«Φετος 6 μέρες θα πάμε διακοπές. Μόνο τα εισιτήρια και το δωμάτιο μας κόστισαν 1200 ευρώ.» μου είπε μία φίλη που έχει δύο παιδάκια. Πλέον για μία τετραμελή οικογένεια, με μωρά, όχι μεγάλα παιδιά, οι διακοπές σε ένα νησί είναι πολυτέλεια. Θυμηθήκαμε που φεύγαμε με τους γονείς μας με ένα αμάξι, χωρίς πλάνο, απλά με 15 μέρες διακοπές μπροστά μας και όλα ήταν πιο απλά. Οι millennials ήμασταν η τελευταία γενιά που βίωσε αυτήν την απλότητα της ζωής στα 90’s. Που έζησε παιδικά χρόνια ανεμελιάς, χωρίς social media, με γονείς που δούλευαν πολύ αλλά μπορούσαν να μας παρέχουν ένα σπίτι. Το ανθρωποφαγικό καπιταλιστικό σύστημα μας έχει μετατρέψει σε παραγωγικά γρανάζια μιας μηχανής που απομυζεί το μεδούλι μας, και πλέον ζούμε για να δουλεύουμε καθώς ακόμα και ο καθαρός αέρας έχει γίνει ταξικός και εμπορεύσιμος. Δεν μου αρέχει η παρελθοντολαγνεία, καθώς τείνουμε συχνά να αντικρύζουμε τα παλαιότερα χρόνια με νοσταλγία, σβήνοντας από τη μνήμη μας τα αρνητικά (είναι μέρος της άμυνας που διαθέτει η ανθρώπινη ύπαρξη).

Αλλά αντικειμενικά, τα 90s και early 00s είχαν μία απλότητα πολυτελείας:

Οι διακοπές σε ένα νησάκι ήταν δεδομένες

Θυμάμαι όταν ήμασταν πιτσιρίκια, οι γονείς μας φόρτωναν σε ένα αμάξι το καλοκαίρι, και όπου μας βγάλει. Ήθελαν νησάκι; μπαίναμε σε ένα καράβι και συχνά χωρίς να έχουμε κλείσει κατάλυμα απλά πηγαίναμε στην Κέρκυρα, στην Λευκάδα, στην Πάρο στην Μήλο (ναι και σε κυκλαδονήσια). Έτσι απλά. Τα εισιτήρια δεν ήταν στο Θεό και το να βρεις ένα δωματιάκι/σπιτάκι να νοικιάσεις γινόταν στο μιλητό, άντε με κάνα τηλέφωνο. Χωρίς Booking, Airbnb, extra fees και φόρους απαγορευτικούς. Είναι λυπηρό που οι νέες γενιές δεν μπορούν να βιώσουν τις διακοπές ακόμα και με γονείς σε αυτό το στυλ ανεμελιάς, χωρίς να έχεις κλείσει 4 μήνες πριν και με την άνεση να πας να μείνεις για 15 μέρες κάπου. Που για να πας σε ένα κυκλαδονήσι κοστίζει πιο ακριβά από το να πας στη Ρώμη, αφού πλέον τα ακτοπλοϊκά μπορεί να φτάσουν για μια τετραμελή οικογένεια και τα 1000 ευρώ ενώ ένα σάπιο δωματιάκι για 2 άτομα με το ζόρι σε hot προορισμούς δεν το βρίσκεις κάτω από 100 ευρώ.

Δεν χρειαζόταν να ξοδέψεις τον μισό σου μισθό για να νοικιάσεις σπίτι

Πίσω στη δεκαετία του ‘90 η μετακόμιση γινόταν στα μπαμ, γιατί το να βρεις ένα σπίτι ήταν απλά ρουτίνα. Είτε ήσουν φοιτητής, είτε νεαρός επαγγελματίας, είτε οικογένεια 4 ατόμων, ήταν εύκολο να βρεθεί ένα σπίτι που θα πληρούσε τις προδιαγραφές και το μπατζετ σου. Πλέον, το να μένεις σε ένα αξιοπρεπές σπίτι είναι πολυτέλεια. Με τις τιμές των ενοικίων στο θεό, το να αποκοπείς από τον ομφάλιο λώρο των γονέων στα 20 σου είναι εξαιρετικά δύσκολο, ενώ οι millennials καβάτζωσαν τα 30 και δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα ή και να κάνουν παιδιά γιατί δεν βγαίνουν οικονομικά. Και πώς να βγουν άλλωστε, όταν ένα αξιοπρεπές διάρι δεν πέφτει κάτω από 700 ευρώ; Μαζί με τα πάγια έξοδά του, το 1000ρικο δεν το γλιτώνουν μηνιαίως. Αν και πλέον είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεις το αξιοπρεπές δυάρι γιατί τα airbnb έχουν πλέον κατακλύσει το σύμπαν εκτοπίζοντας τους κατοίκους της πόλης. https://olafaq.gr/way-of-life/akriveia-krinei-mellon/

