Ολλανδία, τέλη του 1944. Μετά την απελευθέρωση από τους Ναζί, πολλά προβλήματα αποζητούσαν προς επίλυση. Τα τρένα και οι πλωτές μεταφορές είχαν μπλοκαριστεί από τα ποτάμια που είχαν παγώσει, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να δυσκολεύονται να έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα.

Αυτή η κατάσταση οδήγησε σε μεγάλο λιμό, ιδίως στις δυτικές αστικές περιοχές της χώρας. Η κατανάλωση θερμίδων μειώθηκε από 1.800 σε 500 χιλιοθερμίδες ανά άτομο την ημέρα από τον Μάιο του 1944 έως τον Φεβρουάριο του 1945.

Υπολογίζεται ότι από το φθινόπωρο του 1944 έως τον Μάιο του 1945, 20.000 έως 25.000 Ολλανδοί πολίτες πέθαναν από υποσιτισμό. Αυτό επηρέασε επίσης τις έγκυες γυναίκες και τα παιδιά ηλικίας κάτω του ενός έτους, με μακροπρόθεσμες συνέπειες στην υγεία τους.

Μια 16χρονη μαθητευόμενη μπαλαρίνα, η οποία είχε ύψος 1,70 μέτρα και ζύγιζε 40,8 κιλά, θα θυμόταν αργότερα ότι υπέφερε από άσθμα, ίκτερο, αναιμία και άλλες ασθένειες που οφείλονται στον υποσιτισμό, όπως το οίδημα. «Ξεκινάει από τα πόδια σου και όταν φτάσει στην καρδιά σου, πεθαίνεις. Για μένα, ήταν πάνω από τους αστραγάλους μου όταν μας απελευθέρωσαν οι συμμαχικές δυνάμεις». Αυτή και η οικογένειά της επιβίωσαν τρώγοντας τουλίπες.

Σούπα από τουλίπες για να ηρεμήσει η ψυχή

Η ολλανδική κυβέρνηση αναζητούσε τρόφιμα πλούσια σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά, καθώς και να είναι εύκολα προσβάσιμα. Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου του πολέμου, οι τουλίπες δεν καλλιεργούνταν πλέον και παρέμενε ένα μεγάλο απόθεμα μη φυτεμένων βολβών. Ως εκ τούτου, οι αρχές εκμεταλλεύτηκαν αυτό το πλεόνασμα για να πουλήσουν βολβούς σε παντοπωλεία και να δημοσιεύσουν συνταγές σε τοπικά περιοδικά σε μια προσπάθεια να βοηθήσουν τον πληθυσμό. Η σούπα από βολβούς τουλίπας μαγειρευόταν κατά τη διάρκεια της μοναδικής ώρας της ημέρας που είχαν διαθέσιμο γκάζι.

Μια από αυτές τις συνταγές παρασκευαζόταν με τον ακόλουθο τρόπο: «Προσθέστε νερό στην κατσαρόλα, κόψτε τους βολβούς στη μέση και αφαιρέστε το φύτρο. Στη συνέχεια, τρίψτε τους βολβούς με έναν ψιλό τρίφτη, κατά προτίμηση μέσα στην κατσαρόλα, καθώς ο πολτός αποχρωματίζεται γρήγορα. Αν και οι βολβοί τουλίπας είναι πλούσιοι σε άμυλο, δεν θα δέσουν τη σούπα όπως το αλεύρι. Ο πολτός τους επιπλέει στη σούπα σαν νιφάδες. Αν έχετε σκόνη κάρυ στο σπίτι, προσθέστε μια πρέζα και στη συνέχεια προσθέστε λίγο λάδι ή λίγη ποσότητα λίπους. Και μην ξεχάσετε το αλάτι!».

Τοξικοί βολβοί

Οι τουλίπες, παρ’ όλα αυτά, έχουν ένα πρόβλημα. Οι βολβοί τους περιέχουν κυρίως ένα αλλεργιογόνο: την ένωση που ονομάζεται τουλιπαλίνη Α, η οποία βρίσκεται κυρίως στο εξωτερικό στρώμα του βολβού, αλλά και στο στέλεχος, τα φύλλα και τα πέταλα.

Οι ειδικοί έχουν εντοπίσει τη δηλητηρίαση αγελάδων που έχουν φάει σανό και βολβούς τουλίπας, αλλά και για το φαινόμενο των «δακτύλων τουλίπας», μια δερματίτιδα, η οποία πλήττει τους βολβοκαλλιεργητές και χαρακτηρίζεται από ένα κόκκινο εξάνθημα στο δέρμα κι εμφανίζεται γύρω από τα νύχια και μεταξύ των άκρων του πρώτου και του δεύτερου δακτύλου του χεριού. Μπορεί να προληφθεί μόνο με τον περιορισμό της επαφής με αυτά τα βολβώδη φυτά και τη χρήση γαντιών νιτριλίου (τα γάντια βινυλίου δεν λειτουργούν).

