Προς απογοήτευση των άλλων σουρεαλιστών -αλλά μαγεύοντας το κοινό- ο Σαλβαντόρ Νταλί υπερέβη τον κόσμο της τέχνης και εισερχόμενος στη σφαίρα της κινηματογραφικής οθόνης, μεταμορφώθηκε σε πραγματικό σταρ.

Το 1929, η διαβόητη ταινία του Νταλί “Ένας Ανδαλουσιανός Σκύλος” (Un Chien Andalou) συγκλόνισε το κοινό. Η δεύτερη ταινία που δημιούργησε το 1930 μαζί με τον σκηνοθέτη Λουίς Μπουνιουέλ, το κωμικό “Η Χρυσή Εποχή” (L’Age d’Or), αποδοκιμάστηκε ευρέως επειδή επέκρινε την Καθολική Εκκλησία. Το 1940 ο Νταλί και η σύζυγός του εγκατέλειψαν την Ευρώπη για το Χόλιγουντ. Αρχικά, ο Νταλί έκανε τα πρώτα του βήματα στη βιομηχανία το 1942, δουλεύοντας στην ταινία “Απόκληροι της Ζωής” (Moon Tide), την οποία σκηνοθέτησε ο Φριτζ Λανγκ, αλλά η μεγάλη ευκαιρία του σουρεαλιστή για την κορυφή της πόλης ήρθε δύο χρόνια αργότερα, όταν τον αναζήτησε ο κορυφαίος των κορυφαίων Άλφρεντ Χίτσκοκ.

Μέχρι τότε, είχε περάσει πάνω από μια δεκαετία από τότε που ο εξόριστος καλλιτέχνης έκανε το ντεμπούτο του με διάσημο πίνακά του “Η Εμμονή της Μνήμης” του 1931. Εντωμεταξύ, η καριέρα του Χίτσκοκ είχε ήδη πάρει το δρόμο της για τα καλά, αν και μερικές από τις πιο διάσημες ταινίες του απείχαν ακόμη μερικές δεκαετίες. Το 1945, ο Χίτσκοκ εργαζόταν πάνω στη ταινία “Spellbound”, που προβλήθηκε στην Ελλάδα ως “Νύχτα Αγωνίας”, ένα ψυχολογικό θρίλερ όπου μια όμορφη ψυχαναλύτρια, η Κόνστανς Πέτερσεν (Ίνγκριντ Μπέρμαν), ερωτεύεται τον νέο επικεφαλής ενός ψυχιατρικού ιδρύματος του νοσοκομείου για το οποίο εργάζεται, τον Άντονι Έντουαρντς (Γκρέγκορι Πεκ). Τελικά ο Έντουαρντς αποδεικνύεται δεν είναι αυτός που ισχυρίζεται πως είναι. Είναι αμνησιακός, διχασμένος από την πραγματική του ταυτότητα και φοβάται ότι έχει διαπράξει φόνο. Η Πέτερσεν χρησιμοποιεί τις γνώσεις της για να διεισδύσει στο μυαλό του γιατρού, ανακαλύπτοντας εκ νέου το πραγματικό του όνομα και απαλλάσσοντάς τον από την ενοχή για το ψεύτικο έγκλημα.

Η γραμμική αφήγηση βασίζεται σε ένα παράλογο όνειρο που ο Έντουαρντς αφηγείται στην Πίτερσεν από τον ντιβάνι. Ο Χίτσκοκ, που ήταν καλλιτέχνης από τη φύση του, συνήθιζε να ανατρέπει τα ίδια του τα κλισέ. Εδώ, επιστράτευσε τον Νταλί για μια ονειρική σκηνή που έρχεται σε αντίθεση με τα παλιά θολά φίλτρα. «Ήθελα τον Νταλί λόγω της αρχιτεκτονικής οξύτητας της δουλειάς του», δήλωσε ο Χίτσκοκ. Τα σκηνικά του του θα ήταν ακόμη πιο αιχμηρά από την ίδια την ταινία. Η πείρα του Νταλί στον φωτορεαλισμό ταίριαζε στο πλάνο, όπως και το ενδιαφέρον του καλλιτέχνη για την ψυχολογία του υποσυνείδητου, ένα μοντέρνο, ανερχόμενο πεδίο εκείνη την εποχή.

