Wake me up (όχι «when September», αλλά) when the summer ends.
Υπέροχη εποχή το καλοκαίρι. Η θερμοκρασία έχει εκτοξευθεί στα ύψη, το δέρμα σας έχει κάτι περίεργες φουσκάλες, τα κουνούπια και οι σκνίπες πληρώνουν κοινόχρηστα για να μένουν μονίμως πάνω σας, η μπύρα κοστίζει 6 ευρώ στο μπιτσόμπαρο της κακιάς ώρας και η οδική διαδρομή για το σπίτι θα λάβει χώρα στους 42° υπό σκιάν, πράγμα που είναι μια χαρά αν δεν σας πειράζει να έχετε βάλει το ερκοντίσιον του αυτοκινήτου σας να δουλεύει υπερωρίες και να καίει 20ευρα κάθε μέρα.
Το καλοκαίρι είναι υπέροχο για τις πετρελαϊκές εταιρείες ή τις ακτοπλοϊκές γραμμές, ενδεχομένως, που θησαυρίζουν από την δική μας ταλαιπώρια.
Το καλοκαίρι, στην πραγματικότητα, είναι η εποχή της φρίκης, του διαρκούς και συνεχόμενου “the horror, the horror”, από τα υψηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας, τις μανιασμένες πυρκαγιές, τα σμήνη των ζωυφίων, την αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων, την αύξηση των διαζυγίων, έναν καύσωνα, μιας χαλασμένης μονάδας κλιματισμού που απαιτεί συντήρηση ή επισκευή και – ω θεοί! – τα παιδιά εκτός σχολείου να μπαινοβγαίνουν μέσα στα πόδια μας.
Φυσικά, σε άψογο δυστοπικό κλίμα, η κατάσταση ολοένα και χειροτερεύει. Το περασμένο καλοκαίρι ήταν το θερμότερο που έχει καταγραφεί ποτέ και τα 10 θερμότερα έτη ήταν όλα από το 2010 έως το 2022.
Οι σκοτεινές μελαγχολίες μέσα στο καλοκαίρι
Ο Ιούλιος και ο Αύγουστος ενδεχομένως για κάποιους να είναι μια ψυχοσωματική «κόλαση».
Προσωπικά μιλώντας, κάπου τότε, μεταξύ Ιουλίου και Αυγούστου, νιώθω κάτι οξύμωρο: αφενός γουστάρω να ζω και να κινούμαι στην άδεια Αθήνα, αλλά την ίδια στιγμή έχω πάντα μια σχεδόν απελπισμένη επιθυμία να πάω κάπου αλλού. ΟΠΟΥΔΗΠΟΤΕ αλλού εκτός της Αθήνας.
Όταν σκεφτόμαστε την εποχιακή κατάθλιψη, συνήθως σκεφτόμαστε τον χειμώνα, αλλά τι γίνεται με τους ανθρώπους που βρίσκουν άλλες εποχές του χρόνου πιο δύσκολες; Υπάρχει, ας πούμε, κάτι αντίστοιχο όπως η εποχική κατάθλιψη του Αυγούστου;
«Κάποιες διακυμάνσεις στη διάθεση και την ψυχική ευεξία από εποχή σε εποχή είναι συνηθισμένες, αλλά για να διαγνωστεί κάποιος με εποχιακή συναισθηματική διαταραχή, πρέπει να πληροί ορισμένα πολύ συγκεκριμένα κριτήρια», τονίζει ο Στίβεν Φεράντο, διευθυντής ψυχιατρικής στο Ιατρικό Κέντρο του Γουέστσεστερ στις ΗΠΑ. Και προσθέτει:
«Για να διαγνωστείτε με διαταραχή της διάθεσης, πρέπει να έχετε τουλάχιστον δύο εβδομάδες αρκετά επίμονων συμπτωμάτων που δεν βελτιώνονται πραγματικά».
Οπότε, από ένα σημείο και μετά, το ζήτημα του κατά πόσο κάποιος έχει πέσει σε μια βαθιά αυγουστιάτικη (ή καλοκαιρινή) μελαγχολία, είναι καθαρά και ξάστερα θέμα της προσωπικής του οπτικής (και διάθεσης).
Τα τροχαία δυστυχήματα του «ανέμελου» καλοκαιριού
Οι «γουρούνες» αποτελούν εδώ και αρκετά χρόνια μία γνώριμη εικόνα στα τουριστικά θέρετρα της χώρας μας, όπου γνωρίζουν μεγάλη ζήτηση λόγω της απολαυστικής αίσθησης ελευθερίας και ευελιξίας, αλλά και τις δυνατότητάς τους να κινηθούν σε δύσβατα σημεία εκτός δρόμου.