Δεν ήμασταν διαθέσιμοι 24/7

Τα smartphones, τα tablets, τα laptops, το Internet έχουν βελτιώσει σε εξαιρετικό βαθμό τη ζωή μας. Πλέον ανά πάσα ώρα και στιγμή μπορείς να έχεις πρόσβαση σε τηλέφωνο, σε χάρτες, στο διαδίκτυο για να αναζητήσεις κάτι που ψάχνεις. 30 χρόνια πριν, στη δεκαετία των 90’s αυτό αποτελούσε σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Υπήρχε όμως πραγματική ελευθερία καθώς δεν ήσουν συνδεδεμένος 24 ώρες το 24ωρο και κανείς δεν είχε την απαίτηση να είσαι. Πλέον αν δεν απαντήσεις σε μία κλήση ή ένα μήνυμα άμεσα θεωρούν ή ότι ghostάρεις ή ότι κάτι έχεις πάθει. Και το σημαντικότερο απ’ όλα, η δουλειά σου δε σε ακολουθούσε παντού. Έφευγες από το γραφείο, από τον χώρο εργασίας σου και ήσουν ήρεμος, ξεκουραζοσουν. Τώρα το κινητό είναι διαθέσιμο σε όλους ενώ το τσέκαρε λίγο το μέιλ σου γιατί πρέπει να τελειώσει αυτό το project / ο πελάτης περιμένει απάντηση, αποτελεί καθημερινότητα που επεκτείνεται και μετά το 8ωρο. Και θεωρείται normal. Η ξεκούραση και η αποσύνδεση από όλα είναι πια πολυτέλεια.

Η έξοδος για φαγητό και ποτό γινόταν όποτε ήθελες

Τις εποχές των 90’s οι αγελάδες ήταν παχιές. Οι μισθοί καλοί ενώ οι υπηρεσίες και τα εμπορεύματα σε νορμαλ τιμές. Το να πας να φας έξω με φίλους ή να βγεις για μπύρες μπορεί να γινόταν και καθημερινά. Όχι σε γκουρμέ εστιατόριο, αλλά ένα μεζεδάκι, ένα κρασάκι, μία μπύρα και ένα ποτάκι ήταν πέρα για πέρα προσιτά και μπορούσες να πας ανά πάσα στιγμή. Πλέον, με 10 ευρώ το κοκτέιλ και 8 ευρώ το ποτό και με μέση τιμή ανά άτομο το λιγότερο 15 ευρώ σε ένα ταβερνάκι, η έξοδος περιορίζεται σε μία με 2 φορές την εβδομάδα. Και αυτό αν δεν έχεις μισθό πείνας ή δεν έχεις ενοίκιο, ή δεν έχεις οικογένεια να φροντίσεις. Το φαγητό έξω το έχουν αναγάγει σε πολυτέλεια. Ακόμα και το σουβλάκι πλέον έχει φτάσει τα 3.5 ευρώ.

Μπορούσες να πας σινεμά, θέατρο, συναυλίες όποτε επιθυμούσες

Με 10 ευρώ κατά μέσο όρο εισιτήριο για να πας κινηματογράφο, ακόμα και η 7η τέχνη έχει γίνει πολυτέλεια. Το θέατρο επίσης. Δεν συζητώ για συναυλίες που τα 80ρια θεωρούνται πια οκ τιμή. Θυμάμαι το 2005 πήγα Black Sabbath, Velvet Revolver, Black Label Society, Wastefall με 45 ευρώ! Και το θεωρούσα ακριβά. Και δεν υπήρχαν VIP θέσεις. Ακόμα και η συναυλία έχει γίνει ταξική. Για να πας κάγκελο μπροστά πρέπει να σκάσεις 130, 200 και 300 ευρώ. Πάνε οι εποχές που μπορούσες να πας σε πολλαπλές συναυλίες. Επιλέγεις μία και σκας κατά μέσο όρο ένα 80ευρω

Αγόραζες σπίτι

Οι γονείς των millenials στα 40 τους είχαν σίγουρα καταφέρει να αγοράσουν ένα σπίτι. Η διαφορά του πιο άνετου οικονομικά τότε ήταν ότι θα έπαιρνε και ένα εξοχικό. Αλλά ένα σπιτάκι, ένα διαμερισματάκι έστω μικρό, όλοι μπορούσαν να αποκτήσουν. Τώρα, οι millennials στα 35 μας με το ζόρι μπορούμε να πάρουμε αμάξι, και με το ζόρι να νοικιάσουμε σπίτι. Η αγορά έχει γίνει απαγορευτική αφού η ακρίβεια και τα airbnb έχουν φτάσει τις τιμές στο Θεό. Ενδεικτικά, για να αγοράσεις ένα διαμέρισμα στο Αιγάλεω η μέση τιμή είναι τα 2000 ευρώ το τετραγωνικό. Στο Αιγάλεω! Θες κατά μέσο όρο 150.000 με 200.000 ευρώ για ένα σπίτι 70 και 80 τμ. Παλιά με αυτό το ποσό έχτιζες πολυκατοικία.

