Το απόγευμα της Παρασκευής ένας ομοσπονδιακός δικαστής στο Ρόουντ Άιλαντ μπλόκαρε προσωρινά την προσπάθεια του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να σταματήσει μια τεράστια ποσότητα ομοσπονδιακών εγχώριων δαπανών. Ο επικεφαλής δικαστής Τζον ΜακΚόνελ Τζούνιορ που εξέδωσε την εντολή είναι ο δεύτερος ομοσπονδιακός δικαστής που το κάνει. Ο Πρόεδρος αρχίζει να βλέπει αναχώματα και να αντιλαμβάνεται πως δε γίνεται να κυβερνά κανείς μονάχα με διατάγματα.

Η απόφαση του ΜακΚόνελ είναι σημαντική όχι μόνο επειδή προσθέτει ένα δεύτερο δικαστικό εμπόδιο μεταξύ του Λευκού Οίκου του Τραμπ και των προτεινόμενων περικοπών δαπανών, αλλά και λόγω του ποιον επικαλείται για να δικαιολογήσει την απόφασή του: τον δικαστή Μπρετ Κάβανο, έναν Ρεπουμπλικανό που διορίστηκε στο Ανώτατο Δικαστήριο από τον Τραμπ κατά την πρώτη του θητεία. Αυτή η αναφορά υποδηλώνει ότι η προσπάθεια του Τραμπ μπορεί να κηρυχθεί αντισυνταγματική από το Ανώτατο Δικαστήριο όταν η “νομική πρόκληση” φτάσει στους ανώτατους δικαστές.

Λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του αυτόν τον μήνα ο Τραμπ εξέδωσε μια σειρά από εκτελεστικές εντολές με στόχο τη μείωση ή την κατάργηση δαπανών σε διάφορους τομείς από την εξωτερική βοήθεια και τα προγράμματα διαφορετικότητας έως αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «εξτρεμισμό της έμφυλης ιδεολογίας». Την περασμένη Τρίτη το Γραφείο Διαχείρισης και Προϋπολογισμού του Λευκού Οίκου (OMB) εξέδωσε ένα υπόμνημα για την εφαρμογή αυτών των εκτελεστικών εντολών, το οποίο φαινόταν να επιβάλλει μια γενικευμένη παύση στη χρηματοδότηση της κυβέρνησης.

Σύμφωνα με το υπόμνημα του OMB που αποσύρθηκε αιφνιδίως την Τετάρτη μετά από δικομματική πολιτική αντίδραση, οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες υποχρεώνονταν να αναστείλουν «όλες τις δραστηριότητες που σχετίζονται με τη δέσμευση ή τη διάθεση ομοσπονδιακής οικονομικής βοήθειας, καθώς και άλλες σχετικές δραστηριότητες που ενδέχεται να επηρεάζονται από τις εκτελεστικές εντολές». Παρόλο που το υπόμνημα αυτό δεν ισχύει πλέον, οι εκτελεστικές εντολές που επιχειρούσε να εφαρμόσει εξακολουθούν να ισχύουν.

Η θεωρία ότι ο Πρόεδρος μπορεί απλώς να διακόψει τις ομοσπονδιακές δαπάνες που έχουν εγκριθεί από το Κογκρέσο είναι γνωστή ως «δέσμευση πιστώσεων» (impoundment) και εδώ και καιρό θεωρείται αντισυνταγματική από δικαστές και νομικούς μελετητές ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης.

Το σημερινό Ανώτατο Δικαστήριο έχει μία πλειοψηφία 6-3 υπέρ των Ρεπουμπλικανών. Και όλοι οι έξι Ρεπουμπλικανοί δικαστές αποφάνθηκαν το περασμένο καλοκαίρι ότι ο Τραμπ έχει ευρεία ασυλία από διώξεις για εγκλήματα που διαπράττει χρησιμοποιώντας τις εξουσίες της προεδρίας. Επομένως δεν είναι σαφές αν αυτοί οι Ρεπουμπλικανοί δικαστές θα ακολουθήσουν την επικρατούσα νομική άποψη.

Η απόφαση του δικαστή ΜακΚόνελ παραπέμπει σε μια γνωμοδότηση του 2013 από τον τότε ομοσπονδιακό εφέτη Μπρετ Κάβανο, η οποία απορρίπτει την ιδέα της δέσμευσης πιστώσεων και επικαλείται ένα υπόμνημα του Υπουργείου Δικαιοσύνης του 1969, γραμμένο από τον μελλοντικό πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Γουίλιαμ Ρένκουιστ που αναφέρει χαρακτηριστικά: «Είναι κατά την άποψή μας εξαιρετικά δύσκολο να διατυπωθεί μια συνταγματική θεωρία που να δικαιολογεί την άρνηση του Προέδρου να συμμορφωθεί με μια κοινοβουλευτική οδηγία για δαπάνες». Σύμφωνα με την άποψη του Κάβανο «ακόμη και ο Πρόεδρος δεν έχει μονομερή εξουσία να αρνηθεί τη δαπάνη» κονδυλίων που έχει εγκρίνει το Κογκρέσο.

Την ίδια στιγμή ένα άλλο μέλος της ρεπουμπλικανικής πλειοψηφίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου Τζον Ρόμπερτς είχε εκφράσει παρόμοιες απόψεις όταν ήταν νομικός σύμβουλος στον Λευκό Οίκο επί προεδρίας Ρέιγκαν. Σε ένα υπόμνημα του 1985 ο Ρόμπερτς έγραψε ότι είναι «σαφές» πως ο πρόεδρος δεν μπορεί να δεσμεύσει κονδύλια σε «κανονικές περιπτώσεις». Πρόσθεσε επίσης ότι «καμία άλλη αρμοδιότητα δεν φαίνεται να ανήκει τόσο ξεκάθαρα στο Κογκρέσο όσο η εξουσία του προϋπολογισμού».

Είναι φυσικά πιθανό ο Ρόμπερτς ή ο Κάβανο να έχουν αλλάξει γνώμη πάνω σε αυτό το ζήτημα. Μπορούν να αγνοήσουν τις ίδιες τους τις νομικές πεποιθήσεις για να υποστηρίξουν έναν Ρεπουμπλικανό Πρόεδρο. Όμως αν οι δύο δικαστές παραμείνουν συνεπείς στις παλαιότερες απόψεις τους, αυτό υποδηλώνει ότι υπάρχουν τουλάχιστον πέντε ψήφοι στο Ανώτατο Δικαστήριο κατά των προσπαθειών του Τραμπ για δέσμευση πιστώσεων, δηλαδή οι Ρόμπερτς, Κάβανο και οι τρεις Δημοκρατικοί δικαστές. Και με πέντε ψήφους κατά στο Ανώτατο Δικαστήριο τα σχέδια του Τραμπ για δέσμευση δαπανών θα κηρυχθούν αντισυνταγματικά.

*Με στοιχεία από το Vox.

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.