Δυστυχώς τα Quads ή ATVs, όπως είναι η διεθνής ονομασία των συγκεκριμένων οχημάτων, εμπλέκονται κάθε χρόνο σε πολλά τροχαία ατυχήματα με θλιβερό απολογισμό 22 θανάτων από το 2018 έως τον περσινό Αύγουστο.
Σημαντικό ρόλο σε αυτά τα θανατηφόρα συμβάντα παίζουν, σύμφωνα με έρευνες της αστυνομίας και ασφαλιστικών εταιρειών, η μη χρήση κράνους (αν και υποχρεωτική), η καλοκαιρινή ανεμελιά και η αδρεναλίνη που ωθούν τον οδηγό μιας «γουρούνας» σε απερίσκεπτες ενέργειες, η κατανάλωση αλκοόλ σε συνδυασμό με τους ελλιπείς αστυνομικούς ελέγχους και φυσικά το επικίνδυνο οδικό δίκτυο σε πολλά ελληνικά νησιά.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Αμερικανική Ένωση Αυτοκινήτων (AAA) χαρακτηρίζει την περίοδο του καλοκαιριού ως «τις 100 πιο θανατηφόρες ημέρες του χρόνου».
Πόλεμοι, συρράξεις, ξηρασία
Και φυσικά είναι αυτή η ζέστη, η γαμημένα ανυπόφορη ζέστη που μας (απο)τρελαίνει όλους μας. Και δεν εννοώ μόνο σε μικρο-κοινωνικό επίπεδο, αλλά και σε μακρο-κοινωνικό.
Μια δημοσίευση του 2009 στο PNAS διαπίστωσε ότι η αύξηση της θερμοκρασίας που επιδεινώνεται από την κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση του κινδύνου εμφυλίου πολέμου στην Αφρική κατά 54% έως το 2030.
Μια μελέτη του 2011 στο περιοδικό Nature διαπίστωσε ότι ο θερμότερος καιρός διπλασίασε τον κίνδυνο εμφυλίου πολέμου σε 90 τροπικές χώρες και θα μπορούσε να ευθύνεται για το 20% των συγκρούσεων σε όλο τον κόσμο κατά τον τελευταίο μισό αιώνα.
Αγρίμια και αγριμάκια μου (και άσθμα μου)
Το καλοκαίρι είναι κυρίως (και σχεδόν νομοτελειακώς) η εποχή των ζωυφίων, των κουνουπιών, των μυγών, των ψύλλων, των μελισσών και των σφηκών.
Τα τσιμπούρια, τα κουνούπια και οι ψύλλοι ειδικότερα μπορούν να μεταδώσουν ασθένειες που περιλαμβάνουν την ελονοσία, τον κίτρινο πυρετό, τον Ζίκα, τον δάγκειο πυρετό, το Lyme και το chikungunya. Οι μέλισσες και οι σφήκες είναι ομοίως πλάσματα του καλοκαιριού.
Και μην αγνοείτε τις μύγες. Υπάρχουν 110.000 είδη από αυτές – τα περισσότερα ενεργά σε εποχή καλοκαιριού – που συνθέτουν έναν παγκόσμιο πληθυσμό 17 εκατομμυρίων μυγών για κάθε ζωντανό άνθρωπο. Οι μύγες θα μας θάψουν – όχι οι κατσαρίδες (που κι αυτές ενδημούν σε ζεστή ατμόσφαιρα).
Επίσης, μήπως έχετε άσθμα; Γιατί, αν ναι, είστε κι εσείς ένας από τους τόσα εκατομμύρια ανθρώπους που, εν μέσω καλοκαιριού, Υ-ΠΟ-ΦΕ-ΡΕ-ΤΕ. Η ζέστη και η υγρασία στενεύουν τους αεραγωγούς, παγιδεύουν το όζον και προκαλούν την εισχώρηση περισσότερων σωματιδίων από αυτοκίνητα, φορτηγά και καπνοδόχους. Επιπλέον, ο καλοκαιρινός αέρας – ιδιαίτερα σε σπίτια με κακό ή καθόλου κλιματισμό – μπορεί να επιδεινώσει την παρουσία μούχλας, σκόνης και γύρης.
Μια έκθεση της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ του 2023 διαπίστωσε ότι η άνοδος της θερμοκρασίας θα μπορούσε να αυξήσει τη συχνότητα εμφάνισης παιδικού άσθματος κατά 4% έως 11%, εν μέρει λόγω της επιδείνωσης της ρύπανσης και των αλλεργιών, καθώς και του αυξανόμενου προβλήματος του καπνού των πυρκαγιών.
