Τέσσερα χρόνια μετά τη νομιμοποίηση της μαριχουάνας για ψυχαγωγικούς σκοπούς, ο Καναδάς επιδεικνύει και πάλι την προοδευτική του πολιτική για τα ναρκωτικά καθώς προχθές, στις 31 Ιανουαρίου, τέθηκε σε ισχύ ο νόμος για την αποποινικοποίηση της κατοχής σκληρών ναρκωτικών για προσωπική χρήση στη Βρετανική Κολομβία.
Η επαρχία του Καναδά δεν θα διώκει πλέον ποινικά τους ενήλικες ηλικίας 18 ετών και άνω που συλλαμβάνονται με λιγότερα από 2,5 γραμμάρια σκληρών ναρκωτικών, συμπεριλαμβανομένης της ηρωίνης, της μορφίνης, της φαιντανύλης, της κοκαΐνης, της μεθαμφεταμίνης και του MDMA. Αντ’ αυτού, θα τους προσφέρονται πληροφορίες για κοινωνικά προγράμματα και σχετικές θεραπείες, εφόσον το ζητήσουν. Η διακίνηση ναρκωτικών θα παραμείνει παράνομη, ανεξάρτητα από την ποσότητα που κατέχουν. To πείραμα του Καναδά θα διαρκέσει τρία χρόνια.
«Με δεδομένη την κατανόησή μας ότι η χρήση ουσιών είναι ζήτημα υγείας και όχι ποινικό ζήτημα», δήλωσε η Jennifer Whiteside, υπουργός ψυχικής υγείας και εξαρτήσεων της Βρετανικής Κολομβίας, «πρέπει να κάνουμε αυτό το περαιτέρω βήμα για να αντιμετωπίσουμε τη ντροπή και το στίγμα». Η Whiteside, σε τηλεφωνική συνέντευξη στο Bloomberg, δήλωσε ότι ο νέος νόμος θα κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν πιο άνετα να απευθυνθούν σε προγράμματα υποστήριξης.
Οι ειδικοί σε θέματα δημόσιας υγείας λένε ότι το πείραμα αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις. Η δυτικότερη επαρχία του Καναδά αποτελεί το «σημείο μηδέν» για δοκιμές πολιτικής που αφορούν τα ναρκωτικά από το 1959, όταν άνοιξε την πρώτη κλινική μεθαδόνης στον κόσμο. Έκτοτε, έχει δοκιμάσει διάφορες πολιτικές και προγράμματα μείωσης της χρήσης ουσιών, τα οποία υποστηρίζουν την εξάλειψη του ποινικού στίγματος από τα ναρκωτικά, ώστε να επικεντρωθούν στα υποκείμενα κοινωνικά, οικονομικά και ψυχικά προβλήματα των χρηστών.
Παρόλα αυτά, η Βρετανική Κολομβία εξακολουθεί να μαστίζεται από αυξανόμενα επίπεδα θανάτων και εγκλημάτων που σχετίζονται με τα ναρκωτικά. Οι θάνατοι από υπερβολική δόση ήταν πέρυσι 41,7 ανά 100 χιλιάδες άτομα, δηλαδή υπερπενταπλάσιοι από το ποσοστό του 1996, σύμφωνα με την αρμόδια υπηρεσία της επαρχίας – στις ΗΠΑ οι αντίστοιχοι θάνατοι υπολογίζονται στους 28,3 ανά 100 χιλιάδες.
«Δεν πρόκειται για νομιμοποίηση», είχε δηλώσει το 2022 η Carolyn Bennett, υπουργός ψυχικής υγείας και εξαρτήσεων του Καναδά, στους δημοσιογράφους σε συνέντευξη Τύπου στο Βανκούβερ, όταν και ανακοίνωσε τη νέα πολιτική. «Δεν πήραμε αυτή την απόφαση ελαφρά τη καρδία». Η κίνηση αυτή, η πρώτη στον Καναδά, ήρθε έξι χρόνια μετά την κήρυξη της Βρετανικής Κολομβίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία λόγω της ραγδαίας αύξησης των θανάτων από υπερβολική δόση.
Ανάλογες ήταν τότε και οι δηλώσεις της Sheila Malcolmson, υπουργός ψυχικής υγείας και εξαρτήσεων της Βρετανικής Κολομβίας, η οποία είχε δηλώσει στο NPR πως ήρθε η στιγμή να δοθεί έμφαση στην υγειονομική περίθαλψη. «Αποποινικοποιώντας τους ανθρώπους που κάνουν χρήση ναρκωτικών, θα σπάσουμε το στίγμα που εμποδίζει τους ανθρώπους να έχουν πρόσβαση σε υποστήριξη και υπηρεσίες που σώζουν ζωές».
To 2021, η πρωτοβουλία του δικτύου χρηστών του Βανκούβερ, προμηθεύτηκε ναρκωτικές ουσίες μέσω dark web για να ελέγξει και διαχωρίσει τις νοθευμένες ουσίες από τις καθαρές, έτσι ώστε να τροφοδοτήσει με αυτές τους χρήστες. Όμως αυτή η κίνηση είχε βρει αντίθετο το υπουργείο Υγείας του Καναδά. Ο Eris Nyx, συνιδρυτής του Μετώπου Απελευθέρωσης Χρηστών Ναρκωτικών (DULF) – μιας συλλογικότητας ομάδων υπεράσπισης που εργάζονται για την εξασφάλιση ασφαλούς εφοδιασμού με ναρκωτικά – είχε δηλώσει ότι μία κρατική επέμβαση για τη παράνομη προσφοράς ουσιών – που είναι, κυρίως, νοθευμένες – είναι η λύση στους θανάτους που προκύπτουν από την χρήση.
