Σε εκείνα τα περίεργα, πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’80, όταν ήμασταν νέοι (και πιο γενναίοι) απέναντι στις προκλήσεις, η “πρώτο-βιομηχανική μουσική” βρήκε ευκαιρία από την έκρηξη του πανκ και δημιούργησε μια σκηνή, η οποία ήταν περισσότερο μια ιδέα, ή ένα νέο μουσικό τοπίο (και όχι μουσικό είδος ακόμα) για λίγους, πολύ λίγους, χωρίς μια συγκεκριμένη εικόνα ταυτότητας. Ήταν μια ιδέα που πριν καλά καλά τη ζωγραφίσουμε εμείς οι λιγοστοί περίεργοι φαν κάπως στο μυαλό μας, οι απανωτές αισθητικές παρεκκλίσεις της και η πορεία της μέσα από συνεχόμενα σημεία καμπής την άλλαζαν κάθε φορά σε κάτι άλλο, άλλοτε σε μια πριονωτή κυματομορφή, και άλλοτε σε ένα βόμβο ενός τούνελ γεμάτο φαντάσματα. Μεγάλοι και τρανοί καλλιτέχνες της Βρεττανικής νεο-ηλεκτρονικής σκηνής των 80s, προσπάθησαν να εντάξουν τον ρυθμικό “βιομηχανικό (κλινγκ-κλανγκ) ρυθμό” και σε πιο λαϊκά μουσικά προϊόντα (χιτάκια) της εποχής. Ακόμα και μεγάλα (ιδρυτικά) ονόματα του underground πρώτο-βιομηχανικού ήχου τόλμησαν να κάνουν κάποια εμπορικά βηματάκια σε μεταλικούς χορούς και τραγούδια. Ωστόσο θυμάμαι τον εαυτό μου, πριν ακόμα διαβάσω και καταλάβω αυτό που έλεγε ο John Cage, ότι δηλαδή ο αστικός θόρυβος είναι η κλασική μουσική των μοντέρνων καιρών μας, οι :zoviet-france:* εμφανίστηκαν από το πουθενά στη ζωή μου σαν μια αντίθεση αλλά και σαν μια πρόκληση προς τη συνήθη ροή των γεγονότων (και της πανκ εφηβείας μου). 

Σαράντα χρόνια μετά την πρώτη μου επαφή με την μουσική τους μπορώ (με σώας τα φρένας) να πω ότι οι Zoviet:France (ή όπως αλλιώς τους καυλ*σει να γράφουν το όνομά τους), είναι ένα από τα πιο σημαντικά και επιδραστικά συγκροτήματα της πειραματικής – βιομηχανικής – ambient σκηνής όλων των εποχών και ένα από τα πιο συμβολικά και ευεργετικά συγκροτήματα της ζωής μου. Πάνω από άλλους, κάτω από άλλους, δεν έχει καμία γαμημένη σημασία, το μόνο που έχει σημασία είναι ότι όλον αυτόν τον καιρό ήταν και είναι πάντα εκεί, σε απίθανα μονοπάτια εξερεύνησης και αιχμηρής ηχητικής (και αισθητικής) πρωτοπορίας. Και ίσως γι’ αυτό η μουσική τους να συνεχίζει να αποτελεί μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης, τόσο για εμένα τον ίδιο όσο και για τις νεότερες γενιές μουσικών.

Ο ήχος των :Zoviet*France: είναι πειραματικός (κλισέ λέξη, αλλά είναι), δύσκολος, και απρόβλεπτος, γιατί είναι περίεργος, εξερευνητικός και μαγικός. Είναι ήχος που μπορεί να τον νιώθεις να γλυστρά μέσα σου με μεγάλη ευκολία, είναι και σκοτεινός, είναι και φωτεινός, ανάλογα από ποια μεριά του κρεβατιού σου βλέπεις την ανατολή κάθε μέρα. Έτσι λοιπόν, με τη χρήση μαγνητοταινιών, αναλογικών και ηλεκτρονικών εφέ και φυσικά, πολλών φυσικών οργάνων, ηχογραφημένων (και στη συνέχεια επεξεργασμένων) ήχων, διαλόγων που ξεφυτρώνουν από κάθε πιθανή πηγή (ραδιόφωνα, ταινίες ή τηλεοράσεις), οι Soviet France δημιουργούν όλα αυτά τα χρόνια (από το 1982) μια μουσική που αν μη τι άλλο σε προ(σ)καλεί να την εξερευνήσεις, βασικά για να καταλάβεις πώς την εξερευνούν και την δημιουργούν τόσα χρόνια, δύο περίεργοι τύποι από το Νιούκαστλ.