Μιλώντας για πυρκαγιές…
Οι δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2023 έλαβαν χώρα μεταξύ άλλων στην ανατολική και δυτική Αττική, το Λουτράκι, τη Ρόδο, τη Κέρκυρα, τη Μαγνησία, τη Φθιώτιδα, την Εύβοια, τον Νομό Έβρου και σε άλλες περιοχές.
Οι φωτιές μέχρι τις 2 Σεπτεμβρίου 2023 είχαν κάψει πάνω από 1.800.000 στρέμματα και οδήγησαν στην εκκένωση χιλιάδων κατοίκων και επισκεπτών. Εξαιτίας των δασικών πυρκαγιών 28 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
Οι περσινές πυρκαγιές στον Καναδά, που προκλήθηκαν από κεραυνούς και τροφοδοτήθηκαν από τις υψηλές θερμοκρασίες και την ξηρασία, έκαψαν περισσότερα από 71.000 τετραγωνικά μίλια γης στον Καναδά -μια έκταση στο μέγεθος της Βόρειας Ντακότα- και κιτρίνισαν τον ουρανό στις ΗΠΑ από τις μεσοδυτικές έως τις βορειοανατολικές και τις μεσοατλαντικές πολιτείες.
Όπως συμβαίνει και με άλλα κράτη της ΝΑ Ευρώπης όπου οι κλιματολογικές συνθήκες ευνοούν τις πυρκαγιές, η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με τον κίνδυνο mega – fires, δηλαδή μεγάλων πυρκαγιών που είναι δύσκολο να τεθούν υπό έλεγχο. Αυτό τον κίνδυνο τον βίωσε και το 2023, την πιο θερμή χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ και συγκεκριμένα η Ελλάδα παρατηρεί μια αυξητική τάση στις πυρκαγιές τα τελευταία 17 χρόνια. Πέρυσι, κάηκαν 500.000 εκτάρια (τα οποία αντιστοιχούν σε έκταση διπλάσια από αυτή του Λουξεμβούργου) και παρ’ ότι ήταν 40% λιγότερα από το 2022, ήταν κατά 32% πάνω από τον μέσο όρο από το 2006 και μετά. Και ενώ πάνω από τα 2/3 των καμένων εκτάσεων καταγράφηκαν στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία αλλά η χώρα που επλήγη περισσότερο ήταν η Ελλάδα με 185.000 εκτάρια καμένων εκτάσεων. Με άλλα λόγια, περίπου ένα στα τρία στρέμματα που κάηκαν πέρυσι στην Ευρώπη ήταν σε ελληνικό έδαφος.
Και περιμένετε να επαναληφθεί το ίδιο σκηνικό και φέτος…
Νεκρό δέρμα
Ανεξάρτητα από το πόσο ωραία μπορεί να αισθάνεστε όταν κάνετε ηλιοθεραπεία, το δέρμα σας πραγματικά – πραγματικά όμως – δεν θέλει ούτε απαιτεί μαύρισμα. Σε έναν κόσμο που θερμαίνεται ραγδαία, δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο ήλιος είναι δολοφόνος για το δέρμα σας – το ξηραίνει, το γερνάει, το ραγίζει και, το πιο σημαντικό, οδηγεί σε καρκίνο. Μια δημοσίευση του 2022 στο περιοδικό Cureus διαπίστωσε ότι τα υψηλότερα ποσοστά διαγνώσεων καρκίνου του δέρματος και μελανώματος συμβαίνουν από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο.
Απλά βήματα όπως η χρήση αντηλιακού, η αποφυγή του ήλιου από τις 10 π.μ. έως τις 4 μ.μ. και η χρήση προστατευτικού ρουχισμού μπορούν να συμβάλουν στη μείωση του κινδύνου. Η ηλιοφάνεια το χειμώνα, φυσικά, μπορεί να προκαλέσει παρόμοιες βλάβες, αλλά το καλοκαίρι είστε έξω πολύ περισσότερο και φοράτε πολύ λιγότερα ρούχα.
Και φυσικά η ζωή μου είναι ήδη πολύ περίπλοκη ώστε να πρέπει να έχω το νου μου κάθε μέρα, βρέξει-χιονίσει, ΚΑΙ στο να κουβαλάω και να παστώνομαι με ανιτιηλιακό.
Και, εντέλει, αν είναι να παθαίνουμε μελάνωμα με 20 λεπτά πάνω σε μια σεζλόνγκ, γιατί το λένε «ηλιο-θεραπεία»;
Οι σκοτεινές και όχι και τόσο «Ήσυχες μέρες του Αυγούστου»
Ο ίδιος ο Αύγουστος αποτελεί έναν δυσοίωνο μήνα, γεμάτο σκοτεινές ημέρες και καταστροφικά γεγονότα.
