Γιατί δεν υπάρχουν μπανιέρες στα σύγχρονα διαμερίσματα; Θα μου πείτε εδώ δεν μπορούμε να βρούμε διαμέρισμα. Ως υποψήφιοι άστεγοι, η μπανιέρα μας μάρανε; Ναι! Η μπανιέρα!
Γκρίνιαζα, καθώς έψαχνα τη μία αγγελία μετά την άλλη στο Facebook Marketplace και στον Σπιτόγατο. Ένα από τα πράγματα που μου αρέσουν τρομερά σε αυτή τη μάταιη ζωή, είναι ο αθηναϊκός εξωτικός μοντερνισμός. Στην αρχιτεκτονική, στον σχεδιασμό των κτιρίων και τα πολεοδομικά χαρακτηριστικά της πόλης που προέρχονται κυρίως από τα ρεύματα του Μεσοπολέμου. Πριν από αρκετά χρόνια, όταν ο μέσος όρος ενοικίου ήταν στα 400 Ευρώ για ένα διαμέρισμα ενός ή ακόμα και 2 υπνοδωματίων, συνήθιζα να απολαμβάνω το “ψαχτήρι” διαμερισμάτων σε αυτό το Αθηναϊκό στυλ. Ξύλινα πατώματα, γυριστές σκάλες με ξύλινη κουπαστή, χρωματιστά υαλοστάσια, μεγάλα παλιά παράθυρα, ψηλά ταβάνια με γύψινες διακοσμήσεις, κυκλικά μπαλκόνια που περιβάλλονται από ένα περίτεχνο λευκό μεταλλικό κιγκλίδωμα που σχηματίζει λαγουδάκια.
Τώρα πλέον, η αναζήτηση κατοικίας δεν αποτελεί απλά μια εξαντλητική αγγαρεία, όπου ανταγωνίζεσαι χιλιάδες άλλους που αναζητούν μια στάλα τετραγωνικών στην Αθήνα, αλλά και που πολλά κακοφτιαγμένα και κακοανακαινισμένα διαμερίσματα αποτελούν ένα επίσης μια καταθλιπτική εικόνα για το πού οδεύει η κοινωνίας μας.
Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη πολλά όμορφα, αν και όχι πάντα τέλεια συντηρημένα, διαμερίσματα σε αυτή την πόλη (αν και οι τιμές τους σκαρφαλώνουν προς τα πάνω με ιλιγγιώδη ταχύτητα). Αλλά αυτό που πραγματικά θέλω να θίξω εδώ, είναι όλες εκείνες οι νέες και ανακαινισμένες κατοικίες που ξεφυτρώνουν από δω κι από κει σαν μανιτάρια, καθώς μια τεράστια συλλογή σπιτιών ή και ολόκληρων κτιρίων σε ορισμένες περιπτώσεις, θυσιάζονται στον βωμό του “εξευγενισμού”, με πολλές κατοικίες να έχουν ήδη πωληθεί σε ξένους επενδυτές, όπως Ισραηλινά και κινέζικα funds και άλλα που διατίθενται στο AirBnB και το Real Estate.
Τη θέση της αστικής Αθηναϊκής ομορφιάς του παρελθόντος του μοντερνισμού και της Belle Epoque, καταλαμβάνον οι ψυχρές, αποστειρωμένες προσόψεις των νέων πολυκατοικιών, των ξενοδοχείων και σπιτιών που κατοικούνται αποκλειστικά από τουρίστες κι επισκέπτες. Κρυμμένοι πίσω από αυτά τα ψυχρά παραπετάσματα, υπάρχουν απογυμνωμένοι εσωτερικοί χώροι που στερούνται την κουλτούρα που είχαν κάποτε. Κατά συνέπεια, ολοένακαι εξαφανίζονται όλα εκείνα τα στοιχεία που κάνουν ένα σπίτι σπίτι.
Ένα από τα αγαπημένα μου κτίρια στην Αθήνα.
