Τον Σεπτέμβριο του 2021 ο Βραζιλιάνος εισήχθη στο νοσοκομείο “Albert-Einstein” του Σάο Πάουλο, όπου και υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση για αφαίρεση όγκου στο παχύ έντερο. Για λίγες ημέρες παρέμεινε σε μονάδα εντατικής θεραπείας, προκειμένου να μπορέσει ο οργανισμός του να ανταπεξέλθει από το σοβαρό χειρουργείο. Στις 13 του μήνα βγήκε από την εντατική, ενώ στις 30 πήρε εξιτήριο και επέστρεψε στο σπίτι του, όπου συνέχισε εκεί τις χημειοθεραπείες. Τον Νοέμβριο του 2022 έγινε εκ νέου εισαγωγή στο νοσοκομείο καθώς η χημειοθεραπεία στην οποία υποβαλλόταν δεν είχε αποτελέσματα. Στις 3 Δεκεμβρίου έγινε γνωστό ότι μπήκε σε αποκλειστική καταπραϋντική θεραπεία. Στις 29 Δεκεμβρίου η κόρη του Βραζιλιάνου θρύλου ανακοίνωσε πως ο πατέρας της έφυγε από τη ζωή.

– Πως νιώθετε τώρα πια όταν βλέπετε ένα παιχνίδι ποδοσφαίρου από τις εξέδρες; Πως νιώθετε όταν πηγαίνετε σε ένα παγκόσμιο κύπελλο ως θεατής;
Ειλικρινά δεν ξέρω πως σας ήρθε αυτή η ερώτηση αυτή η πρώτη ερώτηση, και το λέω γιατί κάθε φορά που μπαίνω σε ένα γήπεδο σαν θεατής με πιάνει μια φοβερή φαγούρα στα πόδια. (γέλια) Ξέρετε δεν είναι αστείο αυτό που σας λέω, ούτε σας το λέω σαν αστείο, πραγματικά κάθε φορά που μπαίνω μέσα στο γήπεδο, στις εξέδρες εννοώ, νιώθω σαν να είμαι ένα ψάρι έξω από το νερό. Νιώθω σαν κάποιος να μου έχει στερήσει τα δικαιώματα μου. Για μένα το ποδόσφαιρο, το γήπεδο, οι άλλοι παίκτες μέσα στο γήπεδο, Είναι το σπίτι μου, οι συγγενείς μου.

– Για έναν ποδοσφαιριστή σαν εσάς, της δική σας φήμης η στιγμή της αποχώρησης, η στιγμή που κρεμάστε τα παπούτσια σας, είναι μια δοκιμασία θανάτου;
Δεν ξέρω κύριε Λάλα τι είναι για τους άλλους ποδοσφαιριστές, για μένα όμως ήτανε πράγματι ένας θάνατος, που μου άνοιξε μια πόρτα στη ζωή. Κακά τα ψέματα, η ζωή δεν τελειώνει μέσα στο γήπεδο, γιατί κάθε αθλητής αναγκάζεται να φύγει πρόωρα από το γήπεδο, γιατί ίδια η αντοχή δε μας δίνει την δυνατότητα να αγωνιζόμαστε μέχρι τα βαθειά γεράματα. Εμένα μετά το τέλος της ποδοσφαιρικής μου καριέρας μια νέα ζωή με περίμενε. Γενικά πιστεύω το τέλος είναι πάντα μια πόρτα που οδηγεί σε νέα πράγματα, το τέλος είναι πάντα μια αρχή, εάν το τέλος δεν είναι οριστικό. Όλοι φοβούνται το τέλους, αλλά αν το σκεφτούμε έτσι, ίσως αρχίσουμε να το επιδιώκουμε. Το τέλος που είναι πάντα μια καινούργια αρχή είναι μια καλή αφορμή να κάνουμε νέα σχέδια, να δοκιμάσουμε μια άλλη ζωή, μιας και η ζωή του αθλητή, είναι μια σκληρή ζωή, που επιφυλάσσει χαρές, αλλά και πάρα πολλές δυσκολίες. Στη ζωή υπάρχουν πράγματα, καταστάσεις, που πρέπει αργά ή γρήγορα να τελειώσουν. Αν δε δώσουμε τέλος σε κάτι που ήδη έχει τελειώσει, μας τρώει την ψυχή. Πολλές φορές μας βυθίζει σε μία ανυποληψία. Γι’ αυτό χρειάζεται δύναμη πριν τελειώσει κάτι, να πεις μόνος σου τέλος και να κλείσεις την πόρτα πίσω σου όσο ένδοξη κι αν είναι.