Ρούχα και παπούτσια κρατούσαν παραπάνω από μία σεζόν

Μπορεί πλέον με το fast fashion να βρίσκεις φτηνά ρούχα αλλά σε βάθος χρόνου τα χρήματα που ξοδεύεις είναι περισσότερα (χωρίς καν να αναφέρω τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις). Γιατί πλέον ένα ρούχο και ένα παπούτσι με το ζόρι βγάζει μία με 2 σεζόν. Η ποιότητα των ενδυμάτων στο παρελθόν ήταν πολύ καλύτερη και σε τιμές προσιτές. Έχω all star από 2α γυμνασίου. Και τζιν από 1η λυκειου (δεν μου κάνει αλλά μικρή σημασία έχει). Έπαιρνες βαμβακερό ύφασμα και κρατούσε για χρόνια. Πλέον, το μέσο tshirt σε βγάζει ένα καλοκαίρι και αυτό με το ζόρι.

Η ζωή σου ήταν ιδιωτική

Μεγαλώνοντας χωρίς social media και internet στο κινητό, η εφηβεία μου ήταν μάλλον πιο ήρεμη. Δεν υπήρχε ο φόβος από τους γονείς της υπερέκθεσης, ούτε της παραβίασης της ιδιωτικότητας. Οι κάμερες και τα συστήματα Τεχνητής νοημοσύνης που συλλέγουν δεδομένα και αναγνωρίζουν πρόσωπα δεν είχαν κατακλύσει κάθε πτυχή της ζωής μας. Απλά περνούσαμε ξέγνοιαστα χωρίς να μας τρομάζει η έκθεση στα social media, ότι κάποιος μας παρακολουθεί ή ότι κάποιος βγάζει κρυφά βίντεο και θα το ποστάρει την επόμενη στιγμή. Η ιδιωτικότητα σήμερα έχει γίνει πολυτέλεια. Από τις αναζητήσεις σου στο google μέχρι τις παραγγελίες πίτσας που δίνεις, τι καταναλώνεις και που σου αρέσει να διασκεδάζεις, κάθε σου επιλογή σημειώνεται και χρησιμοποιείται. Τα δεδομένα είναι πλούτος και η ζωή σου γίνεται αλγόριθμος που σου πασάρει το επόμενο περιττό αντικείμενο που ξέρουν ότι δε θες αλλά σίγουρα θα σου αρέσει και θα σε κάνουν να το θες.

Ζωή χωρίς subscription

Φαίνεται χαζό, αλλά ναι, παλιά η ζωή μας κυλούσε απλά, χωρίς να δίνουμε τα στοιχεία μας και να έχουμε συνδρομή στα πάντα. Subscription στο γυμναστήριο, στο μαγαζί με ρούχα, στο φαρμακείο, στα software, στο gaming, στα social media, στο super market, στις εφημερίδες, σε κάθε application, στο σινεμά, για να δεις σειρές, σε βιβλιοπωλεία και καταστήματα με ηλεκτρικά ήδη.Το μειλ μας το έχει κάθε άνθρωπος που μιλάει ελληνικά ή αγγλικά ή γαλλικά ή ότι άλλη γλώσσα μπορεί να γνωρίζει ο καθένας ενώ πληρώνεις συνδρομή για τα πάντα. Δίνεις στοιχεία για να πας διακοπές, για να κοιμηθείς, για να φας, για να χρησιμοποιήσεις τα ΜΜΜ σε τακτικό επίπεδο. Σε λίγο θα χρειαζόμαστε subscription για να αναπνέουμε. Η ζωή μας έχει γίνει μία εγγραφή σε ένα σύστημα και ποτέ τίποτα δε θα είναι πια απλό.

Μας ανήκαν τα softwares στα οποία δουλεύαμε

Και όμως, πριν 20 χρόνια, όταν έγραφες σε ένα word, χρησιμοποιούσες winzip, winrar, ή άνοιγες ένα adobe τα λογισμικά αυτά ήταν δικά σου. Είτε μπορούσες εύκολα να αγοράσεις την άδεια είτε με ένα licence key απλά τα τοποθετούσες σε κάθε υπολογιστή. Πλέον τα όρια χρηστών και η σύνδεση με έναν χρήστη έχουν περιορίσει αυτήν την πολυτέλεια.

* Θα ήθελα να αποτίσω φόρο τιμής στην εταιρεία των winzip, winrar που τότε προσέφερε trial period 40 ημερών η οποία ουσιαστικά ποτέ δεν έληγε. Απλά πατούσες το “Υπενθύμιση αργότερα” και πλέον τα προγράμματα ήταν δικά σου.