Το 2023, για πρώτη φορά οι Αμερικανοί έκαναν ξεκάθαρη τη στάση τους απέναντι στο TikTok: ή διακόπτετε κάθε δεσμούς με την Κίνα ή δεν είστε ευπρόσδεκτοι εδω. Βέβαια, αυτή η κίνηση της κυβέρνησης Biden δεν προέκυψε ξαφνικά, αφού οι όποιες ανησυχίες των Αμερικανών για ενδεχόμενη παραβίαση προσωπικών δεδομένων και διέρευσή τους σε Κινεζικές εταιρείες ενισχύθηκαν από τον Donald Trump το 2021. Ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ συνεχίζει μέχρι και σήμερα να θεωρεί το TikTok ως «απειλή για την εθνική ασφάλεια», ταυτόχρονα όμως πιστεύει ότι αν απαγορευτεί η εφαρμογή στις Ηνωμένες Πολιτείες αυτόματα θα ενισχυθεί η θέση του Facebook, κάτι που ο ίδιος δεν επιθυμεί. Παράλληλα, ο Joe Biden τον Φεβρουάριο έφτιαξε λογαριασμό στο TikTok και χαιρέτησε τον κόσμο με ένα boomer post γράφοντας: «lol hey guys». Τι συμβαίνει λοιπόν στις ΗΠΑ; Θέλουν ή δε θέλουν το TikTok;

Η ανησυχία της αμερικανικής κυβέρνησης, τωρινής και προηγούμενης, πηγάζει από τους φόβους ότι το TikTok μπορεί να αξιοποιηθεί από ξένες μυστικές υπηρεσίες ή να εξαναγκαστεί σε συνεργασία με εταιρείες παροχής πληροφοριών από την κινεζική κυβέρνηση. Εξίσου ανησυχεί το FBI και οι αμερικανικές υπηρεσίες κατασκοπείας, οι οποίες πιστεύουν ότι η ιδιοκτήτρια του TikTok, η κινεζική ByteDance, έχει βάλει στο στόχαστρο τους αμερικανούς χρήστες προσπαθώντας να τους επηρεάσει με παραπλανητικό περιεχόμενο μέσω της λειτουργίας for your page της πλατφόρμας. Όπως είχαμε αναφέρει και σε σχετικό μας άρθρο, το TikTok συγκεντρώνει μια μεγάλη ποσότητα πληροφοριών από τους χρήστες του, πολύ μεγαλύτερη από ό,τι άλλα κοινωνικά δίκτυα, ωστόσο δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι η ByteDance έχει ποτέ διαβιβάσει αυτές τις πληροφορίες στην κινεζική κυβέρνηση. Παρ’ όλα αυτά, όπως είχε αναφέρει η Washington Post, η ByteDance παραδέχτηκε τον Δεκέμβριο του 2022 ότι απέλυσε υπαλλήλους της στις ΗΠΑ και στην Κίνα λόγω παράνομης συλλογής προσωπικών πληροφοριών των αμερικανικών χρηστών. Επιπλέον, όπως είχε αναφέρει το CNN σε σχετικό ρεπορτάζ, σε μια δικαστική κατάθεση ο πρώην υπάλληλος του TikTok, Yintao Yu, δήλωσε ότι το ΚΚΚ χρησιμοποίησε πρόσβαση «από την πίσω πόρτα» στο TikTok για να κατασκοπεύσει τους διαδηλωτές υπέρ της δημοκρατίας στο Χονγκ Κονγκ το 2018, εντοπίζοντάς τους μέσω προσωπικών δεδομένων, τοποθεσιών και επικοινωνιών που είχαν. Το θέμα αυτό αρχικά δημοσιεύθηκε από την Wall Street Journal, υποδηλώνοντας την παρέμβαση των Κινέζων αξιωματούχων στις δραστηριότητες της ByteDance με σκοπό την κοινωνική καταστολή.

Αυτοί που ηγούνται των προσπαθειών για την απαγόρευση του TikTok είναι οι Ρεπουμπλικάνοι νομοθέτες στο Κογκρέσο, οι οποίοι επικαλούνται ανησυχίες ότι η δημοφιλής εφαρμογή «θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως εργαλείο» για την παρακολούθηση των συνηθειών περιήγησης και των τοποθεσιών των χρηστών, διευκολύνοντας ενδεχομένως τη διάδοση της παραπληροφόρησης. Ο εκπρόσωπος του Τέξας Michael McCaul, μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων, έχει εκφράσει ανησυχίες ότι οι χρήστες του TikTok παρέχουν ακούσια στο Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ) πρόσβαση στα προσωπικά τους δεδομένα.

«Το TikTok είναι κομμουνιστικό κινεζικό κακόβουλο λογισμικό (malware) που δηλητηριάζει τα μυαλά της επόμενης γενιάς μας και δίνει στο ΚΚΚ απεριόριστη πρόσβαση σε σωρεία δεδομένων των Αμερικανών», ανέφερε σε δήλωσή της η βουλευτής Elise Stefanik, όπως αναφέρει το Vox. «Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στο ΚΚΚ να συνεχίσει να αξιοποιεί αυτό το ψηφιακό όπλο».