– Ποιο είναι το μεγαλύτερο προσόν για έναν άνθρωπο που φτάνει στην κορυφή;
Να μην ξεχνάει από πού ξεκίνησε, να θυμάται όσο ψηλά κι αν φτάσει ότι υπάρχουν άνθρωποι που παλεύουν με το τίποτα για να ζήσουν τα παιδιά τους. Υπάρχουν άνθρωποι που ζούνε μια ολόκληρη ζωή έχοντας τα ελάχιστα και διεκδικώντας το κατά πόσο μάλλον ένας άνθρωπος που έχει φτάσει από το τίποτα να τα έχει όλα. Γενικώς πιστεύω ότι ευτυχία αν υπάρχει, είναι ανάμεσα στους ανθρώπους. Μόνο ζώντας ανάμεσα στους ανθρώπους είσαι ευτυχισμένος. Δεν μπορεί να είσαι ευτυχισμένος μέσα σε μια λαοθάλασσα δυστυχίας. Κανείς δεν υπήρξε ευτυχισμένος, μόνος μέσα σε ένα δωμάτιο, μόνος μέσα σε ένα τεράστιο σπίτι.

– Αν δεν είχατε γεννηθεί μέσα στη στέρηση μέσα στα απίστευτα προβλήματα της ζωή σας, λόγω καταγωγής, πιστεύετε ότι θα μπορούσατε να γίνεται τόσο καλός ποδοσφαιριστής, να διεκδικήσετε με τέτοιο πάθος την κορυφή; Πως ο πόνος το βάσανο είναι οδηγός για να φτάσει κάποιος στην κορυφή;
Να σας πω κύριε Λάλα, ο μεγάλος ποδοσφαιριστής είναι θέλημα θεού! Δεν ξέρω τι θα γινόταν αν ήμουν ένα πλουσιόπαιδο. Ξέρω όμως ότι εγώ έπεσα για χρόνια ποδόσφαιρο όχι για να ζήσω, όχι για να φάω, γιατί δε ζούσα από αυτά που κέρδιζα παίζοντας ποδόσφαιρο. Ξέρω ότι εγώ έπαιζα για χρόνια ποδόσφαιρο για να χαρώ, επειδή με ευχαριστούσε. Παίζοντας ποδόσφαιρο εγώ ένιωθα ελεύθερος! Ένιωθα υπέροχα που μαζί με άλλους 10 παίκτες ξεκινούσαμε για να νικήσουμε! Η νίκη ήταν η χαρά μας ήταν ένας τρόπος να ξεχνάμε την πείνα μας!

– Αλήθεια, τι είναι για σας το ταλέντο; Υπάρχει ταλέντο, και αν υπάρχει τι είναι ακριβώς; Το ταλέντο είναι μια δεξιοτεχνία; Είναι μία ικανότητα;
Το ταλέντο κύριε Λάλα, είναι κάτι που δεν εξηγείται αλλά είναι τόσο ευδιάκριτο, δεν κρύβεται, επι τη εμφανίσει είναι γεγονός. Γι’ αυτό και πιστεύω ότι είναι δώρο θεού, ότι το ταλέντο είναι κάτι που ξεπερνάει την λογική και ερμηνεύεται μόνο με την συγκίνηση. Εγώ πάντα ένιωθα ότι ήμουν ένας ευνοούμενος του θεού!

– Μπορεί αν κάποιος έχει ταλέντο, να το χάσει;
Και βέβαια. Το ταλέντο δεν είναι το παν για να φτάσεις στην κορυφή, για να τα καταφέρεις στη ζωή. Το ταλέντο είναι ένα πλεονέκτημα ένα από τα πολλά πλεονεκτήματα που πρέπει να έχει ένας άνθρωπος για να φτάσει να κάνει τα όνειρά του πραγματικότητα. Αν δεν προσέξει ο ταλαντούχος αν δεν φροντίσει το ταλέντο του, το ταλέντο του μπορεί να γίνει ανά πάσα στιγμή το μεγαλύτερο του μειονέκτημα!

– Για πείτε μου μια τέτοια περίπτωση που το ταλέντο έγινε μειονέκτημα για κάποιον;
Ο Ντιέγκο. O Ντιέγκο είναι το μεγάλο μας παράδειγμα. Ένα ταλέντο που χάθηκε. Ένα τεράστιο ταλέντο που δεν κατάφερε να φτάσει εκεί που έπρεπε να φτάσει. Ο Ντιέγκο ήταν ένας τεράστιος ταλαντούχος άνθρωπος. Θέλει όμως μεγάλη ψυχή και πολύ μυαλό για να αντέξεις τη φήμη, τον πλούτο, την ξαφνική άνεση, την αγάπη του κόσμου. Πολλές φορές, σε περιπτώσεις σπάνιες όπως η περίπτωση του Ντιέγκο, η αγάπη του κόσμου φτάνει σε βαθμό αρρώστιας. Πρέπει κάθε πρωί να κοιτάς στον καθρέφτη και να θυμάσαι, αν είσαι ταλαντούχος. Γιαυτό σας λέω όλα είναι ζήτημα τύχης αλλά και μυαλου. Γιατί αν έρθει η τύχη και σου χτυπήσει την πόρτα και της ανοίξεις και μπει στη ζωή σου, αλλά δεν έχεις μυαλό του, τότε η τύχη σου γίνεται η μεγαλύτερη ατυχία σου!

