Για το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου, τα Social Media είναι ένα φαινόμενο που προήλθε από τη Silicon Valley. Στο περίπου ισχύει. Αλλά όχι με τον τρόπο που μπορεί να πιστεύατε μέχρι σήμερα, ούτε πριν 20 χρόνια, αλλά πριν από περίπου μισό αιώνα. Και προήλθε από τα μεγαλύτερα μυαλά της υποκουλτούρας, ή της ομάδας της αντικουλτούρας, που αποκαλούμε χίπις. Και όλα ξεκίνησαν από ένα έντυπο περιοδικό.
Για να αποκαλύψουμε τις ρίζες των social media, πρέπει να γυρίσουμε πίσω στις μέρες του ελεύθερου έρωτα, του LSD, της κάνναβης, των μακριών μαλλιών, της φολκ μουσικής και των funky ενδυματολογικών επιλογών. Το αν έπαιξαν ρόλο οι ουσίες που αλλοιώνουν το μυαλό δεν θα το μάθουμε ποτέ. Αλλά κάπως αμφιβάλλω γι’ αυτό.
Εκεί λοιπόν που ξεκίνησαν όλα ήταν με ένα περιοδικό που ονομαζόταν Whole Earth Catalog και το οποίο εκδόθηκε μεταξύ 1968 και 1972 στην περιοχή Bay Area του Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια, η οποία περιλάμβανε και την ανερχόμενη περιοχή της Silicon Valley, πολύ προτού τα hoodies έρθουν στην μόδα.
Εκδότης του περιοδικού ήταν ο γνωστός διανοούμενος Στιούαρτ Μπραντ και η τότε σύζυγός του Λόις. Πρόκειται για βιολόγο με σπουδές στο Στάνφορντ, ο οποίος πέρασε κάποιο διάστημα στον αμερικανικό στρατό ως αλεξιπτωτιστής. Μέχρι σήμερα παραμένει πολύ ενεργός σε τεχνολογικούς τομείς και είναι συνιδρυτής του έγκριτου Long Now Foundation.
Ας επιστρέψουμε πίσω στους χίπηδες.
Ο Στιούαρτ και η σύζυγός του δημιούργησαν ένα περιοδικό με την ονομασία Whole Earth Catalog, το οποίο απευθυνόταν στο αναπτυσσόμενο DIY κίνημα και τις χίπικες κοινότητες γύρω από το Bay Area και αργότερα ήταν διαθέσιμο και πέραν αυτού μέσω του ταχυδρομείου. Η βασική ιδέα ήταν ότι οι άνθρωποι μπορούσαν να στέλνουν τις δικές τους διαφημίσεις και περιεχόμενο που κάλυπτε θέματα που αφορούσαν τη γη και την αρμονική συμβίωση με αυτήν.
Υπήρχε πολλή δουλειά να γίνει. Οδηγώντας με το φορτηγάκι του, ο Στιούαρτ συγκέντρωνε περιεχόμενο, το τύπωνε και στη συνέχεια το διένειμε μέσω ταχυδρομείου καθώς και ο ίδιος από πόρτα σε πόρτα με το φορτηγό του. Τελικά, το σταμάτησε, καθώς το βρήκε πολύ περίπλοκο για να μπορεί να συνεχίσει. Μια ψηφιακή έκδοση εμφανίστηκε το 1985 με την ονομασία Whole Earth ‘Lectronic Link (Well), η οποία επιβιώνει σήμερα και παραμένει δημοφιλής.
Πώς λοιπόν οι χίπηδες συνέβαλαν στη δημιουργία των social media; Όταν τα κοινόβια σε όλη την περιοχή του κόλπου του Σαν Φρανσίσκο και ο κοινοτικός τρόπος ζωής άρχισε να παίρνει την κατηφόρα, σιγά σιγά οι άνθρωποι που συμμετείχαν σε αυτά γύρισαν πίσω στα προάστια. Τότε ήταν που ανακάλυψαν τους υπολογιστές.
Οι εν λόγω υπολογιστές απείχαν πολύ από τα κομψά μοντέλα της σημερινής εποχής. Ορισμένοι από αυτούς τους χίπηδες, όπως ο Στιβ Βόζνιακ, ο Στιβ Τζομπς, ο Χιούλετ και ο Πάκαρντ, θα δημιουργούσαν στη συνέχεια τεράστιες εταιρείες. Μια υποκουλτούρα αναδύθηκε αρκετά γρήγορα καθώς οι άνθρωποι άρχισαν να ασχολούνται με αυτή τη νέα τεχνολογία.
Ορισμένοι από αυτούς τους οραματιστές πήγαν στο πανεπιστήμιο, αλλά ακόμη και τότε η επιστήμη των υπολογιστών ήταν στα σπάργανα. Οι υπολογιστές μόλις είχαν αρχίσει να εισάγονται στον κόσμο των επιχειρήσεων και χρησιμοποιούνταν κυρίως από μεγαλύτερες εταιρείες που είχαν την οικονομική δυνατότητα να τους αγοράσουν. Υπήρχε μάλιστα αρκετή ένταση μεταξύ των προγραμματιστών και της ανώτερης διοίκησης.