«Αυτοί οι άνθρωποι είναι φίλοι μας, μέλη της κοινότητάς μας, άνθρωποι που αγαπάμε, άνθρωποι για τους οποίους νοιαζόμαστε πολύ βαθιά και τους χάνουμε κάθε μέρα. Και η κινητήρια αιτία αυτών των θανάτων είναι η απορρυθμισμένη και απρόβλεπτη αγορά παράνομων ναρκωτικών», είχε δηλώσει o Nyx στο CBC. H Λέσχη Συμπόνιας και Κέντρο Εκπλήρωσης για Κοκαΐνη, Ηρωίνη και Μεθαμφεταμίνη (Heroin and Methamphetamine Compassion Club and Fulfilment Centre) λειτούργησε για έναν μήνα το 2021, διανέμοντας 201 γραμμάρια ναρκωτικών χωρίς υπερβολικές δόσεις ή θανάτους.
Ομιλητές σε συνέντευξη Τύπου που είχε πραγματοποιηθεί τον Αύγουστο του 2021, είχαν δηλώσει ότι η ποσότητα των 2,5 γραμμαριών «είναι ασήμαντη» και «σημαίνει ότι όσοι εργάζονται για τη διανομή ασφαλούς προμήθειας θα εξακολουθήσουν να ποινικοποιούνται». Υποστηρικτές αυτών των θέσεων, όπως ο Fred Cameron, του οργανισμού SOLID Outreach Society, λένε ότι οι άνθρωποι πάντα θα κάνουν χρήση ναρκωτικών οπότε η προτεραιότητα του κράτους θα πρέπει να είναι να διασφαλιστεί ότι τα ναρκωτικά είναι όσο το δυνατόν πιο ασφαλή.
Πέρσι, πριν ληφθούν οι αποφάσεις για τα νέα μέτρα που αφορούν την κατοχή ουσιών για προσωπική χρήση, ο πρωθυπουργός Justin Trudeau – ο οποίος ήταν επί μακρόν ανένδοτος – δεχόταν πιέσεις από διάφορες πλευρές μεταξύ των οποίων και του αρχηγού της αστυνομίας του Καναδά. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο δήμαρχος του Βανκούβερ, Kennedy Stewart, του οποίου ένα μέλος της οικογενείας του είχε πεθάνει από υπερβολική δόση.
«Μπορώ να σας πω ότι μου ήρθε να κλάψω και μου έρχεται ακόμα να κλάψω», είχε δηλώσει ο Stewart στην Washington Post, όταν διάβασε τον Μάιο του 2022 για την έγκριση της νέας πολιτικής . «Αυτό είναι ένα μεγάλο βήμα. Σηματοδοτεί μια θεμελιώδη επανεξέταση της πολιτικής για τα ναρκωτικά που ευνοεί την υγειονομική περίθαλψη έναντι των χειροπέδων».
Η κίνηση της Βρετανικής Κολομβίας ακολουθεί παρόμοιες ενέργειες της Πορτογαλίας, της πρώτης χώρας που αποποινικοποίησε τα σκληρά ναρκωτικά το 2001, και της αμερικανικής πολιτείας του Όρεγκον, η οποία προχώρησε σε αντίστοιχα μέτρα το 2020. Η νέα πολιτική θα επηρεάσει κυρίως τη μεγαλύτερη πόλη της περιοχής, το Βανκούβερ, όπου οι τουρίστες συχνά σοκάρονται όταν βλέπουν σοκάκια κοντά σε ορισμένες από τις κύριες εμπορικές περιοχές γεμάτα με χρήστες ηρωίνης.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, το κοινωνικό βάρος της χρήσης ναρκωτικών αυξάνεται και οι κυβερνήσεις αναζητούν λύσεις. Σύμφωνα με την παγκόσμια έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για τα ναρκωτικά το 2022, 284 εκατομμύρια άνθρωποι ηλικίας 15 έως 64 ετών έκαναν χρήση παράνομων ουσιών το 2020, δηλαδή 26% αύξηση σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία. Η έκθεση του ΟΗΕ αναφέρει ότι οι διακινητές μετακινούνται σε νέες περιοχές και ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων νεαρής ηλικίας καταναλώνουν ναρκωτικά – και σε μεγαλύτερες ποσότητες. Μία από τις επιπτώσεις της πανδημίας, εν τω μεταξύ, είναι η ανησυχητική αύξηση της χρήσης ναρκωτικών και των προβλημάτων ψυχικής υγείας, που επηρεάζονται άμεσα από την οικονομική κρίση.
Σε παγκόσμιο επίπεδο ακαδημαϊκοί αμφισβητούν το καναδικό πείραμα αμφιβάλλοντας ότι θα πετύχει. Οι ερευνητές λένε ότι δεν είναι σαφές μέχρι στιγμής ποια πολιτική λειτουργεί καλύτερα για τη μείωση των υπερβολικών δόσεων από ναρκωτικές ουσίες, της εγκληματικότητας και των κοινωνικών προβλημάτων που συνοδεύουν τη χρήση τους.
Ωστόσο, πολιτικές διαχείρισεις του προβλήματος σαν αυτές του Καναδά που εστιάζουν στην υγειονομική περίθαλψη και υποστήριξη των χρηστών και όχι στον κοινωνικό στιγματισμό τους, είναι θεωρητικά μία ανθρωποκεντρική προσέγγιση που μπορούμε, σε πρώτη φάση, να την επικροτήσουμε καθώς δεν πρόκειται για νομιμοποίηση ουσιών, αλλά για ανθρώπινη αποποινικοποίηση.
⇒ Με πληροφορίες από Washington Post, Bloomberg, Telegraph, NPR, CBC, Complex