– Πιστεύετε ότι το μεγαλύτερο της ζωής το καταφέρνουμε με τα πλεονεκτήματα μας ή μεταμορφώνοντας τα μειονεκτήματα μας σε πλεονεκτήματα;
Τα μειονεκτήματα μας, τα αντιμετωπίζουμε, σαν καθρέφτες που δείχνουν πάντα τι πρέπει να αποφύγουμε στη ζωή αν θέλουμε να φτάσουμε ψηλά όπου έχουμε στόχευση. Τα μειονεκτήματα μας θέλουν μεγαλύτερη προσοχή από τα πλεονεκτήματα μας, κάποια στιγμή της καριέρας μας. Τα πλεονεκτήματα μας μπορεί να μας φτάσουν εκεί που δε φανταζόμαστε αλλά ένα μειονέκτημα μας να μας προς τον γκρεμό!

– Το ποδόσφαιρο για σας είναι περισσότερο παιχνίδι μυαλού η φυσικής κατάστασης; Ένας βλάκας μπορεί μέσα στο γήπεδο να είναι ποδοσφαιρική ιδιοφυία;
Για μένα το ποδόσφαιρο δεν παίζεται με τα πόδια, όσο παράξενο και αν ακούγεται, παίζεται με το μυαλό. Το μυαλό και τα συναισθήματά. Προσθέτω και τα συναισθήματά, γιατί πιστεύω ότι υπάρχουν ψυχολογικές καταστάσεις που μπορεί κάτι που φαίνεται να λάμπει να το κάνουν να μαραθεί. Αν δεν έχεις μυαλό, χρειάζεσαι για να επιβιώσεις μέσα στο γήπεδο πολύ περισσότερο γερά πόδια. Επίσης αυτό είναι μία αλήθεια. Στην εποχή μας χρειάζονται πολύ πιο γερά πόδια, για την πόλη που βρίσκονται μέσα στο γήπεδο, δε δίνουν και τόσο μεγάλη αξία στο μυαλό τους. Εκτός από το μυαλό μέσα στο γήπεδο χρειάζεται ψυχή, πολύ ψυχή!

– Σε τι διαφέρει το σημερινό ποδόσφαιρο από το ποδόσφαιρο που παίζεται κάποτε εσείς; Υπάρχουν διαφορές;
Οι παίκτες κύριε Λάλα, σήμερα μπαίνω και στο γήπεδο νιώθουν ότι βγάζουνε μία υποχρέωση.

– Τι εννοείτε; Τι θέλετε να πείτε; Μήπως εννοείται ότι οι σημερινοί ποδοσφαιριστές δεν παλεύουν για τη νίκη όπως παλεύατε κάποτε εσείς;
Στο σημερινό ποδόσφαιρο, σε σχέση με το παλιό ποδόσφαιρο που παίζαμε εμείς, πρωταγωνιστής είναι ήττα. Θέλω να πω ότι σήμερα όλοι ποδοσφαιριστές, οι περισσότεροι τουλάχιστον, οι περισσότερες ομάδες, παλεύουν για να μην ηττηθούν, και όχι για να νικήσουν. Σήμερα ο αγώνας για να είναι αποδοτικός πρέπει καταρχάς να αποφευχθεί ήττα.Κάποτε το έπαθλο ήταν η νίκη. Εμείς μπαίνουμε στο γήπεδο κάθε φορά μόνο για να νικήσουμε!

– Σε τι επηρεάζει το ποδόσφαιρο σαν παιχνίδι αυτή η αλλαγή στόχου;
Όταν προσπαθείς να μη χάσεις, κλείνεσαι, αμύνεσαι, φοβάσαι να ανοιχτείς! Εσύ τα παιχνίδια γίνονται λιγότερο θεαματικά! Με άλλα λόγια αλλάζει το παιχνίδι. Οι εκπλήξεις γίνονται σπάνης. Το ποδόσφαιρο αλλάζει ουσία. Η εξέδρα τρελαίνεται για τα γκολ κακά τα ψέματα, τρελαίνεται για την μεγάλη απόκρουση. Το ποδόσφαιρο σήμερα είναι στο κέντρο, όπως όλα στη ζωή, όλα είναι γύρω από το κέντρο. Εκεί παίζεται το παιχνίδι. Παλιότερα παιζόταν μέσα στην μεγάλη και την μικρή περιοχή. Σήμερα όλα γύρω από το κέντρο παίρνουν σημασία!

