Με την έναρξη του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς τα social media πήραν φωτιά. Εκτός των Μέσων Μαζικής Ενημερώσης που αναπόφευκτα πλημμύρισαν τον τοίχο τους με σχετική ειδησεογραφία και ανάλογα ρεπορτάζ, ο κόσμος, όπως συνηθίζεται πλέον, ξεκίνησε να εκφράζει τις απόψεις του στις μεγάλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Τα πρώτα δείγματα παραπληροφόρησης δεν άργησαν να εμφανιστούν και στη συνέχεια ακολούθησαν πρακτικές shadow ban*, όπως αυτές του Facebook.

*Με το shadow ban, ο λογαριασμός τίθεται σε «αόρατη λειτουργία» περιορίζοντας έτσι την εμβέλεια (reach) και την αλληλεπίδραση (engagement) του περιεχομένου στο Facebook.

Μέχρι στιγμής, οι περισσότερες καταγεγραμμένες αναφορές για άνιση διαχείριση περιεχομένου ανάμεσα στα υποστηρικτικά post για το Ισραήλ και τα αντίστοιχα για την Παλαιστίνη, αφορούν το “θάψιμο” εκείνων που αφορούν την αλληλεγγύη προς τους ανθρώπους της Λωρίδας της Γάζας και την προπαγάνδα κατά της Χαμάς με σκοπό την προώθηση των θέσεων του κράτους του Ισραήλ.

Οι τελευταίες εξελίξεις από τον συγκέκριμενο “ακήρυχτο πόλεμο”, που λαμβάνει χώρα σε ψηφιακό μέτωπο, έρχονται από την πλατφόρμα του TikTok.

Σύμφωνα με το Semafor, το TikTok δέχεται πιέσεις στις ΗΠΑ για να εξηγήσει γιατί το φιλοπαλαιστινιακό περιεχόμενο (content) είναι τόσο δημοφιλές, οπότε, προς το παρόν, λέει σε αυτούς που θέλουν να διαφημιστούν στην πλατφόρμα του και στους influencers ότι το #Israel βρίσκεται στην 1η θέση των trending hashtag που σχετίζονται με ειδήσεις και ψυχαγωγία (News & Entertainment) στη χώρα . Ωστόσο, κάτι τέτοιο, δεν ισχύει.

Το TikTok Creative Center

Το συγκεκριμένο εργαλείο του TikTok, ταξινομεί τα hashtags σε πολλές κατηγορίες ανάλογα με το περιεχόμενό τους, όπως Financial Services, Games, Health, Pets, Sports & Outdoor, News & Entertainment, Travel κ.α. Αυτή η λειτουργία παρέχει στους διαφημιστές και τους influencers πληροφορίες σχετικά με δημοφιλή θέματα αλλά και διαφημίσεις με τις καλύτερες επιδόσεις προκειμένου να δημιουργήσουν στρατηγικές διαφήμισης και δημιούργια ανάλογου content.

Όπως αναφέρει και το ίδιο το TikTok στο blog του, στην επιλογή Trends, «οι τάσεις εμφανίζουν τα trending hashtags, τα τραγούδια, τους δημιουργούς και τα βίντεο ανά περιοχή και κλάδο». Εκεί, μπορείς να μάθεις «τι είναι “καυτό” για να αποκτήσεις μια πραγματική αίσθηση του παλμού και της κουλτούρας του TikTok συνολικά». Παράλληλα, όσοι επιθυμούν να διαφημιστούν στην πλατφόρμα, με το TikTok Creative Center μπορούν «να αξιοποιήσουν τα trends στο TikTok για στρατηγικές οργανικών (organic) και χορηγούμενων (paid) μηνυμάτων».

Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι μέσω του συγκεκριμένου εργαλείου, δεν καθορίζεται μόνο το είδος του περιεχομένου που θα αναδείξει από μόνη της η πλατφόρμα με τη χρήση του αλγόριθμου αλλά και αυτό που θα παραχθεί από τους ανθρώπους που το συντηρούν, δηλαδή τους διαφημιζόμενους.

Οι δημοφιλείς τάσεις

Παρόλο που η λίστα των hashtags που τρεντάρουν στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην κατηγορία News & Entertainment του TikTok, δεν περιλαμβάνει το #Palestine, κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων, οι χρήστες έχουν ανεβάσει περισσότερα βίντεο χρησιμοποιόντας το συγκεκριμένο hashtag από ό,τι με το #Israel, σύμφωνα με τα δημόσια διαθέσιμα στοιχεία του TikTok.

Είναι γεγονός ότι το σύστημα του TikTok κατατάσσει τα hashtags #Israel, #supportisrael και #standwithisrael στην κατηγορία “News & Entertainment”, ενώ τα #Palestine, #supportpalestine και #standwithpalestine δεν ανήκουν σε καμία κατηγορία. Επομένως, δεν εμφανιζόνται στην σχετική κατηγορία -αλλά και σε καμία άλλη- και έτσι, κάπως, εξηγείται (χωρίς να δικαιολογείται) αυτή η ασυμφωνία μεταξύ analytics και trends στα hashtag που αφορούν τον πόλεμο. Επίσης, δεν έχουν κατηγοριοποιηθεί ακόμη τα #Gaza και #freepalestine, σύμφωνα με το Semafor.