Ο Mike German, πρώην ειδικός πράκτορας του FBI και συνεργάτης στο Πρόγραμμα Ελευθερίας και Εθνικής Ασφάλειας του Κέντρου Δικαιοσύνης Brennan, εξέφρασε αμφιβολίες σχετικά με την αιτιολόγηση της απαγόρευσης του TikTok. Σε συνέντευξή του στο Al Jazeera, ο German επεσήμανε ότι, όπως και πολλές αμερικανικές εφαρμογές, το TikTok συλλέγει δεδομένα χρηστών που θα μπορούσαν ενδεχομένως να αξιοποιηθούν από ξένες κυβερνήσεις για κακόβουλους σκοπούς. Ωστόσο, σημείωσε ότι οι κυβερνήσεις αυτές θα μπορούσαν εύκολα να αποκτήσουν τα δεδομένα των Αμερικανών μέσω νόμιμων οδών σε μια απεριόριστη ανοικτή αγορά.

Ενώ το TikTok διαβεβαιώνει ότι λαμβάνει μέτρα για να αμβλύνει αυτές τις ανησυχίες, όπως η έναρξη του “Project Texas” για την αποθήκευση δεδομένων χρηστών των ΗΠΑ στο εσωτερικό της χώρας από την Oracle και η εφαρμογή ισχυρής εποπτείας από τρίτους, οι επικριτές υποστηρίζουν ότι οι ενέργειες αυτές δεν επαρκούν για τον επαρκή μετριασμό των κινδύνων ασφαλείας που ανησυχούν τους Αμερικανούς. Υπάρχει όμως πνεύμα σύμπνοιας μεταξύ αξιωματούχων και πολιτών;

Η συζήτηση σχετικά με το μέλλον του TikTok στις ΗΠΑ έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις και διχάζει. Ορισμένοι χρήστες και content creators φοβούνται για πιθανή απώλεια εισοδήματος, κάτι που συμμερίζονται και διάφορα δημοφιλή -και μη- brands που σε πιθανή απαγόρευση της εφαρμογής θα δουν κάθετη πτώση των πωλήσεων και της επιρροής τους. Πρόσφατη δημοσκόπηση του Pew Research Center αποκάλυψε ότι το 50% των ενήλικων Αμερικανών τάσσεται υπέρ της προτεινόμενης απαγόρευσης του TikTok από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, ενώ το 22% αντιτίθεται σε αυτήν.

Στο επίκεντρο αυτής της πόλωσης βρίσκεται η Μοντάνα. Τον Νοέμβριο του 2023, ο περιφερειακός δικαστής Donald Molloy εξέδωσε προσωρινή διαταγή που εμπόδισε τη Μοντάνα να επιβάλει την απαγόρευση των δραστηριοτήτων της TikTok στην πολιτεία. Η απαγόρευση αυτή ήταν η πρώτη απόπειρα απαγόρευσης αυτού του είδους μεταξύ των πολιτειών των ΗΠΑ, με στόχο τον περιορισμό των δραστηριοτήτων της TikTok στη Μοντάνα, απαγορεύοντας στα καταστήματα εφαρμογών (app stores) να διαθέτουν την εφαρμογή TikTok σε χρήστες στην πολιτεία περιλαμβάνοντας διατάξεις περί κυρώσεων και επιβολής. Η κίνηση αυτή ήταν μια πρωτοβουλία του κυβερνήτη της Μοντάνα, Greg Gianforte, ο οποίος είχε υπογράψει το σχετικό νομοσχέδιο «για να προστατεύσει τα προσωπικά και ιδιωτικά δεδομένα των κατοίκων της Μοντάνα από το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα». Ο Donald Molloy, που μπλόκαρε την απαγόρευση του TikTok της Μοντάνα πριν τεθεί σε ισχύ, είχε δηλώσει στο NPR ότι ο νόμος «υπερβαίνει την εξουσία της πολιτείας» και «πιθανότατα παραβιάζει την Πρώτη Τροπολογία».

Τώρα, λίγους μήνες αργότερα, η Βουλή των Αντιπροσώπων ενέκρινε νομοθεσία για την απαγόρευση του TikTok, στέλνοντας το νομοσχέδιο στη Γερουσία για περαιτέρω εξέταση. Εάν το νομοσχέδιο εγκριθεί, η ByteDance, η μητρική εταιρεία του TikTok, θα έχει 6 μήνες στη διάθεσή της για να πουλήσει την εφαρμογή σε μια μη κινεζική εταιρεία, διαφορετίκα η εφαρμογή της θα απαγορευτεί στις ΗΠΑ. Μία από τις πιο άμεσες μεθόδους επιβολής αυτού του νόμου θα περιλάμβανε την αφαίρεση του TikTok από τα καταστήματα εφαρμογών της Apple και της Google, για συσκευές iOS και Android.

Μέχρι να ολοκληρωθεί η έκβαση της υπόθεσης «ΗΠΑ εναντίον TikTok», πολλές πολιτείες των ΗΠΑ, όπως η Μοντάνα, η Νέα Υόρκη, η Φλόριντα, η Νεμπράσκα, το Αρκάνσας, το Ουισκόνσιν και άλλες, έχουν εφαρμόσει απαγορεύσεις ή περιορισμούς στη χρήση του TikTok σε κυβερνητικές συσκευές.