Eναν μήνα που γίνονται… πραγματάκια καθώς η χρονική συγκυρία ευνοεί όσους (κακόβουλους) επιθυμούν να εκμεταλλευτούν το γεγονός ότι τα 3/4 του πληθυσμού λιάζεται σε παραλίες και ακρογιαλιές, ενώ το υπόλοιπο 1/4 απλώς… δεν δίνει δεκάρα τσακιστή ως προς τι συμβαίνει γύρω του.
Η βόμβα που έπεσε στη Χιροσίμα στις 6 Αυγούστου και κατόπιν και στο Ναγκασάκι δεν είναι τυχαία, ούτε και οι στρατιωτικές προετοιμασίες και κινητοποιήσεις του «Μεγάλου Πολέμου», του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου δηλαδή, την 1η Αυγούστου 1914.
Όλοι – Ιάπωνες και Ευρωπαίοι – πιάστηκαν εξαπίνης.
Αλλά και στα δικά μας, στην Ελλάδα, αρχές Αυγούστου του 1936 ήταν (στις 4 του μήνα συγκεκριμένα) που ο Ιωάννης Μεταξάς και ο βασιλιάς Γεώργιος ο Β’ έπιασαν στον ύπνο τη χώρα και επέβαλλαν το δικτατορικό καθεστώς που έμεινε στην ιστορία με τον όρο «Καθεστώς της 4ης Αυγούστου» και εμφάνιζε πολλές ομοιότητες με φασιστικά καθεστώτα της ίδιας περιόδου.
Το πρώτο έγκλημα του Τζακ του Αντεροβγάλτη είναι στις 30 Αυγούστου του 1888.
Η «Οικογένεια» του Charles Manson προέβη στο αιματηρό μακελειό της κατά της Σάρον Τέιτ και των φίλων της τον μήνα Αύγουστο.
Στις 23η Αυγούστου του 1939, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Γιόαχιμ φον Ρίμπεντροπ, πέταξε αεροπορικά στη Μόσχα για να υπογράψει ένα «σύμφωνο μη επίθεσης» με τη Σοβιετική Ένωση [το γνωστό «Μολότοφ-Ρίμπερντροπ»], το οποίο άνοιξε το δρόμο για την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία, τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων.
«Τι συμβαίνει με τον Αύγουστο;», διερωτήθηκε απέναντι στους συμβούλους του ένας εξοργισμένος αμερικανός πρόεδρος Τζορτζ Μπους, αφού οι δεύτερες συνεχόμενες καλοκαιρινές διακοπές του διακόπηκαν από μια παγκόσμια κρίση. Μετά την πρώτη περίπτωση – την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ το 1990 – ο Μπους έπρεπε να πάει στο Λευκό Οίκο και για το σοβιετικό πραξικόπημα του 1991.
Το περίφημο «What is it about August?» του Μπους θα μπορούσε κάλλιστα να είχε ειπωθεί από τον οποιονδήποτε προκάτοχό του: από τον Γούντροου Γουίλσον όταν ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος πήρε παγκόσμιες διαστάσεις τον Αύγουστο του 1914 αλλά και από τον Τζον Φ. Κένεντι όταν η Ανατολική Γερμανία άρχισε να κατασκευάζει το Τείχος του Βερολίνου τον Αύγουστο του 1961.
Η πιο φημισμένη καταστροφή στην ιστορία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας συνέβη επίσης τον Αύγουστο, όταν ο Βεζούβιος εξερράγη και έθαψε την Πομπηία το 79 μ.Χ.
Τον Αύγουστο του 1968, η Σοβιετική Ένωση εισέβαλε στην Τσεχοσλοβακία.
Στις 8 Αυγούστου του 1974, ο Ρίτσαρντ Νίξον παραιτήθηκε από την προεδρία.
Τα δύο μεγαλύτερα είδωλα της αμερικανικής σώουμπιζ, η Μέριλιν Μονρόε και ο Έλβις Πρίσλεϊ, πέθαναν τον μήνα Αύγουστο.
Και η τελευταία συναυλία των Beatles δόθηκε τον Αύγουστο του 1966.
Την ώρα που τελειώνω αυτό το κείμενο, καθισμένος σε μια καρέκλα στο μπαλκόνι μου, με το λάπτοπ απέναντί μου, την 27η Μαϊου του σωτήριου έτους 2024, ήδη 3 κουνούπια με έχουν τσιμπήσει στο χέρι και το πόδι.
Οπότε ναι: Υπέροχη εποχή το καλοκαίρι. Αν είσαι κάπου σε μια σκιά ή κάτω από μια ομπρέλα, με κουνουπιέρες γύρω σου και με ενυδατικές κρέμες για το ταλαιπωρημένο σου κορμάκι.