Η μουσική των $oviet France, όπως λέω, συχνά για κάτι που μου αρέσει πολύ, αλλά βαριέμαι να εξηγώ γιατί “με ψήνει τόσο πολύ”, είναι σπάνια. Σαν και τα μέταλλα, τα χαρτιά, τα σχοινιά, τα κόντρα πλακέ, τα ξύλα, τα τούβλα και το χώμα που την ντύνουν για να την κάνουν ένα προϊόν. Η μουσική τους βασικά σε προ(σ)καλεί να τολμήσεις, να εξερευνήσεις, να να αφεθείς στον ήχο που πιθανόν μπορεί να σε οδηγήσει στην επανάληψη, ή στην φύση, στην εξοχή, στο δάσος, σε συναντήσεις με άλλες πιθανές υπάρξεις και οντότητες, στην ίδια τη ζωή. Και κάπως έτσι, πιο φιλοσοφημένα (και ασταμάτητα) ενεργοί, λειτουργούν ως ένας φανταστικός φάρος στη ζωή μου. Και με αφορμή αυτό το άλμπουμ που έχει στοιχειώσει την εφηβεία μου, όσο κανένα άλλο, ξεκινάω μια σύντομη συζήτηση (δια αλληλογραφίας) με τους :Zoviet-France:, η οποία φανερώνει κάποιες καλά κρυμμένες αλήθειες (και αξίες).

Φωτ.: Graham Thrower

– Από τη στιγμή που έφερα το “Mohnomishe” στο σπίτι, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, κατάλαβα ότι η σχέση μου με αυτό το συγκρότημα θα ήταν πολύ ιδιαίτερη και πολύτιμη. Και στη ζωή μου αυτή η σχέση σημαδεύτηκε με πολλά αξιοσημείωτα ορόσημα. Εσείς όμως, πώς θα περιγράφατε αυτό το μακρύ ταξίδι μέσα στο χρόνο και τη μουσική;

“Μια λάθος στροφή οδηγεί συχνά σε έναν νέο χάρτη”.

– Lamargi

Είναι ένα ελικοειδές ταξίδι χωρίς κύριο μονοπάτι και χωρίς χάρτη, με πολλές εκτροπές και παρεκκλίσεις, μονοπάτια που τελειώνουν χωρίς να φαίνεται ότι έχουν φτάσει σε έναν προορισμό, μονοπάτια που επιστρέφουν στο σημείο εκκίνησής τους και μονοπάτια που διακλαδίζονται χωρίς καμία ένδειξη για το ποιος δρόμος είναι ο καλύτερος. Ό,τι κάνουμε προέρχεται από τον αυτοσχεδιασμό, είναι περισσότερο διερευνητικό παρά πειραματικό.

– Δεν ξέρω αν είναι δική μου ιδέα, αλλά υπάρχουν δείγματα/κασέτες ελληνικής παραδοσιακής μουσικής στο “Mohnomishe”;

“Ένα δέντρο δεν είναι ξύλινο”.

– Lamargi

Αν είναι κάτι που μπορείς να το ακούσεις τότε ναι, είναι εκεί, ακόμα κι αν δεν το βάλαμε εκεί, γιατί μ’ αυτόν τον τρόπο εξελίσσεται η μουσική.

– Από το “Mohnomishe” και το “Norsch” μέχρι το “Eostre” και το “$oviet France” οι συσκευασίες των πρώτων σας άλμπουμ ήταν ένα γενναίο, δύσκολο παζλ για τον συλλέκτη δίσκων. Σάς λείπει καθόλου αυτή η διαδικασία του πολύπλοκου artwork στον σημερινό μουσικό κόσμο;

“Η έμπνευση είναι ένα κοινό υπόστεγο”.

– Lamargi

Για εμάς τους ίδιους, υπάρχει ακόμα – το κάνουμε όταν είναι δυνατόν να το κάνουμε, όπως η διπλωμένη και διαβρωμένη ατσάλινη συσκευασία για το “Patina Pooling“, το άλμπουμ που κάναμε μαζί με τους Fossil Aerosol Mining Project. Αλλά η δημιουργία αντισυμβατικών συσκευασιών δεν πρέπει να είναι αυτοσκοπός, πρέπει να υπάρχει ένας λόγος γι’ αυτό, που θα είναι κάτι περισσότερο από το να κάνουμε κάτι απλά αντισυμβατικό, διαφορετικά η μουσική είναι περιττή. Είχαμε κάποτε, στη δεκαετία του 1990, ένα σχέδιο να δημιουργήσουμε ένα σετ από 50 LP σε ένα κουτί από ατσάλι πάχους 10 χιλιοστών, χωρίς να υπάρχει τίποτα στους δίσκους – εντελώς κενό βινύλιο, χωρίς αυλάκια, ετικέτες ή οτιδήποτε άλλο. Δεν το κάναμε (ακόμα…) …θα ήταν η πιο βαριά μας κυκλοφορία.

– Οι Zoviet France είναι γνωστοί για τη μοναδική και πειραματική προσέγγισή τους στη μουσική, ενσωματώνοντας συχνά ήχους που έχουν βρεθεί και αντισυμβατικά όργανα. Τι σας κίνησε αρχικά το ενδιαφέρον να εξερευνήσετε αυτά τα αντισυμβατικά ηχητικά τοπία;

“Ένα σπουργίτι δεν έχει ανάγκη από χάρτη”.

