “προνόμιο” να γνωρίζουν μπορούν στην πραγματικότητα να τους πληγώσουν, να τους ανησυχήσουν ή να τους ανταγωνιστούν.

Τέλος, όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι τα άτομα με υψηλό IQ δεν μπορούν να είναι ευτυχισμένα. Παρόλα αυτά, η επίτευξη αυτής της επιθυμητής κατάστασης δεν είναι καθόλου τόσο εύκολη γι’ αυτούς, όσο δηλαδή νομίζουν οι περισσότεροι άνθρωποι.