Wake me up (όχι «when September», αλλά) when the summer ends.
Υπέροχη εποχή το καλοκαίρι. Η θερμοκρασία έχει εκτοξευθεί στα ύψη, το δέρμα σας έχει κάτι περίεργες φουσκάλες, τα κουνούπια και οι σκνίπες πληρώνουν κοινόχρηστα για να μένουν μονίμως πάνω σας, η μπύρα κοστίζει 6 ευρώ στο μπιτσόμπαρο της κακιάς ώρας και η οδική διαδρομή για το σπίτι θα λάβει χώρα στους 42° υπό σκιάν, πράγμα που είναι μια χαρά αν δεν σας πειράζει να έχετε βάλει το ερκοντίσιον του αυτοκινήτου σας να δουλεύει υπερωρίες και να καίει 20ευρα κάθε μέρα.
Το καλοκαίρι είναι υπέροχο για τις πετρελαϊκές εταιρείες ή τις ακτοπλοϊκές γραμμές, ενδεχομένως, που θησαυρίζουν από την δική μας ταλαιπώρια.
Το καλοκαίρι, στην πραγματικότητα, είναι η εποχή της φρίκης, του διαρκούς και συνεχόμενου “the horror, the horror”, από τα υψηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας, τις μανιασμένες πυρκαγιές, τα σμήνη των ζωυφίων, την αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων, την αύξηση των διαζυγίων, έναν καύσωνα, μιας χαλασμένης μονάδας κλιματισμού που απαιτεί συντήρηση ή επισκευή και – ω θεοί! – τα παιδιά εκτός σχολείου να μπαινοβγαίνουν μέσα στα πόδια μας.
Φυσικά, σε άψογο δυστοπικό κλίμα, η κατάσταση ολοένα και χειροτερεύει. Το περασμένο καλοκαίρι ήταν το θερμότερο που έχει καταγραφεί ποτέ και τα 10 θερμότερα έτη ήταν όλα από το 2010 έως το 2022.
Οι σκοτεινές μελαγχολίες μέσα στο καλοκαίρι
Ο Ιούλιος και ο Αύγουστος ενδεχομένως για κάποιους να είναι μια ψυχοσωματική «κόλαση».
Προσωπικά μιλώντας, κάπου τότε, μεταξύ Ιουλίου και Αυγούστου, νιώθω κάτι οξύμωρο: αφενός γουστάρω να ζω και να κινούμαι στην άδεια Αθήνα, αλλά την ίδια στιγμή έχω πάντα μια σχεδόν απελπισμένη επιθυμία να πάω κάπου αλλού. ΟΠΟΥΔΗΠΟΤΕ αλλού εκτός της Αθήνας.
Όταν σκεφτόμαστε την εποχιακή κατάθλιψη, συνήθως σκεφτόμαστε τον χειμώνα, αλλά τι γίνεται με τους ανθρώπους που βρίσκουν άλλες εποχές του χρόνου πιο δύσκολες; Υπάρχει, ας πούμε, κάτι αντίστοιχο όπως η εποχική κατάθλιψη του Αυγούστου;
«Κάποιες διακυμάνσεις στη διάθεση και την ψυχική ευεξία από εποχή σε εποχή είναι συνηθισμένες, αλλά για να διαγνωστεί κάποιος με εποχιακή συναισθηματική διαταραχή, πρέπει να πληροί ορισμένα πολύ συγκεκριμένα κριτήρια», τονίζει ο Στίβεν Φεράντο, διευθυντής ψυχιατρικής στο Ιατρικό Κέντρο του Γουέστσεστερ στις ΗΠΑ. Και προσθέτει:
«Για να διαγνωστείτε με διαταραχή της διάθεσης, πρέπει να έχετε τουλάχιστον δύο εβδομάδες αρκετά επίμονων συμπτωμάτων που δεν βελτιώνονται πραγματικά».
Οπότε, από ένα σημείο και μετά, το ζήτημα του κατά πόσο κάποιος έχει πέσει σε μια βαθιά αυγουστιάτικη (ή καλοκαιρινή) μελαγχολία, είναι καθαρά και ξάστερα θέμα της προσωπικής του οπτικής (και διάθεσης).
Τα τροχαία δυστυχήματα του «ανέμελου» καλοκαιριού
Οι «γουρούνες» αποτελούν εδώ και αρκετά χρόνια μία γνώριμη εικόνα στα τουριστικά θέρετρα της χώρας μας, όπου γνωρίζουν μεγάλη ζήτηση λόγω της απολαυστικής αίσθησης ελευθερίας και ευελιξίας, αλλά και τις δυνατότητάς τους να κινηθούν σε δύσβατα σημεία εκτός δρόμου.