Ωστόσο, αυτό που ενισχύει τον προβληματισμό, είναι πως πριν την έναρξη του πολέμου, hashtag που αφορούσαν την Παλαιστίνη άνηκαν στην κατηγορία News & Entertainment. Για παράδειγμα, τα #palestineresists και #palestinewillneverdie, ενώ προυπήρχαν, σημείωσαν κορυφαία αύξηση τις πρώτες μέρες του πολέμου μεταξύ 8 – 15 Οκτωβρίου αλλά δεν αφαιρέθηκαν από την κατηγορία (ίσως δεν ήταν εφικτό, αν υποθέσουμε ότι όλο αυτό είναι σκόπιμο).

Στην Ελλάδα, στην συγκεκριμένη κατηγορία των trending hashtags, εμφανίζεται το #israel ενώ το #palestine όχι. Επίσης, την τελευταία εβδομάδα, ενώ το #ισραηλ έχει χρησιμοποιηθεί σε λιγότερα posts συγκριτικά με το #παλαιστινη (#ισραηλ: 104, #παλαιστινη: 124) έχει περισσότερα views (2 εκατομμύρια έναντι 975 χιλιάδων).

Τέλος, σε παγκόσμιο επίπεδο, η Ελλάδα βρίσκεται στην 3η θέση ανάμεσα στις 5 χώρες που έχουν μεγαλύτερο engagement με το #Israel. Μια όχι και τόσο τιμητική διάκριση, όταν μπροστά σου βρίσκεται το Ισραήλ με τη Μαλαισία και από κάτω σου το Μπαχρέιν και το Κατάρ.

Η θέση του TikTok

Όπως αναφέρει το Semafor στο σχετικό ρεπορτάζ του, η δημοφιλής πλατφόρμα ενημέρωσε ότι «χρησιμοποιείται ένας αλγόριθμος για να καθοριστεί ποια hashtags είναι δημοφιλή». Όμως, όσον αφορά την κατηγοριοποίηση των hashtag και τον λόγο που κάποια ενώ τρεντάρουν δεν εμφανίζονται στη σχετική λίστα, όπως αυτά της Παλαιστίνης, το TikTok αρνήθηκε να απαντήσει.

Την προηγούμενη εβδομάδα, το TikTok, κατηγορήθηκε από Ρεπουμπλικάνους πολιτικούς και επενδυτές τεχνολογίας ότι «εκμεταλλεύεται τον αλγόριθμό του για να διαδώσει προπαγάνδα υπέρ της Παλαιστίνης». Η αντίδραση ήταν άμεση και αρνήθηκε αυτούς τους ισχυρισμούς: «Δυστυχώς, ορισμένοι παραπληροφορημένοι σχολιαστές έχουν διαστρεβλώσει το έργο μας για την αποτροπή της διάδοσης της ρητορικής μίσους και της παραπληροφόρησης γύρω από την κρίση στο Ισραήλ και τη Γάζα, ιδίως όσον αφορά τον αντισημιτισμό. Λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη μας αυτά τα ζητήματα και είναι επιτακτική ανάγκη να αποκαταστήσουμε την αλήθεια με γεγονότα.

Όπως εκατομμύρια άνθρωποι στην κοινότητά μας, έχουμε συγκλονιστεί από την πρόσφατη αύξηση της συμπεριφοράς μίσους σε όλο τον κόσμο. Τις τελευταίες εβδομάδες, τα ειδησεογραφικά πρακτορεία ανέφεραν μια τεράστια αύξηση (388%) των αντισημιτικών περιστατικών σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πριν από ένα χρόνο.

Ως απάντηση σε αυτή την ανησυχητική τάση, έχουμε εντείνει τις προσπάθειές μας για την προστασία της παγκόσμιας κοινότητάς μας. Οι ιδεολογίες μίσους, όπως ο αντισημιτισμός, δεν επιτρέπονται και δεν έχουν επιτραπεί ποτέ στην πλατφόρμα μας. Έχουμε λάβει σημαντικά μέτρα για την προστασία της παγκόσμιας κοινότητάς μας και συνεχίζουμε να εργαζόμαστε για την αποτροπή της εξάπλωσης του μίσους».

Απ’ ό,τι φαίνεται, λοιπόν, το TikTok θεωρεί πως για να μετριάσει τη ρητορική μίσους και τον αντισημιτισμό πρέπει να “θάψει” τα φιλοπαλαιστινιακά hashtag από τους διαφημιζόμενους και τους influencers. Ναι μεν να είναι προσβάσιμα στην αναζήτηση εντός της πλατφόρμας από τους χρήστες και να τα χρησιμοποιήσουν, αλλά ποτέ να μην τα κατατάξει στις λίστες των trends που, όπως άλλωστε το ίδιο λέει, είναι η «πραγματική αίσθηση του παλμού και της κουλτούρας του TikTok συνολικά».