Με παλμούς να χτυπάνε «κόκκινο» και γρήγορη αναπνοή, η Λάικα «οδήγησε» έναν Σοβιετικό πύραυλο σε τροχιά γύρω από τη Γη, 2.000 μίλια πάνω από τους δρόμους της Μόσχας που γνώριζε. Με το σώμα της να έχει υπερθερμανθεί, στριμωγμένη, φοβισμένη και πιθανώς πεινασμένη, η διαστημική σκυλίτσα έδωσε τη ζωή της για τη χώρα της, εκπληρώνοντας ακούσια μια «αποστολή αυτοκτονίας».
Η Λάικα, μια αδέσποτη διασταύρωση Χάσκυ και Σπιτς, έγινε μέρος της παγκόσμιας ιστορίας ως το πρώτο ζώο που μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη. Ακόμα και μετά τον θάνατο της, που σαν σήμερα συμπληρώνονται 65 χρόνια, η μικροσκοπική σκυλίτσα συνεχίζει να αποτελεί μέρος και της ποπ κουλτούρας με τη μορφή να φιγουράρει σε διάφορα εικαστικά που αφορούν εκείνη την χρονική περίοδο της ανθρωπότητας.
Οι σοβιετικοί μηχανικοί σχεδίασαν βιαστικά τον “Sputnik 2”, αφού ο πρωθυπουργός Νικήτα Χρουστσόφ ζήτησε να συμπέσει η πτήση του με την 7η Νοεμβρίου 1957, την 40ή επέτειο της επανάστασης των Μπολσεβίκων της Ρωσίας. Χρησιμοποιώντας ό,τι είχαν μάθει από το μη επανδρωμένο και χωρίς σκύλο “Sputnik 1”, οι επιστημονικές ομάδες εργάστηκαν όσο πιο γρήγορα μπορούσαν για να κατασκευάσουν ένα σκάφος που θα μπορούσε να φιλοξενήσει έναν «ιπτάμενο» σκύλο.
Ο Sputnik 1 είχε γράψει ήδη την δική του ιστορία – τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη Γη στις 4 Οκτωβρίου 1957 – και η Σοβιετική Ένωση ήθελε να προχωρήσει σε μια νέα νίκη έναντι των Η.Π.Α. για τη επικράτηση στο διάστημα, με το Sputnik 2. Οι σοβιετικοί περίμεναν ότι η Λάικα θα πέθαινε από έλλειψη οξυγόνου με έναν ανώδυνο θάνατο εντός 15 δευτερολέπτων, αφού όμως είχε επιβιώσει 7 ημέρες στο διάστημα. Το Sputnik 2 είχε διαμορφωθεί με τέτοιον τρόπο εσωτερικά, που θα επέτρεπε στην Λάικα να τραφεί με λίγο φαγητό.
Η Cathleen Lewis, επιμελήτρια διεθνών διαστημικών προγραμμάτων και διαστημικών στολών στο Εθνικό Μουσείο Αεροπορίας και Διαστήματος του Smithsonian, αμφιβάλλει ότι μικρές ποσότητες φαγητού θα είχαν κάνει τη διαφορά και θυμάται ότι υπήρχαν αναφορές για μια γυναίκα γιατρό που παραβίασε το πρωτόκολλο ταΐζοντας τη Λάικα πριν από την απογείωση.
Οι υπεύθυνοι στρατολόγησης σκύλων για την διαστημική αποστολή, ξεκίνησαν την αναζήτησή τους με μια αγέλη θηλυκών αδέσποτων σκύλων, επειδή τα θηλυκά ήταν μικρότερα και πιο υπάκουα. Οι τελικοί υποψήφιοι σκύλοι, ζούσαν σε μικροσκοπικές κάψουλες υπό ατμοσφαιρική πίεση για ημέρες και στη συνέχεια για κάποιες εβδομάδες. Οι γιατροί έλεγξαν επίσης τις αντιδράσεις τους στις αλλαγές της πίεσης του αέρα και στους δυνατούς θορύβους που θα συνόδευαν την απογείωση.
Οι επιστήμονες τοποθέτησαν στους υποψηφίους σκύλους μια συσκευή υγιεινής συνδεδεμένη με την περιοχή της λεκάνης τους. Στα σκυλιά δεν άρεσαν αυτές οι συσκευές, και για να αποφύγουν τη χρήση τους, ορισμένα συγκράτησαν τα περιττώματά τους, ακόμη και μετά την κατανάλωση καθαρτικών. Ωστόσο, ορισμένα προσαρμόστηκαν.
Τελικά, η ομάδα επέλεξε την ήρεμη Kudryavka (Little Curly) ως τον σκύλο κοσμοναύτη του Sputnik 2 και την Albina (White) ως εφεδρικό σκύλο. Η Kudryavka, που παρουσιάστηκε στο κοινό μέσω ραδιοφώνου, γαύγιζε και αργότερα έγινε γνωστός ως Laika (Λάικα), που είναι το «γαύγισμα» στα ρωσικά.