Δυστυχώς τα Quads ή ATVs, όπως είναι η διεθνής ονομασία των συγκεκριμένων οχημάτων, εμπλέκονται κάθε χρόνο σε πολλά τροχαία ατυχήματα με θλιβερό απολογισμό 22 θανάτων από το 2018 έως τον περσινό Αύγουστο.
Σημαντικό ρόλο σε αυτά τα θανατηφόρα συμβάντα παίζουν, σύμφωνα με έρευνες της αστυνομίας και ασφαλιστικών εταιρειών, η μη χρήση κράνους (αν και υποχρεωτική), η καλοκαιρινή ανεμελιά και η αδρεναλίνη που ωθούν τον οδηγό μιας «γουρούνας» σε απερίσκεπτες ενέργειες, η κατανάλωση αλκοόλ σε συνδυασμό με τους ελλιπείς αστυνομικούς ελέγχους και φυσικά το επικίνδυνο οδικό δίκτυο σε πολλά ελληνικά νησιά.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Αμερικανική Ένωση Αυτοκινήτων (AAA) χαρακτηρίζει την περίοδο του καλοκαιριού ως «τις 100 πιο θανατηφόρες ημέρες του χρόνου».
Πόλεμοι, συρράξεις, ξηρασία
Και φυσικά είναι αυτή η ζέστη, η γαμημένα ανυπόφορη ζέστη που μας (απο)τρελαίνει όλους μας. Και δεν εννοώ μόνο σε μικρο-κοινωνικό επίπεδο, αλλά και σε μακρο-κοινωνικό.
Μια δημοσίευση του 2009 στο PNAS διαπίστωσε ότι η αύξηση της θερμοκρασίας που επιδεινώνεται από την κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση του κινδύνου εμφυλίου πολέμου στην Αφρική κατά 54% έως το 2030.
Μια μελέτη του 2011 στο περιοδικό Nature διαπίστωσε ότι ο θερμότερος καιρός διπλασίασε τον κίνδυνο εμφυλίου πολέμου σε 90 τροπικές χώρες και θα μπορούσε να ευθύνεται για το 20% των συγκρούσεων σε όλο τον κόσμο κατά τον τελευταίο μισό αιώνα.
Αγρίμια και αγριμάκια μου (και άσθμα μου)
Το καλοκαίρι είναι κυρίως (και σχεδόν νομοτελειακώς) η εποχή των ζωυφίων, των κουνουπιών, των μυγών, των ψύλλων, των μελισσών και των σφηκών.
Τα τσιμπούρια, τα κουνούπια και οι ψύλλοι ειδικότερα μπορούν να μεταδώσουν ασθένειες που περιλαμβάνουν την ελονοσία, τον κίτρινο πυρετό, τον Ζίκα, τον δάγκειο πυρετό, το Lyme και το chikungunya. Οι μέλισσες και οι σφήκες είναι ομοίως πλάσματα του καλοκαιριού.
Και μην αγνοείτε τις μύγες. Υπάρχουν 110.000 είδη από αυτές – τα περισσότερα ενεργά σε εποχή καλοκαιριού – που συνθέτουν έναν παγκόσμιο πληθυσμό 17 εκατομμυρίων μυγών για κάθε ζωντανό άνθρωπο. Οι μύγες θα μας θάψουν – όχι οι κατσαρίδες (που κι αυτές ενδημούν σε ζεστή ατμόσφαιρα).
Επίσης, μήπως έχετε άσθμα; Γιατί, αν ναι, είστε κι εσείς ένας από τους τόσα εκατομμύρια ανθρώπους που, εν μέσω καλοκαιριού, Υ-ΠΟ-ΦΕ-ΡΕ-ΤΕ. Η ζέστη και η υγρασία στενεύουν τους αεραγωγούς, παγιδεύουν το όζον και προκαλούν την εισχώρηση περισσότερων σωματιδίων από αυτοκίνητα, φορτηγά και καπνοδόχους. Επιπλέον, ο καλοκαιρινός αέρας – ιδιαίτερα σε σπίτια με κακό ή καθόλου κλιματισμό – μπορεί να επιδεινώσει την παρουσία μούχλας, σκόνης και γύρης.
Μια έκθεση της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ του 2023 διαπίστωσε ότι η άνοδος της θερμοκρασίας θα μπορούσε να αυξήσει τη συχνότητα εμφάνισης παιδικού άσθματος κατά 4% έως 11%, εν μέρει λόγω της επιδείνωσης της ρύπανσης και των αλλεργιών, καθώς και του αυξανόμενου προβλήματος του καπνού των πυρκαγιών.
