Πέρασαν κιόλας 52 χρόνια από τις 30 Ιανουαρίου το 1972, όταν και δολοφονούνται 13 άτομα από στρατιώτες στην περιοχή Ντέρι της Βόρειας Ιρλανδίας – γνωστό και ως η «Ματωμένη Κυριακή» του Ντέρι.

Άγγλοι στρατιώτες των ειδικών δυνάμεων άνοιξαν πυρ κατά μιας ειρηνικής πορείας 10.000 καθολικών, που ζητούσαν την αποχώρηση των Βρετανών από τη Βόρειο Ιρλανδία και ένωσή της με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας. 26 διαδηλωτές σκοτώθηκαν, ανάμεσά τους και 6 παιδιά. Πολλοί διαδηλωτές πυροβολήθηκαν πισώπλατα, καθώς έτρεχαν να αποφύγουν τα τεθωρακισμένα οχήματα των Βρετανών.

Οι ταραχές στην Βόρεια Ιρλανδία, μια σύγκρουση γνωστή ως The Troubles (1968-1998), ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 όταν οι δυο κυρίαρχες κοινότητες της χώρας, οι καθολικοί και οι προτεστάντες, ήρθαν σε ρήξη, λόγω των συνεχιζόμενων διακρίσεων ενάντια στην καθολική μειοψηφία σε θέματα ψήφου και διαμονής σε δημόσια κτίρια. Εκτός από την θρησκευτική, υπήρχε και η πολιτική διάσταση της σύγκρουσης, καθώς οι προτεστάντες ήθελαν η Βόρεια Ιρλανδία να παραμείνει εντός του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ η καθολική κοινότητα επιθυμούσε να εγκαταλείψει το Ηνωμένο Βασίλειο και να ενταχθεί σε μια ενωμένη Ιρλανδία.

Το 1968, οι ρωμαιοκαθολικοί της πόλης Αλστερ ξεκίνησαν διαδηλώσεις ενάντια των διακρίσεων στο δικαίωμα ψήφου, στη στέγαση και στην απασχόληση, με τον Ιρλανδικό Δημοκρατικό Στρατό (ΙRA) να στέκεται δίπλα τους και να στηρίζει τα αιτήματα τους. Τα πρώτα σοβαρά γεγονότα έλαβαν χώρα τον Αύγουστο του 1969, όταν μετά από δύο μέρες συνεχών αναταραχών ανάμεσα στις αντιμαχόμενες πλευρές στο Μπόγκσαϊντ του Ντέρυ, καλείται ο βρετανικός στρατός για να επιβάλλει την τάξη, με αποτέλεσμα το θάνατο επτά ανθρώπων.

Η βορειοϊρλανδική σύγκρουση κράτησε πολλά χρόνια και πέρασε στη σύγχρονη –βρετανική κυρίως- ποπ κουλτούρα.

Γι’ αυτήν μίλησαν αρχικά στα τραγούδια τους οι Βορειοϊρλανδοί Stiff Little Fingers και κατόπιν οι πιο εμπορικοί U2, ενώ στο χώρο του σινεμά, σκηνοθέτες όπως ο Τζιμ Σέρινταν και ο Νιλ Τζόρνταν έριξαν την κινηματογραφική τους ματιά τους πάνω στο φλέγον αυτό πολιτικό ζήτημα.

Τα 10 τραγούδια για τα «Troubles»

Simple Minds – “Belfast Child” (1989)

«Ο πόλεμος μαίνεται στο Σμαραγδένιο Νησί / υπάρχει παντού αίμα και καμένη σάρκα / και όλα τα μικρά κορίτσια κλαίνε. Όμως μια μέρα θα επιστρέψουμε / όταν το παιδί του Μπέλφαστ τραγουδήσει ξανά» αναφέρει ο τραγουδιστής της μπάντας, Τζιμ Κερ στους στίχους του συγκεκριμένου κομματιού, θέλοντας, όπως είχε πει, «να μιλήσει για την παράνοια και τη θλίψη» της τριακονταετούς σύγκρουσης.

Stiff Little Fingers – “Alternative Ulster» (1978)

Ένα από τα λίγα συγκροτήματα που ξεπήδησαν όχι από το Δουβλίνο (όπως οι U2), αλλά από την καρδιά των συγκρούσεων, το Μπέλφαστ, οι Stiff Little Fingers μιλούν συχνά στα τραγούδια τους για τα Troubles. Το συγκεκριμένο τραγούδι κάνει λογοπαίγνιο με τη λέξη «εναλλακτικός» (alternative) και την έκφραση «alter (your) native Ulster» (προσπάθησε να αλλάξεις την γενέτειρα σου, το Αλστερ).