– Lamargi

Θέλαμε να ξεχάσουμε ό,τι ξέραμε για τη δημιουργία μουσικής, τις συμβάσεις της δομής της, την τεχνική, όλα αυτά, και, όσο μπορούσαμε, να βρούμε κάτι που να προέρχεται από τη διαίσθηση, τη διαμόρφωση του ήχου, παρά από τη σύνθεση. Αυτό είχε δύο αναπόφευκτα αποτελέσματα: όλος ο ήχος μπορεί να γίνει η μπογιά με την οποία φτιάχνουμε μια εικόνα, και ξεχνάμε πώς κάνουμε αυτό που κάναμε, σχεδόν αμέσως μόλις το κάναμε. Το δεύτερο δεν είναι τόσο απόλυτο τώρα, καθώς έπρεπε να μάθουμε πώς θα θυμόμαστε τι είχαμε κάνει, και πώς να το ξανακάνουμε, όταν ξεκινήσαμε να δουλεύουμε με το σύγχρονο χορό – οι χορογράφοι χρειάζονταν μουσική η οποία θα ακούγεται πάντα, αόριστα ίδια κάθε φορά. Έγινε μια ενδιαφέρουσα διαδικασία, και ειδικά σε αυτά τα soundtracks ήταν όλα τόσο χορογραφημένα, όσο και συνθετικά.

– Υπάρχει κάποιο μήνυμα στην αλλαγή της ορθογραφίας του ονόματος :Zoviet*France: σε όλες τις κυκλοφορίες τους ή έγινε απλά για να μπερδέψετε τους μελλοντικούς σπασίκλες του Discogs;

(σσ. Η απάντησή τους δεν περιέχει κάποια σοφή ρήση του Lamargi αυτή τη φορά)

Το Discogs δημιουργήθηκε το 2000 και αρχικά ονομαζόταν Diskogs, στη συνέχεια Dizkogs, οπότε πιστεύουμε ότι μάλλον εμπνεύστηκαν από εμάς. Μερικοί άνθρωποι μας έχουν ρωτήσει πώς νιώθουμε για το όνομα της μπάντας μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και αν έχουμε σκεφτεί να το αλλάξουμε, αλλά, ειλικρινά, δεν νομίζουμε ότι το :zoviet*belgium: λειτουργεί το ίδιο καλά.

– Ακολουθεί μια ερώτηση που θέτω σε όλους τους καλλιτέχνες με τους οποίους συνομιλώ: Μέχρι ποιο βαθμό η μουσική και η τέχνη μπορούν να γίνουν ανατρεπτικές σήμερα, ώστε να καταφέρουν να αλλάξουν εντελώς την αντίληψή μας για τον σημερινό κόσμο;

“Μπορώ να δω τα πάντα από εδώ πάνω, ακόμα και όταν στέκομαι στο κεφάλι μου”.

– Lamargi

Αυτό είναι ένα μεγάλο ερώτημα, και σημαντικό, που χρειάζεται μια ολόκληρη νέα συνέντευξη από μόνη της, πραγματικά. Κάθε καινοτόμος και ευφάνταστη δημιουργική δραστηριότητα αφορά το δυνατό, όχι μόνο το αναγκαίο. Η φαντασία είναι η νέμεση του αυταρχισμού, γι’ αυτό και, υπό δικτάτορες και αυταρχικούς λαϊκιστές, πάντα θα φυλακίζεται.

*Στο τέλος της τελευταίας απάντησής τους υπάρχει το εξής μήνυμα: «Τα αποσπάσματα από το έργο του Lamargi “Η γνώση του τίποτα, η άγνοια του κάτι” χρησιμοποιούνται με την άδεια των κατόχων της άδειας».

❈ Η ομάδα του OCD Project και η δισκογραφική εταιρία Coherent States ενώνουν ξανά τις δυνάμεις τους για την τρίτη διοργάνωση του μουσικού φεστιβάλ Ametric Festival, η διεξαγωγή του οποίου θα λάβει χώρα το διήμερο 15 & 16 Σεπτεμβρίου 2023 στον ιδιαίτερο χώρο του Προμαχώνα San Salvatore στα Χανιά. Στo Ametric Festival 2023 θα λάβει η χώρα η πρώτη εμφάνιση επί ελληνικού εδάφους των experimental ambient πρωτοπόρων :Zoviet*France: (UK), γνωστοί με την πυκνή τους δισκογραφία που ξεκινά τη δεκαετία του ‘80, η dark ambient, industrial και techno των Demdike Stare (UK) με ένα εκλεκτικό set του Miles Whittaker, τα δυναμικά electronics της Gaël Segalen (FR), η performance του φεμινιστικού avant-garde due I broke the vase (GR), το ποιητικό ηχητικό κολάζ του Άγγελου κυρίου (GR), η glitch electronica της dalot (GR), οι αυτοσχέδιες ηχητικές συνθέσεις της Δήμητρας Κουστερίδου (GR) και το παιχνιδιάρικο καλλιτεχνικό σύμπαν του Babak Ahteshamipour (GR) > Facebook event