Πλημμύρες, πυρκαγιές και καύσωνες. Αυτές είναι οι μορφές με τις οποίες η τραγωδία έχει, τα τελευταία χρόνια χαράξει ένα μοτίβο ανθρώπινης δυστυχίας και πόνου στη χώρα μας, και, όπως είναι αναμενόμενο, αφήνει το αποτύπωμά της στην ψυχολογία των πολιτών, θεμελιώνοντας μια κοινωνία του φόβου και ανασφάλειας.
Η Αττική, η πιο πυκνοκατοικημένη περιφέρεια της Ελλάδας, βρίσκεται αντιμέτωπη με αυξανόμενες φυσικές απειλές, που κυμαίνονται από πυρκαγιές και καύσωνες μέχρι πλημμύρες. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Κέντρου Έρευνας Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Κρίσεων (ΚΕΚΑΚ) την οποία συντόνισαν ο καθηγητής Βασίλης Ιωακειμίδης και η διδακτορική ερευνήτρια, Δήμητρα Παπαδοπούλου, 9 στους 10 κατοίκους της Αττικής δηλώνουν ότι φοβούνται την πιθανότητα μιας επικείμενης φυσικής καταστροφής. Αυτό το συναίσθημα ανησυχίας και ανασφάλειας δημιουργεί μια κοινωνία της διακινδύνευσης και του φόβου, όπου η κυριαρχεί η αβεβαιότητα και η έλλειψη προετοιμασίας. Η κατάσταση αυτή αναδεικνύει την ανάγκη για μια βαθύτερη κατανόηση της «κοινωνίας του φόβου», όπως την περιέγραψε ο Πολωνός κοινωνιολόγος Ζίγκμουντ Μπάουμαν, ο οποίος ανέλυσε πως η αυξημένη αίσθηση κινδύνου και αβεβαιότητας μπορεί να επηρεάσει την κοινωνική συνοχή και την ψυχολογία των πολιτών.
Η έννοια της «κοινωνίας του φόβου», προσφέρει μια χρήσιμη θεωρητική προσέγγιση για την κατανόηση του φαινομένου αυτού στην Αττική. Ο Μπάουμαν υποστηρίζει ότι η σύγχρονη κοινωνία χαρακτηρίζεται από μια συνεχώς αυξανόμενη αίσθηση ανασφάλειας και αβεβαιότητας, η οποία ενισχύεται από τα μέσα ενημέρωσης και τις πολιτικές του φόβου. Σε αυτό το πλαίσιο, οι φυσικές καταστροφές δεν αποτελούν μόνο περιβαλλοντικές κρίσεις αλλά και κοινωνικές, καθώς επηρεάζουν την ψυχική υγεία, την κοινωνική συνοχή και την αίσθηση ατομικής και συλλογικής ασφάλειας.
Wildlife in Athens. #φωτια #φωτιες #Φωτια_τωρα pic.twitter.com/JeJ2tjDTtT
— Aris Messinis (@ArisMessinis) August 22, 2023
Η Κλίμακα του Φόβου
Η έρευνα του Κέντρου Έρευνας Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Κρίσεων (ΚΕΚΑΚ) καταδεικνύει ότι το 89,2% των κατοίκων της Αττικής πιστεύει ότι μια φυσική καταστροφή είναι πολύ πιθανή στο άμεσο μέλλον. Αυτή η διαπίστωση ενισχύεται από το γεγονός ότι το 63,6% των ερωτηθέντων εκφράζει έντονο φόβο γι’ αυτό το ενδεχόμενο. Το αίσθημα αυτό του φόβου δεν είναι αδικαιολόγητο, καθώς το 69% των πολιτών έχει ήδη βιώσει τις συνέπειες τέτοιων καταστροφών, με το 10,4% να αναφέρει απώλειες ζωής και το 26,4% να έχει υποστεί σημαντικές υλικές ζημιές.
Έλλειψη προετοιμασίας και πρόληψης
Παρά την αυξανόμενη ανησυχία, η έρευνα αποκαλύπτει ότι το 79,1% των ερωτηθέντων δεν έχει συμμετάσχει ποτέ σε ασκήσεις ετοιμότητας για καταστροφές, γεγονός που καταδεικνύει μια σημαντική έλλειψη προετοιμασίας. Η έλλειψη αυτή αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη αίσθηση άγνοιας και ανασφάλειας, καθώς το 66,4% δηλώνει ότι δεν είναι έτοιμο για ένα νέο καταστροφικό γεγονός. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στις κρατικές δομές είναι επίσης εμφανής, με το 82,4% των πολιτών να θεωρεί ότι η Πολιτεία δεν είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει μελλοντικές φυσικές καταστροφές.