Stiff Little Fingers – «Fly the Flag» (1980)

«Δώσε μου μια χώρα που είναι κόκκινη, μπλε και λευκή / δώσε μου μια Βρετανία που είναι ειλικρινής και αληθινή / δώσε μου ένα Βασίλειο όπου οι άνθρωποι θα είναι ελεύθεροι / δώσε μου μια Βρετανία που να μπορεί να είναι Μεγάλη ξανά / μια γενιά νικητών που δεν καταπιέζονται από το καθεστώς», τραγουδάει η μπάντα και το υπονοούμενο είναι σαφές.

Πολ Μακάρτνεϊ και Wings – «Give Ireland Back to the Irish» (1972)

«Δώσε την Ιρλανδία πίσω στους Ιρλανδούς / μην τους αναγκάζεις να πρέπει οι ίδιοι να την πάρουν πίσω / Βρετανία, είσαι όντως φοβερή / αλλά τι διάολο κανείς εκεί / σε εκείνη τη στεριά απέναντι από το Νησί;», αναρωτιέται ο, ιρλανδικής καταγωγής, Πολ Μακάρτνεϊ.

Τζον Λένον – «The Luck of the Irish» (1972)

Πιο σκληρός από τον συμπαίκτη του στους Beatles, ο (επίσης ιρλανδικής καταγωγής) Τζον Λένον τραγουδάει για «μια χώρα γεμάτη ομορφιές και θαύματα / που βιάστηκε από το βρετανικό στρατό / χίλια χρόνια βασανιστηρίων και πείνας / που έδιωξαν τους κατοίκους μακριά από τα σπίτια τους / για ποιο λόγο είναι οι Βρετανοί ακόμη εκεί; / σκοτώνουν με τη ευλογία του Θεού και μετά ρίχνουν το φταίξιμο στα πιτσιρίκια του IRA / την ώρα που οι ίδιοι εκτελούν μια γενοκτονία».

U2 – «Sunday Bloody Sunday» (1983)

Το πιο γνωστό τραγούδι της λίστας, αναφέρεται στα γεγονότα της Ματωμένης Κυριακής του Ντέρυ, στις 30 Ιανουαρίου 1972. «Η μάχη μόλις ξεκίνησε / πολλοί χάθηκαν σε αυτή, αλλά πες μου τελικά ποιος νίκησε / τα χαρακώματα είναι μέσα στις καρδιές μας / και οι γονείς, τα παιδιά και τα αδέλφια είναι χωρισμένοι στα δυο», τραγουδάει ο Μπόνο.

U2 – “Mothers of the disappeared” (1987)

Μια συγκλονιστική μελωδία κι εξίσου ανατριχιαστικοί στίχοι σε ένα από τα καλύτερα τραγούδια που έγραψαν ποτέ οι τέσσερις Δουβλινέζοι με θέμα τις Μητέρες των Εξαφανισμένων στρατιωτών του IRA, που απήχθησαν κι εκτελέστηκαν από τους Βρετανούς:«τα μεσάνυχτα, οι γιοι και οι κόρες μας / απήχθησαν με τη βία από εμάς / αλλά εμείς εξακολουθούμε να ακούμε το χτύπο της καρδιάς τους / και το γέλιο τους στον αέρα».

Μόρισεϊ – «This is Not Your Country» (1997)

«Δεν είναι αυτή η πατρίδα μας» λέει ο –ιρλανδικής καταγωγής- Μόρισεϊ, συμπληρώνοντας πως «συρματοπλέγματα και τεθωρακισμένα οχήματα / και πυροβολισμοί παντού / σας μισούμε / γυρίστε πίσω [στην Αγγλία] / το BBC μιλάει για ένα νεκρό παιδί / αλλά σιγά το πράγμα / έβαλαν το γιο μου σε ένα φέρετρο / κι ακόμη δεν γνωρίζω το γιατί».

Sham 69 – «Ulster» (1977)

«Στο Αλστερ δεν υπάρχουν νικητές / κι εσύ την ώρα που ξαπλώνεις στο κρεβάτι του νοσοκομείου, τραυματισμένος / ακούς έξω από το παράθυρο του δωματίου σου / τις σφαίρες να περνάνε δίπλα από το κεφάλι σου»: ακόμη μια συγκλονιστική εικόνα της αιματηρής σύγκρουσης.

The Cranberries – «Zombie» (1994)

«Από τη δεκαετία του 1960 / πολεμάνε μέσα στο κεφάλι σου / με τα τανκ και τις βόμβες τους και τα όπλα τους / μέσα στο κεφάλι σου τους ακούς να κλαίνε», τραγουδάει με την περίεργη, είναι η αλήθεια, φωνή της η Ντολόρες Ο’ Ριόρνταν.