Τα ιδεώδη της ελεύθερης σκέψης και της αντικουλτούρας του κινήματος των χίπις είχαν περάσει στο πνεύμα της εποχής του κόσμου των προγραμματιστών. Υπήρχε ένα χάσμα γενεών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η συνήθης αντίσταση στις νέες τεχνολογίες που απειλούσαν θέσεις εργασίας και εισοδήματα.
Ένα από αυτά που επιθυμούσαν αυτοί οι νέοι προγραμματιστές-χίπηδες-περίεργοι ήταν να μπορούν να συνδέουν υπολογιστές μεταξύ τους. Και το έκαναν. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 δημιούργησαν το Bulletin Board System (BBS), το οποίο θα μπορούσατε να πείτε ότι ήταν η πρώτη εκδοχή αυτού που σήμερα γνωρίζουμε ως Reddit.
Το Community Memory ήταν ο πρώτος δημόσιος πίνακας ανακοινώσεων (BBS) με βάση τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, που δημιουργήθηκε αρχικά το 1973 στο δισκάδικο Leopold’s Records στο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια. Ο τερματικός σταθμός Community Memory στο Leopold’s εγκαταστάθηκε δίπλα σε έναν παραδοσιακό πίνακα ανακοινώσεων στον τοίχο, τον οποίο οι μουσικοί και άλλοι στην κοινότητα χρησιμοποιούσαν για να αναρτούν τις αγγελίες τους, τις κάρτες, τα φυλλάδια και τα έγγραφά τους που προωθούσαν παραστάσεις, συναυλίες, προσπάθειες οργάνωσης και γενικότερα χιούμορ και φιλοσοφίες. Η ταχύτητα με την οποία αυτή η κοινότητα των μουσικόφιλων του Μπέρκλεϊ, και τελικά ευρύτερες κοινότητες στην Bay Area, υιοθέτησαν τη χρήση αυτής της ηλεκτρονικής έκδοσης του πίνακα ανακοινώσεων εξέπληξε τους δημιουργούς του Community Memory, οι οποίοι αρχικά περίμεναν ότι αυτή η υποκουλτούρα θα ήταν εχθρική προς την αύρα του χρήματος και της συγκεντρωτικής εξουσίας που περιέβαλλε τη χρήση των υπολογιστών εκείνη την εποχή. Το 1973, οι περισσότεροι υπολογιστές εξακολουθούσαν να είναι προσβάσιμοι μόνο σε καλά χρηματοδοτούμενα κυβερνητικά προγράμματα, πανεπιστήμια και εύπορες εταιρείες. Εκτός από το να αμφισβητήσει τις προσδοκίες των ιδρυτών της Community Memory, αυτή η πειραματική υπηρεσία και το εργαλείο παρείχαν σε ομάδες ανθρώπων που δεν είχαν χρησιμοποιήσει ποτέ υπολογιστές νέα επίπεδα πρόσβασης στην τεχνολογία και στην ανταλλαγή πληροφοριών.
Αν και τότε, μπορούσατε να τρέξετε μόνο ένα πρόγραμμα κάθε φορά στον υπολογιστή σας. Δεν υπήρχε multitasking όπως σήμερα. Μια γρήγορη σύνδεση τότε ήταν περίπου 14Kb για download, όχι Gigabytes. Ήταν μόνο κείμενο, μερικά από αυτά περιείχαν εικόνες, αλλά ήταν αρκετά χοντροκομμένα. Παρόλα αυτά αγαπήθηκαν και υπήρξαν πολύ δημοφιλή, με αποτέλεσμα να παραμείνουν μέχρι και τη δεκαετία του ’90. Ορισμένα εξακολουθούν να λειτουργούν μέχρι σήμερα, αλλά με πολύ διαφορετικό τρόπο.
Η εποχή των BBS ήταν μια εποχή απέραντης φιλοδοξίας και μιας κουλτούρας ανταλλαγής γνώσεων. Τα ουτοπικά ιδεώδη των χίπις της δεκαετίας του ’60 και του ‘780 είχαν εισχωρήσει σε αυτή τη νέα κουλτούρα που διέκρινε τις τεράστιες ευκαιρίες για μια συνδεδεμένη ανθρωπότητα. Όλα αυτά αποτέλεσαν το υπόβαθρο για τα εργαλεία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που διαθέτουμε σήμερα.
Ενώ μερικές φορές μπορεί να φαίνεται ότι αυτή η εποχή της αθωότητας έχει χαθεί και δικαιολογημένα αισθανόμαστε κάπως κουρασμένοι από το μεγαλύτερο μέρος των σημερινών social media, δεν έχουν χαθεί όλα. Ο πολιτισμός σήμερα αλλάζει και πάλι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τα φόρουμ εξακολουθούν να υπάρχουν, με το Reddit να είναι το πιο δημοφιλές και οι άνθρωποι εξακολουθούν να μοιράζονται και να μαθαίνουν. Η ανθρώπινη περιέργεια είναι ακόρεστη.
Επομένως, να ευχαριστείτε τους χίπηδες που εφηύραν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πριν από 50 χρόνια.
Δείτε επίσης: Το Καλοκαίρι της Αγάπης ήταν κάτι περισσότερο από χίπηδες, αχαλίνωτο σεξ και LSD – ήταν η αρχή του σύγχρονου ατομικισμού