Το πρώτο πράγμα που μου έκανε εντύπωση λοιπόν όταν άρχισα να ψάχνω για διαμέρισμα ενός υπνοδωματίου ήταν η απουσία μπανιέρας. Γιατί στο καλό δεν υπάρχουν μπανιέρες πλέον στα διαμερίσματα; Τόσο στα καινούργια, όσο και στα παλιά που έχουν ανακαινιστεί. Κανείς δεν εκτιμά πλέον μια καλή μπανιέρα; Ή μήπως ο χρόνος των απολαύσεων ολοένα και συρρικνώνεται; Εκτός από τους ανθρώπους που δεν απολαμβάνουν να μουλιάζουν με τις ώρες και να “λιώνουν” υπό το ρομαντικό ύφος των κεριών και πασαλειμμένοι με αιθέρια έλαια και ένα ποτήρι κόκκινο κρασί στο χέρι -ναι, ακριβώς όπως στις ταινίες, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που σιχαίνονται και την ιδέα του μπάνιου. Θα σου πουν, «τι, να μουλιάζω μέσα στην ίδια μου τη βρώμα και νεκρά κύτταρα;» Άλλοι πάλι θα επικαλεστούν το αρκετά εύλογο ότι δυσκολεύονται να αναπνέουν μέσα στους ατμούς, άλλοι ότι βαριούνται, μέχρι και για κρίσεις πανικού έχω ακούσει, αλλά το πιο συχνό επιχείρημα είναι ότι η μπανιέρα αποτελεί «χάσιμο χρόνου». Ή το θεωρούν ως μια πολυτέλεια χρόνου. Και ενδεχομένως και χρημάτων, καθώς όπως έχει πάει στα ύψη η τιμή του ρεύματος, πάει να πει ότι το να γεμίσεις μια μπανιέρα κάνει το σπορ αρκετά κοστοβόρο. Και μάλλον όχι και τόσο οικολογικό, αν αναλογιστείς την ποσότητα νερού που απαιτείται για να γεμίσει.
Για μένα, οι κρύοι αθηναϊκοί χειμώνες, αν και σύντομοι, ήταν πάντα συνώνυμοι με ατελείωτα ζεστά μπάνια. Καθώς η παγωνιά εισχωρεί στα κόκκαλά μας από μια μακρά κουραστική μέρα στο γραφείο, ή την πολύωρη αναμονή στη στάση λεωφορείου, υπάρχουν πολύ λίγα πράγματα που μπορούν να ανακουφίσουν αυτή την αίσθηση κόπωσης και παγωνιάς, και ένα από αυτά είναι το μπάνιο. Έχετε άγχος; Κάντε ένα μπάνιο. Έχετε μυϊκούς πόνους; Κάντε μπάνιο. Θέλετε να διαβάσετε ένα ωραίο βιβλίο και να περάσετε μια ώρα μόνος; Κάντε μπάνιο. Παγωμένο κρύο διαμέρισμα; Προφανώς, η απάντηση είναι το μπάνιο.
Αυτό που συνειδητοποίησα είναι ότι η μπανιέρα είναι επίσης συνώνυμο της επιβράδυνσης, της αργής ζωής και του βαθέματος του χρόνου.
Στον ολοένα και πιο ταχύ κόσμο μας, η μπανιέρα αποτελεί ένα κειμήλιο που σιγά σιγά εξαφανίζεται. Ποιος έχει χρόνο για μπανιέρες και σαπουνόφουσκες; Ποιος έχει χρόνο για μπάνιο όταν είναι απασχολημένος με τα τη δουλειά, την οικογένεια, τα ταξίδια, τις κοινωνικές υποχρεώσεις ή τα social media;
Και κάπου εδώ έρχεται το ντους ως μια αποτελεσματική λύση. Το νερό ρέει άμεσα, χωρίς να πρέπει να περιμένετε να γεμίσει η μπανιέρα. Μπορείτε να λούσετε τα μαλλιά σας και στη συνέχεια να σαπουνίσετε το σώμα σας γρήγορα. Μια και έξω, σε χρόνο dt!