Νταλί
Spellbound, 1945

Ο Νταλί και ο Χίτσκοκ συνεργάστηκαν για την εκτεταμένη 20λεπτη σκηνή που ξεκινούσε από μια χαρτοπαικτική λέσχη και κατέληγε σε μια παραμορφωμένη ταράτσα. Πολλές λεπτομέρειες που οραματίστηκε ο Νταλί αποδείχθηκαν μη ρεαλιστικές –από τα 15 κρεμασμένα πιάνα μέχρι μια στιγμή όπου η Πέτερσεν εξαϋλώνεται σε μυρμήγκια. Επίσης, ένα κομμάτι της σκηνής του ονείρου στο οποία η Ίνγκριντ Μπέργκμαν μεταμορφωνόταν σε άγαλμα της θεάς Αρτέμιδος αφαιρέθηκε από την ταινία. Ο προϋπολογισμός διογκώθηκε, γεγονός που επίσης τρομοκράτησε τον παραγωγό της ταινίας Ντέιβιντ Σέλζνικ. Αντί ωστόσο να απορρίψει την ταινία, προσέλαβε τον καλλιτεχνικό διευθυντή Τζέιμς Μπασέβι για να μετατρέψει το όραμα του Νταλί σε ένα σύντομο μέρος που θα ήταν όντως εφικτό να υλοποιηθεί. Η αναγνώριση του καλλιτέχνη υποβαθμίστηκε, αλλά το στυλ του διατηρήθηκε.

Το “Spellbound” συνέχισε να κάνει μεγάλη επιτυχία. Την επόμενη χρονιά, λίγο πριν επιστρέψει στην Ευρώπη, ο Νταλί συνεργάστηκε με τον Γουόλτ Ντίσνεϊ για το Destino, μια μεγαλόπνοη ταινία που καθυστέρησε λόγω δημιουργικών συγκρούσεων και άλλων προβλημάτων στον προϋπολογισμό. Τελικά κυκλοφόρησε το 2003.

Τα πλάνα της πρωτότυπης σκηνής του “Spellbound” απασχόλησαν προσφάτως και πάλι τον Τύπο, όταν βγήκε στη δημοσιότητα μια παλιά συνέντευξη του στενού φίλου του Χίτσκοκ, του ηθοποιού Τζον Ράσελ Τέιλορ, όπου αναφέρει ότι τη δεκαετία συνήθιζε να κυκλοφορεί με το αυτοκίνητό του γύρω από την κοιλάδα του Σαν Φερνάντο, όπου οι ντόπιοι συνήθιζαν να βγάζουν στις αυλές τους διάφορα αντικείμενα προς πώληση. Σε μία από αυτές τις αυλές, ο Τέιλορ εντόπισε τα πάνελ σεναρίου από το “Spellbound”.

Κοιτάζοντας ακόμη πιο προσεχτικά τα αντικείμενα, παρατήρησε κάτι ακόμη: ‘Ενα από τα πάνελ φαινόταν να απεικονίζει τη διάσημη ονειρική σεκάνς της ταινίας. Ανάμεσα στη στοίβα των εννέα σχεδίων που αγόρασε ο Τέιλορ εκείνη την ημέρα, πιθανότατα να υπήρχε και ένα που σχεδίασε ο ίδιος ο Σαλβαδόρ Νταλί.

Χίτσκοκ
Spellbound, 1945

Ο Χίτσκοκ επιβεβαίωσε στον Τέιλορ ότι οι πίνακες ήταν πιθανότατα αυθεντικοί. Οι σημειώσεις του μαζί με τα αριστουργηματικά σχέδια του Νταλί αποτύπωναν την κινηματογραφική μαγεία που θα μπορούσε να είχε επιτευχθεί.

➳ Δείτε επίσης: Ο Κλωντ Μονέ είχε μια καταστροφική μανία. Που εκδηλωνόταν προς τα ίδια του τα έργα