… και οι 10 ταινίες

Το Παιχνίδι των Λυγμών (1992)

Ταινία αξιομνημόνευτη, όχι μόνο λόγω του θέματος της, δηλαδή της σχέσης ανάμεσα σε έναν αγωνιστή του ΙRΑ και έναν Βρετανό στρατιώτη που είναι όμηρος τους, αλλά και λόγω της απρόσμενης αποκάλυψης που λαμβάνει χώρα σε μια από τις τελευταίες σκηνές της ταινίας.

Εις Το Όνομα Του Πατρός (1993)

Βασισμένη σε αληθινά γεγονότα, η ταινία αφηγείται την άδικη σύλληψη του Τζέρυ Κόνλον (τον οποίο υποδύεται ο Ντάνιελ Ντέι Λούις), ο οποίος καταδικάστηκε, χωρίς να έχει ανάμειξη, μαζί με τον πατέρα του, Τζουσέπε, για τη διπλή βομβιστική επίθεση που ο IRA πραγματοποίησε σε δύο παμπ της πόλης Γκίλντφορντ στη Βρετανία, όπου σκοτώθηκαν πέντε άνθρωποι και τραυματίστηκαν άλλοι 65. Τελικό, ο Κόνλον αθωώθηκε, αν και πέρασε 14 χρόνια μέσα στη φυλακή.

Παιχνίδια Ολέθρου (1992)

Βασισμένη σε μυθιστόρημα του Τομ Κλάνσι, αφηγείται την περιπέτεια του αναλυτή της CIA, Τζακ Ράιαν (Χάρισον Φορντ), ο οποίος βρίσκεται στο Λονδίνο με την οικογένειά του για να παρακολουθήσει ένα συνέδριο. Ο Ράιαν γίνεται μάρτυρας μιας απόπειρας απαγωγής του πριγκηπικού ζεύγους της Ουαλίας από Ιρλανδούς τρομοκράτες, οπότε αναλαμβάνει δράση και σώζει την κατάσταση. Όμως ο Ιρλανδός τρομοκράτης (Σον Μπιν) κυνηγάει τον ίδιο και την οικογένεια του, ζητώντας εκδίκηση.

Hunger (2008)

Συγκλονιστικός ο Μάικλ Φασμπέντερ, υποδύεται τον αγωνιστή του ΙRΑ, Μπόμπι Σαντς, ο οποίος το 1981 έκανε απεργία πείνας ως κρατούμενος των φυλακών Μέιζ έξω από το Μπέλφαστ της Βόρειας Ιρλανδίας. Η απεργία του διήρκεσε 66 ημέρες και είχε αποτέλεσμα τον θάνατό του, ενώ ακολούθησε ο θάνατος ακόμη δέκα κρατουμένων.

Πενήντα Νεκροί Λιγότεροι (2008)

Η πραγματική ιστορία του Μάρτιν ΜακΓκάρτλαντ (Τζιμ Στάρτζες), ο οποίος στρατολογείται από τη Βρετανική αστυνομία για να μπει στα άδυτα του IRA. Ο νεαρός ήρωας ζει την καθημερινότητα του κάτω από την συνεχή απειλή της σύλληψης και του θανάτου, αλλά οι πληροφορίες του σώζουν πολλές ζωές (μπορεί και 50, όπως μαρτυράει ο τίτλος). Όμως μια μέρα όμως τον ανακαλύπτουν και αναγκάζεται να κρυφτεί.

Ο Πυγμάχος (1997)

Μετά την αποφυλάκισή του, ένας πρώην αγωνιστής του IRA (Ντάνιελ Ντέι Λούις) ξαναγίνεται πυγμάχος, ανοίγοντας μάλιστα ένα γυμναστήριο ανοικτό για Καθολικούς αλλά και Προτεστάντες πυγμάχους. Η θέληση του να ζήσει μια καινούργια ζωή μακριά από τη βία συγκρούεται με τις επιθυμίες ενός τοπικού ηγέτη του IRA, ο οποίος θέλει να τον μεταπείσει προκειμένου να ξαναβγεί στον ένοπλο αγώνα.

Ματωμένη Κυριακή (2002)

Ένα κράμα μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ σχετικά με τα γεγονότα της διάσημης Ματωμένης Κυριακής της 30ης Ιανουαρίου 1972, όταν ο αγγλικός στρατός σκότωσε 13 διαδηλωτές στο Ντέρυ της Ιρλανδίας. Έξοχη σκηνοθεσία από τον Πολ Γκρίνγκρας.

Καμιά Προσευχή για τους Μελλοθανάτους (1987)

Ο Μάρτιν Φάλον (Μίκυ Ρουρκ) είναι ένας αγωνιστής του IRA που αντί να ανατινάξει ένα στρατιωτικό όχημα, θα ανατινάξει ένα σχολικό λεωφορείο. Συγκλονισμένος από το έγκλημα του, θα προσπαθήσει να ξεκινήσει μια νέα ζωή στο Λονδίνο. Όμως ο IRA απειλεί να τον σκοτώσει, καθώς γνωρίζει πολλά για την οργάνωση.