Δεν το είχα συνειδητοποιήσει μέχρι τώρα, αλλά υπάρχει ένα κομμάτι του εαυτού μου που πενθεί. Βλέπω αυτή την πόλη στην οποία ζω εδώ και δεκαπέντε χρόνια να απογυμνώνεται σιγά σιγά από την αισθητική της ιστορικότητα. Ισόγειες και διώροφες κατοικίες, εκλεκτικιστικές και του μοντέρνου κινήματος, αντικαθίστανται από πολυώροφες πολυκατοικίες. Αμπελόκηποι, Εξάρχεια, Κυψέλη, Κουκάκι, Παγκράτι, Κυπριάδη, Νέος Κόσμος, χάνουν πολλά από τα κτίριά τους, αλλά και η Κηφισιά, το Ψυχικό, η Νέα Σμύρνη και βέβαια ο Πειραιάς. Αλλά παρατηρώ ότι αυτό συνεπάγεται και την συρρίκνωση της κοινής μας ζωής. Έχουμε χάσει ιστορικά λαϊβάδικα και σινεμά, τα οποία αντικαταστάθηκαν από ξενοδοχεία, καφέ στο χέρι και φαστφουντάδικα.
Αν οι μπανιέρες εξαφανίζονται, το ίδιο συμβαίνει και με τον χώρο της κουζίνας. Ποιος μαγειρεύει πλέον; Οι φούρνοι μικροκυμάτων περιλαμβάνονται συνήθως σε αυτές τις καινούργιες κατοικίες ως μια αποτελεσματική αναγκαιότητα για τους γρήγορους ρυθμούς της σύγχρονης ζωής μας. Ο πάγκος της κουζίνας δε, ειδικά σε ένα διαμέρισμα ενός υπνοδωματίου ή στούντιο, συρρικνώνεται ολοένα και περισσότερο.
Καθώς βρισκόμουν σε ένα σουπερμάρκετ πρόσφατα, συνειδητοποίησα ότι ένας διάδρομος με ψυγεία που κάποτε είχε διάφορα τυριά και παραδίπλα αλλαντικά και τα ψυγεία με τις κατεψυγμένες γαρίδες, φασολάκια, μπάμιες και τα συναφή, τώρα πλέον αντικαταστάθηκαν από ψυγεία με προκατασκευασμένα γεύματα. Ένα μπακάλικο που βρίσκεται στο κέντρο όπου μένω, ξαφνικά απέκτησε γεύματα to-go, ενώ μέχρι πέρυσι διέθετε απλά τα παραδοσιακά προϊόντα που ενός απλού συνοικιακού μπακάλικου.
Μαγειρεύουμε λιγότερο, τρέχουμε περισσότερο. Έχει περάσει ανεπιστρεπτί η ιδέα ότι η πανδημία θα επιβράδυνε τους ρυθμούς μας, ότι θα μαγειρεύαμε περισσότερο, θα ψήναμε ψωμί από προζύμι και θα απολαμβάναμε ήσυχες, χαλαρές στιγμές στο σπίτι. Αυτές οι μεγάλες νύχτες πλέον φαντάζουν με όνειρο που δεν θα επιστρέψει ποτέ.
Όταν ξεκίνησα να ψάχνω για σπίτι, θεωρώ ότι οι απαιτήσεις ήταν αρκετά ρεαλιστικές: ένα ξεχωριστό υπνοδωμάτιο, μια μπανιέρα, ένας χώρος κουζίνας αρκετά μεγάλος για να μαγειρεύεις και να έχεις ένα μικρό τραπέζι για να τρως (έστω και ένα διθέσιο), ένα σαλόνι, κι ένα μπαλκονάκι έστω τόσο δα για να παίρνεις αέρα ή να καπνίζεις. Αυτά παλαιότερα θεωρούνταν αυτονόητα.
Πριν από τρία χρόνια, οι συγκάτοικοί μου και εγώ αναγκαστήκαμε να εγκαταλείψουμε το ευρύχωρο διαμέρισμα τριών υπνοδωματίων όπου μέναμε, καθώς το κτίριο πέρασε στα χέρια νέων ιδιοκτητών. Το κτίριο είχε 24 διαμερίσματα σε τέσσερις ορόφους, αλλά ήθελαν να ξεφορτωθούν τα διαμερίσματα τριών και τεσσάρων υπνοδωματίων, φτιάχνοντας περισσότερα ενός και δύο υπνοδωματίων. Ελαχιστοποίηση του χώρου, μεγιστοποίηση του κέρδους. Οι οικογένειες ούτως ή άλλως, έχουν λιγότερα μέλη πλέον. Αλλά τι θα συνέβαινε στα πανέμορφα σκαλιστά γύψινα διακοσμητικά στο ταβάνι; Τα παλιά καλοριφέρ; Τα ρετρό ντουλάπια και αυτή η υπέροχη αθηναϊκή μπαρόκ αισθητική; Η ανακαίνισή θα απαιτούσε χρόνο και φροντίδα, αλλά η κουλτούρα της αποτελεσματικότητας δεν έχει χρόνο για κανένα από τα δύο.