Ο κίνδυνος από την κατανάλωση βολβών τουλίπας έγκειται στην ποικιλία ή στον τρόπο παρασκευής τους. Στην πραγματικότητα, δεν είναι όλα τα είδη βρώσιμα, και αυτά που είναι έχουν πικρή γεύση. Από την άλλη πλευρά, η κατανάλωσή τους ωμά μπορεί να προκαλέσει ναυτία, στομαχόπονο και άλλα πεπτικά προβλήματα.

Στη σύγχρονη κουζίνα

Σήμερα, οι βολβοί τουλίπας μπορούν να αποξηραθούν, να θρυμματιστούν και να προστεθούν σε δημητριακά ή να τροποποιηθούν σε αλεύρι για την παρασκευή ψωμιού.

Επιπλέον, τα άνθη τους είναι βρώσιμα. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διακόσμηση πιάτων, με ολόκληρο το λουλούδι (χωρίς τον ύπερο και τους στήμονες) ή ψιλοκόβοντας τα πέταλα και αναμειγνύοντάς τα σε μια σαλάτα, αν και δεν έχουν ιδιαίτερη γεύση. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η διακοσμητική χρήση ζαχαρωμένων πετάλων σε κέικ ή η κατανάλωσή τους με σιρόπι.

Οι προσπάθειες ανάκτησης αυτού του αρχικού συστατικού παρατηρούνται στη σημερινή γαστρονομία. Η Margaret Roberts, ειδική στα βρώσιμα φυτά και την ιατρική, έχει συγκεντρώσει συνταγές όπως σιρόπι τουλίπας, τουλίπες γεμιστές με κοτόπουλο και μαγιονέζα και σαλάτα με φασόλια και τουλίπες.

Άλλα παραδείγματα της σύγχρονης κουζίνας που αξίζει να αναφέρουμε είναι η Johanna Huiberts-van den Berg, η οποία συγκέντρωσε περίπου τριάντα συνταγές- και ο Alain Caron, ένας Γάλλος σεφ που ζει στην Ολλανδία τα τελευταία 40 χρόνια και έχει πολλά εστιατόρια στο Άμστερνταμ. Ο Caron επινόησε πιάτα όπως το κονφί ντομάτας, η σαλάτα με μάραθο και βολβούς τουλίπας και τα στρείδια με βολβούς τουλίπας.

Τι θα σχολίαζε άραγε σήμερα εκείνη η νεαρή μπαλαρίνα που συζητούσε για τις οδυνηρές συνέπειες της εξάπλωσης του ολλανδικού λιμού για την γαστρονομική εξέλιξη της τουλίπας; Χρόνια μετά την πείνα έγινε μια από τις πιο γνωστές ηθοποιούς του εικοστού αιώνα και στα τέλη Απριλίου του 1990 ανακηρύχθηκε αστέρι του βοτανικού κόσμου στην Ολλανδία. Η ολλανδική βιομηχανία βολβών της απέτισε φόρο τιμής ονομάζοντας μια λευκή ποικιλία του λουλουδιού με εξαιρετική φωτεινότητα, τουλίπα Audrey Hepburn.

Η Audrey Kathleen Ruston, όπως ήταν το πραγματικό της όνομα, γεννήθηκε μια μέρα σαν την σημερινή του 1929 στις Βρυξέλλες. Ήταν το μοναδικό παιδί του τσεχοσλοβακικής καταγωγής τραπεζίτη Joseph Ruston και της ολλανδής αριστοκράτισσας Ella van Heemstra. Σπούδασε στην Αγγλία και την Ολλανδία, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής και μετά τον χωρισμό των γονέων της εργάστηκε ως φωτομοντέλο με το ψευδώνυμο Audrey Hepburn. Η ίδια ήθελε να ασχοληθεί με τον χορό, αλλά η δασκάλα της στην υποκριτική την έπεισε ότι είχε το ταλέντο να ακολουθήσει καριέρα ηθοποιού.

Υπήρξε από τις αδιαμφισβήτητες σταρ του μεταπολεμικού αμερικανικού κινηματογράφου, ενώ είναι από τις λιγοστές ηθοποιούς, που έχουν κερδίσει και τα τέσσερα μεγάλα αμερικανικά καλλιτεχνικά βραβεία, Όσκαρ, Τόνι, Έμμυ και Γκράμι.

Δείτε παρακάτω την επίσημη τελετή για την ονομασία μιας ποικιλίας τουλίπας με το όνομα της Audrey Hepburn στο Huis Doorn, το αρχοντικό της οικογένειας στο Doorn της Ολλανδίας.