– Τι μας οδήγησε στην αλλαγή αυτή του ποδοσφαίρου; Κάποιοι κουτοί δεν κατάλαβαν την αναγκαιότητα του θεματικού ποδοσφαίρου;
Μην κρυβόμαστε. Το χρήμα αλλάξει τους κανόνες. Η αγάπη για το ίδιο το άθλημα, η γεύση του ρίσκου που κρύβεται σε αυτό το παιχνίδι, έχουν υποχωρήσει μπροστά στα μεγάλα συμφέροντα που παίζονται πια γύρω από το ποδόσφαιρο! Το παιδοσφαιρο πιά, είναι μία μεγάλη μπίζνα.

– Σας ακούω απαισιόδοξο.
Καθόλου. Πιστεύω ότι, όσο κι αν προσπαθήσουν κάποιοι που έχουν συμφέροντα οικονομικά, το ποδόσφαιρο θα επιστρέψει στο θέαμα. Δεν μπορεί να αντέξει χωρίς θέαμα ένα παιχνίδι σαν το ποδόσφαιρο. Η ανάσα του ποδοσφαίρου είναι το θέαμα!

– Πιστεύετε ότι ιστορία θα σας θυμάται ως κάτι ξεχωριστό; Ως κάτι θαυμαστό; Ως κάτι αξεπέραστο;
Η Ιστορία νομίζω ότι θα με θυμάται σαν έναν καλό ποδοσφαιριστή, και ως έναν από τους δημιουργούς του νόμου Πελέ στη χώρα μου. Είναι ο νόμος που πέρασε και δίνει την ελευθερίες τους Βραζιλιάνους ποδοσφαιριστές να αποφεύγουν μήνες σκλαβιάς! Γι’ αυτό νιώθω υπερήφανος και ελπίζω κι αυτό να με θυμούνται οι συνάδελφοι μου που σήμερα αγωνίζονται μέσα στους αγωνιστικούς χώρους.

– Τι είναι για σας η εθνική Βραζιλίας;
Μια ποδοσφαιρική εθνική ομάδα που διδάσκει ποδόσφαιρο. Μια ποδοσφαιρική εθνική ομάδα που έχει πάντα τους καλύτερους ποδοσφαιριστές του κόσμου. Μια ποδοσφαιρική ομάδα που γι’ αυτό τον ίδιο λόγο είναι πολύ δύσκολο να γίνει ομάδα. Γιατί είναι πολύ δύσκολο να κάνεις ομάδα με το συσσωρευμένο ταλέντο που υπάρχει στη Βραζιλία. Γι’ αυτό πρέπει να καταλάβουν οι παίκτες μαζί σου τι σημασία έχει ομάδα και όχι προσωπική επίδειξη του καθενός μέσα στο γήπεδο. Η ατομική προσπάθεια σκοτώνει την ομάδα.

– Ο Ρονάλντο είναι πράγματι ένας τόσο μεγάλος παίκτης οσο λένε; Ο Μαραντόνα θα μπορούσε ίσως να ξεπεράσει και τον Πελέ;
Το έχω ξαναπεί ότι ο Ρονάλντο είναι λίγο μεγαλύτερος από μεγάλος παίκτης. Αλλά αυτό δε φτάνει για να γράψεις ιστορία. Χρειάζεται να έχεις κλειστά τα παράθυρα του μυαλού σου, να μην πάρουν και πολύ αέρα, αν βρεθεί στο βουνό της μεγάλης φήμης. Μαραντόνα είναι ένας τεράστιος ποδοσφαιριστής ένα φοβερό ταλέντο που δεν ξέρω λόγω χαρακτήρα αν θα φτάσει να αξιωθεί αυτό που του δώσω θεός!Αυτό με λυπεί πολύ όταν σκέφτομαι το Μαραντόνα. Γιατί ο Μαραντόνα είναι πρότυπο. Ολων τα μάτια είναι πάνω του. Όλοι θέλουν το Μαραντόνα να φτάσει στην κορυφή να ξεπεράσει ακόμα και τον Πελέ. (Γέλια)

– Σας ευχαριστώ ειλικρινά, για το χρόνο που μου διαθέσατε!
Εγώ σας ευχαριστώ γιατί έστω και το λίγο χρόνο που είχαμε στη διάθεσή μας καταφέραμε να πούμε μερικά πράγματα, τα οποία νιώθω ότι είναι πιο χρήσιμα από το να συζητάμε με το συνήθη ποδοσφαιρικό τρόπο για ένα άθλημα που έχει να κάνει με το μυαλό και την ψυχή κι αυτουνού που το παίζει κι αυτού που μας βλέπει να το παίζουμε.