Πλέον, στην αγορά προσφέρονται διαμερίσματα ενός υπνοδωματίου που στην πραγματικότητα είναι στούντιο. Ανεξάρτητα από το πόσες συσκευές από ανοξείδωτο ατσάλι εμπεριέχουν, πόρτες ασφαλείας και διπλά παράθυρα από το δάπεδο μέχρι την οροφή, μου φαίνονται υπερβολικά κλειστοφοβικά. Αν είσαι τυχερός, μπορεί να έχει κι ένα μπαλκόνι αρκετά μεγάλο που να χωράει δύο καρεκλάκια και με το ζόρι να μια απλώστρα ρούχων.
Επιπλέον, έχεις όλες τις πολυτέλειες μιας σύγχρονης κατοικίας. Ένα μοντέρνο ντους, μια μικροσκοπική κουζίνα φτιαγμένη για τα ξωτικά της χώρας του “Ποτέ”, χωρίς χώρο για να μαγειρέψεις σαν άνθρωπος, και αρκετός χώρος για έναν καναπέ που γίνεται κρεβάτι. Ένας υπέροχος κοιτώνας για tech bros και influencers που σπάνια μπαίνουν στο σπίτι, αλλά αναζητούν μια κατοικία με ασφάλεια και όλες τις ανέσεις.
Αυτά τα μικροσκοπικά διαμερίσματα είναι ιδανικά για πολυάσχολους: Ένα κρεβάτι και τα απολύτως απαραίτητα. Δεν χρειάζεται να τυραννιέστε να τακτοποιείτε, καθώς ποτέ δεν θα περιμένετε επισκέπτες, ή να χάνετε το χρόνο σας στο μπάνιο. Πρόκειται για ένα σπίτι που σας παρέχει απλά και μόνο ό,τι χρειάζεστε και τίποτα περισσότερο. Τα φινιρίσματα είναι κομψά και το κτίριο διαθέτει συναγερμό. Πίσω από την μινιμαλιστική πολυτέλεια που μας πουλάνε, κρύβεται υπάρχει η οικονομία της αποτελεσματικότητας που ενσωματώνει το γραφείο και το σαλόνι στην κρεβατοκάμαρα.
Καθώς κάποιοι χώροι από τα σπίτια μας εξαϋλώνονται, παράλληλα εξαϋλώνεται και η σημασία αυτών των χώρων: την επικοινωνία μέσω του μαγειρέματος και των κοινών γευμάτων, επαρκή χώρο για να μην σε πλακώνει η μοναξιά, χρόνο για να απολαύσεις έναν μπάνιο.
Όπως συρρικνώνονται τα σπίτια μας, έτσι συρρικνώνεται και η προσωπική μας ζωή, καθώς η εργασία, η βιασύνη και το multitasking έχουν γεμίσει όλους τους χώρους που προηγουμένως ήταν το καταφύφγιό μας. Ήσυχοι, κοινοί και αργοί. Πόσοι από εμάς παίρνουμε το κινητό μας τηλέφωνο μαζί μας όταν πάμε για μπάνιο; Κάνουμε scrolling στο Instagram και στο TikTok χωρίς να παρατηρούμε πόσο ωραία μυρίζουν τα έλαια λεβάντας που ρίξαμε στη μπανιέρα.
Καθώς γράφω αυτό το άρθρο, κατάφερα επιτέλους να βρω το μελλοντικό μου διαμέρισμα. Είναι άνετο, κι έχει ακόμη και μια όμορφη (αλλά κάποιοι μπορεί να τη μισήσουν) πράσινη φλοράλ ταπετσαρία στο σαλόνι. Απομεινάρια ενός πρώην ενοίκου που όπως φαίνεται αγαπούσε τη βοτανική όσο και εγώ. Αν και είναι αρκετά ευρύχωρο, δεν έχει κανονική μπανιέρα.