Η Κλιματική αλλαγή ως επιταχυντής του φόβου
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί έναν από τους βασικούς επιταχυντές των φυσικών καταστροφών, αυξάνοντας τη συχνότητα και την ένταση τους. Στην Αττική, οι υψηλές θερμοκρασίες οδηγούν σε περισσότερα και πιο έντονα κύματα καύσωνα, ενώ οι πυρκαγιές και οι πλημμύρες γίνονται όλο και πιο συχνές. Αυτές οι καταστροφές όχι μόνο καταστρέφουν το φυσικό περιβάλλον και τις περιουσίες των πολιτών αλλά επηρεάζουν επίσης την υγεία και την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Ο φόβος για το άγνωστο και το απρόβλεπτο, ενισχύεται από τις συνεχείς αναφορές στα μέσα ενημέρωσης, οι οποίες συχνά ενισχύουν την αίσθηση της ανασφάλειας.
Προτάσεις πολιτών για καλύτερη προετοιμασία
Οι συμμετέχοντες στην έρευνα του ΚΕΚΑΚ ανέδειξαν με συντριπτικά ποσοστά τη σημασία πολλών δράσεων για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και παρουσίασαν σημαντικές για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης, τονίζοντας την ανάγκη για εκπαίδευση, βελτίωση υποδομών, αυστηροποίηση κανονισμών και ενίσχυση του κρατικού μηχανισμού:
Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση: Η εκπαίδευση των πολιτών και των κοινοτήτων είναι ζωτικής σημασίας. Το 93,4% των ερωτηθέντων υπογραμμίζει τη σημασία της εκπαίδευσης για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των καταστροφών. Η εκπαίδευση περιλαμβάνει την ενημέρωση για τους κινδύνους, την ανάπτυξη δεξιοτήτων για την αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης και την προετοιμασία για ενδεχόμενα έκτακτης ανάγκης.
Βελτίωση υποδομών: Η ενίσχυση των υποδομών είναι καίριας σημασίας για την προστασία των κατοίκων. Το 96,4% των ερωτηθέντων υποστηρίζει την ανάγκη για βελτίωση των υποδομών, όπως αντιπλημμυρικά έργα, συστήματα πυρασφάλειας και την ενίσχυση των δικτύων υγείας και ασφάλειας.
Αυστηροποίηση κανονισμών δόμησης: Η αυθαίρετη δόμηση και η ανεπαρκής τήρηση των πολεοδομικών κανονισμών αυξάνουν την ευπάθεια των περιοχών σε φυσικές καταστροφές. Το 90,8% των ερωτηθέντων ζητά την αυστηροποίηση των κανονισμών για την αυθαίρετη δόμηση, προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος για τις κατοικίες και τις υποδομές.
Προετοιμασία κρατικού μηχανισμού: Η ενίσχυση του κρατικού μηχανισμού είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική διαχείριση των κρίσεων. Το 98,3% των πολιτών θεωρεί απαραίτητη την ανάπτυξη ολοκληρωμένων σχεδίων δράσης και τη βελτίωση της συντονιστικής ικανότητας των κρατικών υπηρεσιών.
Συνεργασία και συμμετοχικότητα: Η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων φορέων και η ενθάρρυνση της συμμετοχής των πολιτών σε προγράμματα ετοιμότητας και αντίδρασης είναι κρίσιμες. Η αλληλεγγύη και η αμοιβαία υποστήριξη ενισχύουν την ανθεκτικότητα της κοινότητας και μειώνουν την αίσθηση απομόνωσης και φόβου.
Μια ασφαλής ζωή για όλους
Η κοινωνία του φόβου στην Αττική, που αναδεικνύεται από τα υψηλά επίπεδα ανησυχίας για φυσικές καταστροφές, απαιτεί μια πολυεπίπεδη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Η ενίσχυση της εκπαίδευσης, η βελτίωση των υποδομών, η αυστηροποίηση των κανονισμών δόμησης και η ενίσχυση του κρατικού μηχανισμού είναι κλειδιά για την προστασία των πολιτών και τη μείωση των κινδύνων. Η συνεργασία και η συμμετοχή της κοινωνίας είναι απαραίτητες για την οικοδόμηση μιας ανθεκτικής και ασφαλούς κοινότητας. Με τη σωστή προετοιμασία και συντονισμένη δράση, είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις των φυσικών καταστροφών και να δημιουργηθεί ένα αίσθημα ασφάλειας και προστασίας για όλους.