Και δυο ταινίες που δεν αναφέρονται στα Troubles αυτά καθαυτά, είναι ωστόσο ενδεικτικές των ευρύτερων ιστορικών εξελίξεων που οδήγησαν στις Ταραχές του 1968-1998:

Μάικλ Κόλινς, ο Επαναστάτης (1996)

Ταινία-βιογραφία του Μάικλ Κόλινς (Λίαμ Νίσον), ιδρυτή του IRA και αγωνιστή για την απελευθέρωση της Ιρλανδίας. Η ταινία επικεντρώνεται στην πολυτάραχη ζωή και την επεισοδιακή δολοφονία του από τους πολιτικούς του αντιπάλους σε ηλικία μόλις 32 ετών, το 1922. Γι’ αυτόν γράφτηκε το ποίημα «Το Γελαστό Παιδί» από τον ιρλανδό ποιητή Μπρένταν Μπίαν.

Ο Άνεμος Χορεύει το Κριθάρι (2006)

Στην Ιρλανδία του 1920, δυο αδέλφια, όπου ο μεγάλος είναι εθνικιστής και ο νεότερος οπαδός σοσιαλιστικών ιδεών, παίρνουν μέρος σαν απλοί αγωνιστές στον Αγώνα για την Ανεξαρτησία. Στην πορεία, ωστόσο, τίθενται αντιμέτωπα στην εμφύλια ιρλανδική σύρραξη.

Ειδική μνεία: Τα πραγματικά γεγονότα πίσω από την ταινία «’71»

Τι ακριβώς συνέβη στο Μπέλφαστ του 1971, όπου διαδραματίζεται η βρετανική ταινία «’71».

Το 1971 είναι απ’ τις πιο αιματηρές χρονιές των ταραχών στην Βόρεια Ιρλανδία.

Στις 9 Αυγούστου του 1971, η βρετανική αστυνομία κάνει συνεχόμενες εφόδους σε σπίτια στη Βόρεια Ιρλανδία, με σκοπό να εντοπίσει μέλη του IRA. Το βράδυ εκείνο, 342 άτομα φυλακίσθηκαν χωρίς δίκη στην Βόρεια Ιρλανδία ως ύποπτοι για συμμετοχή στον ΙRA, σύμφωνα με τον νόμο της κράτησης και προφυλάκισης υπόπτων χωρίς δίκη (Internment).

Αμέσως ξέσπασαν ταραχές στο Μπέλφαστ, ενώ πολλοί Βορειοϊρλανδοί [κάπου 7.000 άτομα] αναγκάστηκαν να πάρουν τις οικογένειες τους και να φύγουν από τη χώρα, προς αναζήτηση μιας καλύτερης –και πιο ειρηνικής- ζωής.

Στις 15 Αυγούστου το Σοσιαλδημοκρατικό και Εργατικό Κόμμα της χώρας ανακοίνωσε πως ξεκινάει άμεσα μια δημόσια εκστρατεία «πολιτικής ανυπακοής», ως απάντηση στον παράνομο θεσμό του Internment. Μια ημέρα μετά, πάνω από 8.000 εργάτες κατέβηκαν σε απεργία στο Ντέρυ ως διαμαρτυρία στον νόμο της κράτησης και προφυλάκισης υπόπτων χωρίς δίκη.

Οι συνεχιζόμενες, καθ’ όλο το 1971, ταραχές κορυφώθηκαν στις αρχές του επόμενου έτους, με τη γνωστή Ματωμένη Κυριακή του Ντέρυ, για την οποία τραγούδησαν και οι U2. Τότε που την Κυριακή 30 Ιανουαρίου 1972, ο βρετανικός στρατός άνοιξε πυρ ενάντια σε μια ειρηνική διαδήλωση.

Από τα 26 άτομα που πυροβολήθηκαν από τα μέλη του 1ου Τάγματος του Βρετανικού Συντάγματος Αλεξιπτωτιστών, οι 13 πέθαναν αμέσως, ενώ άλλος ένας πέθανε ύστερα από τέσσερις μήνες υποκύπτοντας στα τραύματά του. Πολλοί μάρτυρες, συμπεριλαμβανομένων και δημοσιογράφων, πιστοποιούν ότι όλοι όσοι πυροβολήθηκαν ήταν άοπλοι.

Συνολικά, και μέχρι τη λήξη της ένοπλης σύγκρουσης το 1998, έχασαν τη ζωή τους περισσότεροι από 3.600 άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων και 1.000 μελών των βρετανικών δυνάμεων ασφαλείας.