Αν και υπάρχει αρκετός χώρος για μπανιέρα, για κάποιον ανεξήγητο για μένα λόγο, ο χώρος αυτός περιλαμβάνει ένα ντους σε μέγεθος μπανιέρας. Βέβαια, ο καταναλωτισμός έχει βρει μια λύση και για αυτό το πρόβλημα, ανακάλυψα ότι στην αγορά υπάρχουν φορητές “μπανιέρες” που μπορούν να συνδεθούν με το ντους.
Καθώς την αγόραζα, αισθανόμουν σα να επαναστατώ ενάντια στην κουλτούρα της αποτελεσματικότητας, γνωρίζοντας ωστόσο πολύ καλά ότι είναι μια αξιολύπητη αγορά μιας φθηνότερης και πιο άσχημης εκδοχής αυτού που μας στερούν. «Δεν θα μας πάρουν ποτέ τη μπανιέρα μας!», σκέφτηκα καθώς περνούσα τα στοιχεία της πιστωτικής, ξοδεύοντας ένα χρηματικό ποσό για κάτι που οι περισσότεροι άνθρωποι πιθανώς θα χρησιμοποιούσαν για να αγοράσουν έναν φούρνο μικροκυμάτων.
Η καταβρόχθιση του πολιτισμού ξεκινά από τους αθηναϊκούς δρόμους και φτάνει μέχρι τα πιο ιδιωτικά σημεία της πόλης, τα σπίτια μας
Θα συνεχίζω να διεκδικώ την βραδύτητα σε έναν γρήγορο κόσμο. Σε κάθε πτυχή του προσωπικού μου χώρου που δεν σχετίζεται με τη δουλειά. Απολαμβάνω τη δυνατότητά μου να μαγειρεύω ένα γεύμα και να κάθομαι με έναν ή δύο φίλους στο σπίτι. Να έχω τη δυνατότητα να μπαίνω σε ένα ξεχωριστό δωμάτιο και να ξέρω ότι εξακολουθεί να βρίσκομαι στο σπίτι μου.
Δεν το είχα συνειδητοποιήσει μέχρι τώρα, αλλά υπάρχει ένα κομμάτι του εαυτού μου που πενθεί. Βλέπω αυτή την πόλη στην οποία ζω εδώ και δεκαπέντε χρόνια να απογυμνώνεται σιγά σιγά από την αισθητική της ιστορικότητα. Ισόγειες και διώροφες κατοικίες, εκλεκτικιστικές και του μοντέρνου κινήματος, αντικαθίστανται από πολυώροφες πολυκατοικίες. Αμπελόκηποι, Εξάρχεια, Κυψέλη, Κουκάκι, Παγκράτι, Κυπριάδη, Νέος Κόσμος, χάνουν πολλά από τα κτίριά τους, αλλά και η Κηφισιά, το Ψυχικό, η Νέα Σμύρνη και βέβαια ο Πειραιάς. Αλλά παρατηρώ ότι αυτό συνεπάγεται και την συρρίκνωση της κοινής μας ζωής. Έχουμε χάσει ιστορικά λαϊβάδικα και σινεμά, τα οποία αντικαταστάθηκαν από ξενοδοχεία, καφέ στο χέρι και φαστφουντάδικα.
Η καταβρόχθιση του πολιτισμού ξεκινά από τους αθηναϊκούς δρόμους και φτάνει μέχρι τα πιο ιδιωτικά σημεία της πόλης, τα σπίτια μας. Η προστασία των κοινών και προσωπικών μας χώρων, η διαφύλαξη της βραδύτητας, επιτρέπουν στον πολιτισμό να ζει και να αναπνέει.
Αυτό που ξεκίνησε ως ερώτημα για την κατάργηση της μπανιέρας έχει μετατραπεί σε ένα γενικότερο ερώτημα για το τι σημαίνουν οι φυσικοί χώροι για εμάς, τόσο σε ατομικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Η κατάργηση της μπανιέρας, είναι το ατομικό ισοδύναμο με την αντικατάσταση ιστορικών χώρων και μαγαζιών που αγαπήσαμε από εμπορικά κέντρα, πολυεθνική και άψυχα μαγαζιά.
Δεν ζούμε πλέον, απλώς εργαζόμαστε και καταναλώνουμε. Όλα τα υπόλοιπα αποτελούν πολυτέλεια.
Και ξέρετε τι; Μετά από αυτό το λεκτικό παραλήρημα, έχω ανάγκη από ένα ζεστό μπάνιο.