➸ Διαβάστε επίσης: Κοινωνία του φόβου: Η ανθρωπότητα βιώνει μια αβάσταχτη αβεβαιότητα καθώς βαδίζει προς το άγνωστο
Πλημμύρες, πυρκαγιές και καύσωνες. Αυτές είναι οι μορφές με τις οποίες η τραγωδία έχει, τα τελευταία χρόνια χαράξει ένα μοτίβο ανθρώπινης δυστυχίας και πόνου στη χώρα μας, και, όπως είναι αναμενόμενο, αφήνει το αποτύπωμά της στην ψυχολογία των πολιτών, θεμελιώνοντας μια κοινωνία του φόβου και ανασφάλειας.
Η Αττική, η πιο πυκνοκατοικημένη περιφέρεια της Ελλάδας, βρίσκεται αντιμέτωπη με αυξανόμενες φυσικές απειλές, που κυμαίνονται από πυρκαγιές και καύσωνες μέχρι πλημμύρες. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Κέντρου Έρευνας Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Κρίσεων (ΚΕΚΑΚ) την οποία συντόνισαν ο καθηγητής Βασίλης Ιωακειμίδης και η διδακτορική ερευνήτρια, Δήμητρα Παπαδοπούλου, 9 στους 10 κατοίκους της Αττικής δηλώνουν ότι φοβούνται την πιθανότητα μιας επικείμενης φυσικής καταστροφής. Αυτό το συναίσθημα ανησυχίας και ανασφάλειας δημιουργεί μια κοινωνία της διακινδύνευσης και του φόβου, όπου η κυριαρχεί η αβεβαιότητα και η έλλειψη προετοιμασίας. Η κατάσταση αυτή αναδεικνύει την ανάγκη για μια βαθύτερη κατανόηση της «κοινωνίας του φόβου», όπως την περιέγραψε ο Πολωνός κοινωνιολόγος Ζίγκμουντ Μπάουμαν, ο οποίος ανέλυσε πως η αυξημένη αίσθηση κινδύνου και αβεβαιότητας μπορεί να επηρεάσει την κοινωνική συνοχή και την ψυχολογία των πολιτών.
Η έννοια της «κοινωνίας του φόβου», προσφέρει μια χρήσιμη θεωρητική προσέγγιση για την κατανόηση του φαινομένου αυτού στην Αττική. Ο Μπάουμαν υποστηρίζει ότι η σύγχρονη κοινωνία χαρακτηρίζεται από μια συνεχώς αυξανόμενη αίσθηση ανασφάλειας και αβεβαιότητας, η οποία ενισχύεται από τα μέσα ενημέρωσης και τις πολιτικές του φόβου. Σε αυτό το πλαίσιο, οι φυσικές καταστροφές δεν αποτελούν μόνο περιβαλλοντικές κρίσεις αλλά και κοινωνικές, καθώς επηρεάζουν την ψυχική υγεία, την κοινωνική συνοχή και την αίσθηση ατομικής και συλλογικής ασφάλειας.
Wildlife in Athens. #φωτια #φωτιες #Φωτια_τωρα pic.twitter.com/JeJ2tjDTtT
— Aris Messinis (@ArisMessinis) August 22, 2023
Η Κλίμακα του Φόβου
Η έρευνα του Κέντρου Έρευνας Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Κρίσεων (ΚΕΚΑΚ) καταδεικνύει ότι το 89,2% των κατοίκων της Αττικής πιστεύει ότι μια φυσική καταστροφή είναι πολύ πιθανή στο άμεσο μέλλον. Αυτή η διαπίστωση ενισχύεται από το γεγονός ότι το 63,6% των ερωτηθέντων εκφράζει έντονο φόβο γι’ αυτό το ενδεχόμενο. Το αίσθημα αυτό του φόβου δεν είναι αδικαιολόγητο, καθώς το 69% των πολιτών έχει ήδη βιώσει τις συνέπειες τέτοιων καταστροφών, με το 10,4% να αναφέρει απώλειες ζωής και το 26,4% να έχει υποστεί σημαντικές υλικές ζημιές.
Έλλειψη προετοιμασίας και πρόληψης
Παρά την αυξανόμενη ανησυχία, η έρευνα αποκαλύπτει ότι το 79,1% των ερωτηθέντων δεν έχει συμμετάσχει ποτέ σε ασκήσεις ετοιμότητας για καταστροφές, γεγονός που καταδεικνύει μια σημαντική έλλειψη προετοιμασίας. Η έλλειψη αυτή αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη αίσθηση άγνοιας και ανασφάλειας, καθώς το 66,4% δηλώνει ότι δεν είναι έτοιμο για ένα νέο καταστροφικό γεγονός. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στις κρατικές δομές είναι επίσης εμφανής, με το 82,4% των πολιτών να θεωρεί ότι η Πολιτεία δεν είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει μελλοντικές φυσικές καταστροφές.