Μιλώντας για πυρκαγιές…
Οι δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2023 έλαβαν χώρα μεταξύ άλλων στην ανατολική και δυτική Αττική, το Λουτράκι, τη Ρόδο, τη Κέρκυρα, τη Μαγνησία, τη Φθιώτιδα, την Εύβοια, τον Νομό Έβρου και σε άλλες περιοχές.
Οι φωτιές μέχρι τις 2 Σεπτεμβρίου 2023 είχαν κάψει πάνω από 1.800.000 στρέμματα και οδήγησαν στην εκκένωση χιλιάδων κατοίκων και επισκεπτών. Εξαιτίας των δασικών πυρκαγιών 28 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
Οι περσινές πυρκαγιές στον Καναδά, που προκλήθηκαν από κεραυνούς και τροφοδοτήθηκαν από τις υψηλές θερμοκρασίες και την ξηρασία, έκαψαν περισσότερα από 71.000 τετραγωνικά μίλια γης στον Καναδά -μια έκταση στο μέγεθος της Βόρειας Ντακότα- και κιτρίνισαν τον ουρανό στις ΗΠΑ από τις μεσοδυτικές έως τις βορειοανατολικές και τις μεσοατλαντικές πολιτείες.
Όπως συμβαίνει και με άλλα κράτη της ΝΑ Ευρώπης όπου οι κλιματολογικές συνθήκες ευνοούν τις πυρκαγιές, η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με τον κίνδυνο mega – fires, δηλαδή μεγάλων πυρκαγιών που είναι δύσκολο να τεθούν υπό έλεγχο. Αυτό τον κίνδυνο τον βίωσε και το 2023, την πιο θερμή χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ και συγκεκριμένα η Ελλάδα παρατηρεί μια αυξητική τάση στις πυρκαγιές τα τελευταία 17 χρόνια. Πέρυσι, κάηκαν 500.000 εκτάρια (τα οποία αντιστοιχούν σε έκταση διπλάσια από αυτή του Λουξεμβούργου) και παρ’ ότι ήταν 40% λιγότερα από το 2022, ήταν κατά 32% πάνω από τον μέσο όρο από το 2006 και μετά. Και ενώ πάνω από τα 2/3 των καμένων εκτάσεων καταγράφηκαν στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία αλλά η χώρα που επλήγη περισσότερο ήταν η Ελλάδα με 185.000 εκτάρια καμένων εκτάσεων. Με άλλα λόγια, περίπου ένα στα τρία στρέμματα που κάηκαν πέρυσι στην Ευρώπη ήταν σε ελληνικό έδαφος.
Και περιμένετε να επαναληφθεί το ίδιο σκηνικό και φέτος…
Νεκρό δέρμα
Ανεξάρτητα από το πόσο ωραία μπορεί να αισθάνεστε όταν κάνετε ηλιοθεραπεία, το δέρμα σας πραγματικά – πραγματικά όμως – δεν θέλει ούτε απαιτεί μαύρισμα. Σε έναν κόσμο που θερμαίνεται ραγδαία, δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο ήλιος είναι δολοφόνος για το δέρμα σας – το ξηραίνει, το γερνάει, το ραγίζει και, το πιο σημαντικό, οδηγεί σε καρκίνο. Μια δημοσίευση του 2022 στο περιοδικό Cureus διαπίστωσε ότι τα υψηλότερα ποσοστά διαγνώσεων καρκίνου του δέρματος και μελανώματος συμβαίνουν από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο.
Απλά βήματα όπως η χρήση αντηλιακού, η αποφυγή του ήλιου από τις 10 π.μ. έως τις 4 μ.μ. και η χρήση προστατευτικού ρουχισμού μπορούν να συμβάλουν στη μείωση του κινδύνου. Η ηλιοφάνεια το χειμώνα, φυσικά, μπορεί να προκαλέσει παρόμοιες βλάβες, αλλά το καλοκαίρι είστε έξω πολύ περισσότερο και φοράτε πολύ λιγότερα ρούχα.
Και φυσικά η ζωή μου είναι ήδη πολύ περίπλοκη ώστε να πρέπει να έχω το νου μου κάθε μέρα, βρέξει-χιονίσει, ΚΑΙ στο να κουβαλάω και να παστώνομαι με ανιτιηλιακό.
Και, εντέλει, αν είναι να παθαίνουμε μελάνωμα με 20 λεπτά πάνω σε μια σεζλόνγκ, γιατί το λένε «ηλιο-θεραπεία»;
Οι σκοτεινές και όχι και τόσο «Ήσυχες μέρες του Αυγούστου»
Ο ίδιος ο Αύγουστος αποτελεί έναν δυσοίωνο μήνα, γεμάτο σκοτεινές ημέρες και καταστροφικά γεγονότα.