Κάποια στιγμή, προέκυψαν φήμες ότι η Albina είχε ξεπεράσει τη Λάικα στις δοκιμές, αλλά επειδή πρόσφατα είχε γεννήσει κουτάβια, δεν ανέβηκε στη μοιραία πτήση. Οι γιατροί πραγματοποίησαν χειρουργική επέμβαση και στα δύο σκυλιά, ενσωματώνοντας ιατρικές συσκευές στο σώμα τους για την παρακολούθηση των καρδιακών παλμών, των ρυθμών αναπνοής, της αρτηριακής πίεσης και της σωματικής κίνησης.
Οι σοβιετικοί γιατροί επέλεξαν τη Λάικα (να πεθάνει), αλλά δεν ήταν εντελώς άκαρδοι. Ένας από τους «κηδεμόνες» της, ο Vladimir Yazdovsky, πήρε την 3χρονη σκυλίτσα στο σπίτι του λίγες μέρες πριν από την πτήση, επειδή «ήθελα να κάνω κάτι καλό για αυτήν», θυμήθηκε αργότερα.
Τρεις ημέρες πριν από την προγραμματισμένη εκτόξευση, η Λάικα εισήλθε στον περιορισμένο χώρο ταξιδιού της με το Sputnik 2, που της επέτρεπε μόνο λίγα εκατοστά κίνησης. Πρόσφατα καθαρισμένη, οπλισμένη με αισθητήρες και εφοδιασμένη με μια συσκευή υγιεινής, φόρεσε τη διαστημική στολής και ανέμενε την εκτόξευση. Στις 3 Νοεμβρίου, στις 5:30 π.μ., το σκάφος απογειώθηκε με δυνάμεις G που έφτασαν τις πέντε φορές τα φυσιολογικά επίπεδα βαρύτητας.
Οι θόρυβοι και οι πιέσεις της πτήσης τρόμαξαν τη Λάικα: οι καρδιακοί παλμοί της εκτοξεύτηκαν στο τριπλάσιο του φυσιολογικού ρυθμού και ο ρυθμός της αναπνοής της τετραπλασιάστηκε. Το Εθνικό Μουσείο Αεροπορίας και Διαστήματος διαθέτει απόρρητες εκτυπώσεις που δείχνουν την αναπνοή της Λάικα κατά τη διάρκεια της πτήσης. Έφτασε ζωντανή σε τροχιά, κάνοντας τον γύρο της Γης σε περίπου 103 λεπτά. Δυστυχώς, η απώλεια της θερμικής ασπίδας του θαλάμου, έκανε τη θερμοκρασία στην κάψουλα να ανέβει απροσδόκητα, με αποτέλεσμα η Λάικα να υποστεί το τίμημα της αποστολής της.
Πέθανε «αμέσως μετά την εκτόξευση», αποκάλυψε ο Ρώσος γιατρός και εκπαιδευτής διαστημικών σκύλων Oleg Gazenko το 1993. «Η θερμοκρασία στο εσωτερικό του διαστημοπλοίου μετά την τέταρτη τροχιά κατέγραψε πάνω από 90 βαθμούς», λέει ο Lewis. «Πραγματικά δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να κατάφερε να ξεπεράσει τη μια ή δύο τροχιές γύρω απ’ τη Γη υπό αυτές τις συνθήκες». Χωρίς τον επιβάτη του, το Sputnik 2 συνέχισε να βρίσκεται σε τροχιά για πέντε μήνες.
Κατά τη διάρκεια και μετά την πτήση, η Σοβιετική Ένωση διατήρησε την με fake news και προπαγάνδα την είδηση ότι ο Λάικα επέζησε για αρκετές ημέρες στο διάστημα. «Τα επίσημα έγγραφα ήταν παραποιημένα», λέει ο Lewis. Τα σοβιετικά Μέσα υποστήριζαν ότι η Λάικα ήταν ζωντανή μέχρι τις 12 Νοεμβρίου. Οι New York Times ανέφεραν μάλιστα ότι θα μπορούσε να σωθεί, ωστόσο, οι Σοβιετική Ένωση ανακοίνωσε μετά από εννέα ημέρες ότι η Λάικα είχε πεθάνει.
Δυστυχώς, για τη Λάικα, ακόμη και αν όλα είχαν λειτουργήσει τέλεια σε εκείνη την πτήση, και αν ήταν αρκετά τυχερή ώστε να έχει άφθονη τροφή, νερό και οξυγόνο, θα είχε πεθάνει όταν το Sputnik 2 εισήλθε ξανά στην ατμόσφαιρα μετά από 2.570 τροχιές γύρω απ’ τον πλανήτη μας.
Λίγο μετά την πτήση, το σοβιετικό νομισματοκοπείο δημιούργησε μια καρφίτσα από σμάλτο για να τιμήσει τη Λάικα ως τον «Πρώτο επιβάτη στο διάστημα». Οι σύμμαχοι της Σοβιετικής Ένωσης, Ρουμανία, Αλβανία, Πολωνία και Βόρεια Κορέα, εξέδωσαν γραμματόσημα με την Λάικα μεταξύ 1957 και 1987.
Το 2015, η Ρωσία αποκάλυψε ένα μνημείο με το άγαλμα της Λάικα στην κορυφή ενός πυραύλου σε μια στρατιωτική ερευνητική εγκατάσταση της Μόσχας, ενώ η NASA το 2015, κατά την διάρκεια της αποστολής “ Mars Exploration Rover Opportunity” έδωσε (ανεπίσημα) το όνομα της Λάικα σε έναν κρατήρα του πλανήτη Άρη.