Η Κλιματική αλλαγή ως επιταχυντής του φόβου
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί έναν από τους βασικούς επιταχυντές των φυσικών καταστροφών, αυξάνοντας τη συχνότητα και την ένταση τους. Στην Αττική, οι υψηλές θερμοκρασίες οδηγούν σε περισσότερα και πιο έντονα κύματα καύσωνα, ενώ οι πυρκαγιές και οι πλημμύρες γίνονται όλο και πιο συχνές. Αυτές οι καταστροφές όχι μόνο καταστρέφουν το φυσικό περιβάλλον και τις περιουσίες των πολιτών αλλά επηρεάζουν επίσης την υγεία και την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Ο φόβος για το άγνωστο και το απρόβλεπτο, ενισχύεται από τις συνεχείς αναφορές στα μέσα ενημέρωσης, οι οποίες συχνά ενισχύουν την αίσθηση της ανασφάλειας.
Προτάσεις πολιτών για καλύτερη προετοιμασία
Οι συμμετέχοντες στην έρευνα του ΚΕΚΑΚ ανέδειξαν με συντριπτικά ποσοστά τη σημασία πολλών δράσεων για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και παρουσίασαν σημαντικές για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης, τονίζοντας την ανάγκη για εκπαίδευση, βελτίωση υποδομών, αυστηροποίηση κανονισμών και ενίσχυση του κρατικού μηχανισμού:
Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση: Η εκπαίδευση των πολιτών και των κοινοτήτων είναι ζωτικής σημασίας. Το 93,4% των ερωτηθέντων υπογραμμίζει τη σημασία της εκπαίδευσης για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των καταστροφών. Η εκπαίδευση περιλαμβάνει την ενημέρωση για τους κινδύνους, την ανάπτυξη δεξιοτήτων για την αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης και την προετοιμασία για ενδεχόμενα έκτακτης ανάγκης.
Βελτίωση υποδομών: Η ενίσχυση των υποδομών είναι καίριας σημασίας για την προστασία των κατοίκων. Το 96,4% των ερωτηθέντων υποστηρίζει την ανάγκη για βελτίωση των υποδομών, όπως αντιπλημμυρικά έργα, συστήματα πυρασφάλειας και την ενίσχυση των δικτύων υγείας και ασφάλειας.
Αυστηροποίηση κανονισμών δόμησης: Η αυθαίρετη δόμηση και η ανεπαρκής τήρηση των πολεοδομικών κανονισμών αυξάνουν την ευπάθεια των περιοχών σε φυσικές καταστροφές. Το 90,8% των ερωτηθέντων ζητά την αυστηροποίηση των κανονισμών για την αυθαίρετη δόμηση, προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος για τις κατοικίες και τις υποδομές.
Προετοιμασία κρατικού μηχανισμού: Η ενίσχυση του κρατικού μηχανισμού είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική διαχείριση των κρίσεων. Το 98,3% των πολιτών θεωρεί απαραίτητη την ανάπτυξη ολοκληρωμένων σχεδίων δράσης και τη βελτίωση της συντονιστικής ικανότητας των κρατικών υπηρεσιών.
Συνεργασία και συμμετοχικότητα: Η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων φορέων και η ενθάρρυνση της συμμετοχής των πολιτών σε προγράμματα ετοιμότητας και αντίδρασης είναι κρίσιμες. Η αλληλεγγύη και η αμοιβαία υποστήριξη ενισχύουν την ανθεκτικότητα της κοινότητας και μειώνουν την αίσθηση απομόνωσης και φόβου.
Μια ασφαλής ζωή για όλους
Η κοινωνία του φόβου στην Αττική, που αναδεικνύεται από τα υψηλά επίπεδα ανησυχίας για φυσικές καταστροφές, απαιτεί μια πολυεπίπεδη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Η ενίσχυση της εκπαίδευσης, η βελτίωση των υποδομών, η αυστηροποίηση των κανονισμών δόμησης και η ενίσχυση του κρατικού μηχανισμού είναι κλειδιά για την προστασία των πολιτών και τη μείωση των κινδύνων. Η συνεργασία και η συμμετοχή της κοινωνίας είναι απαραίτητες για την οικοδόμηση μιας ανθεκτικής και ασφαλούς κοινότητας. Με τη σωστή προετοιμασία και συντονισμένη δράση, είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις των φυσικών καταστροφών και να δημιουργηθεί ένα αίσθημα ασφάλειας και προστασίας για όλους.
➸ Διαβάστε επίσης: Κοινωνία του φόβου: Η ανθρωπότητα βιώνει μια αβάσταχτη αβεβαιότητα καθώς βαδίζει προς το άγνωστο