Eναν μήνα που γίνονται… πραγματάκια καθώς η χρονική συγκυρία ευνοεί όσους (κακόβουλους) επιθυμούν να εκμεταλλευτούν το γεγονός ότι τα 3/4 του πληθυσμού λιάζεται σε παραλίες και ακρογιαλιές, ενώ το υπόλοιπο 1/4 απλώς… δεν δίνει δεκάρα τσακιστή ως προς τι συμβαίνει γύρω του.
Η βόμβα που έπεσε στη Χιροσίμα στις 6 Αυγούστου και κατόπιν και στο Ναγκασάκι δεν είναι τυχαία, ούτε και οι στρατιωτικές προετοιμασίες και κινητοποιήσεις του «Μεγάλου Πολέμου», του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου δηλαδή, την 1η Αυγούστου 1914.
Όλοι – Ιάπωνες και Ευρωπαίοι – πιάστηκαν εξαπίνης.
Αλλά και στα δικά μας, στην Ελλάδα, αρχές Αυγούστου του 1936 ήταν (στις 4 του μήνα συγκεκριμένα) που ο Ιωάννης Μεταξάς και ο βασιλιάς Γεώργιος ο Β’ έπιασαν στον ύπνο τη χώρα και επέβαλλαν το δικτατορικό καθεστώς που έμεινε στην ιστορία με τον όρο «Καθεστώς της 4ης Αυγούστου» και εμφάνιζε πολλές ομοιότητες με φασιστικά καθεστώτα της ίδιας περιόδου.
Το πρώτο έγκλημα του Τζακ του Αντεροβγάλτη είναι στις 30 Αυγούστου του 1888.
Η «Οικογένεια» του Charles Manson προέβη στο αιματηρό μακελειό της κατά της Σάρον Τέιτ και των φίλων της τον μήνα Αύγουστο.
Στις 23η Αυγούστου του 1939, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Γιόαχιμ φον Ρίμπεντροπ, πέταξε αεροπορικά στη Μόσχα για να υπογράψει ένα «σύμφωνο μη επίθεσης» με τη Σοβιετική Ένωση [το γνωστό «Μολότοφ-Ρίμπερντροπ»], το οποίο άνοιξε το δρόμο για την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία, τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων.
«Τι συμβαίνει με τον Αύγουστο;», διερωτήθηκε απέναντι στους συμβούλους του ένας εξοργισμένος αμερικανός πρόεδρος Τζορτζ Μπους, αφού οι δεύτερες συνεχόμενες καλοκαιρινές διακοπές του διακόπηκαν από μια παγκόσμια κρίση. Μετά την πρώτη περίπτωση – την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ το 1990 – ο Μπους έπρεπε να πάει στο Λευκό Οίκο και για το σοβιετικό πραξικόπημα του 1991.
Το περίφημο «What is it about August?» του Μπους θα μπορούσε κάλλιστα να είχε ειπωθεί από τον οποιονδήποτε προκάτοχό του: από τον Γούντροου Γουίλσον όταν ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος πήρε παγκόσμιες διαστάσεις τον Αύγουστο του 1914 αλλά και από τον Τζον Φ. Κένεντι όταν η Ανατολική Γερμανία άρχισε να κατασκευάζει το Τείχος του Βερολίνου τον Αύγουστο του 1961.
Η πιο φημισμένη καταστροφή στην ιστορία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας συνέβη επίσης τον Αύγουστο, όταν ο Βεζούβιος εξερράγη και έθαψε την Πομπηία το 79 μ.Χ.
Τον Αύγουστο του 1968, η Σοβιετική Ένωση εισέβαλε στην Τσεχοσλοβακία.
Στις 8 Αυγούστου του 1974, ο Ρίτσαρντ Νίξον παραιτήθηκε από την προεδρία.
Τα δύο μεγαλύτερα είδωλα της αμερικανικής σώουμπιζ, η Μέριλιν Μονρόε και ο Έλβις Πρίσλεϊ, πέθαναν τον μήνα Αύγουστο.
Και η τελευταία συναυλία των Beatles δόθηκε τον Αύγουστο του 1966.
Την ώρα που τελειώνω αυτό το κείμενο, καθισμένος σε μια καρέκλα στο μπαλκόνι μου, με το λάπτοπ απέναντί μου, την 27η Μαϊου του σωτήριου έτους 2024, ήδη 3 κουνούπια με έχουν τσιμπήσει στο χέρι και το πόδι.
Οπότε ναι: Υπέροχη εποχή το καλοκαίρι. Αν είσαι κάπου σε μια σκιά ή κάτω από μια ομπρέλα, με κουνουπιέρες γύρω σου και με ενυδατικές κρέμες για το ταλαιπωρημένο σου κορμάκι.
