Αχ, το κενό, το κενό αυτό διάστημα ανάμεσα στο τελευταίο βιβλίο που διάβασες και στο πρώτο που θα διαβάσεις μετά από καιρό. Όλα ξεκινούν κάπως έτσι: διαβάζεις, λατρευτέ αναγνώστη, ένα βιβλίο, αλλά σιγά σιγά, μοιάζει περισσότερο σα να παλεύεις μέσα σε λάσπη μέχρι τη μέση σου. Το γύρισμα των σελίδων γίνεται κόπος και άχθος, επειδή η ιστορία απλώς δεν σε αρπάζει, δεν σε συναρπάζει. Το αναγνωστικό κενό ή, ακριβέστερα, η αναγνωστική ύφεση (αγγλιστί «reading slump») είναι κάτι που μόνο σε έναν φανατικό αναγνώστη μπορεί να συμβεί, γιατί μόνο αυτός μπορεί να το καταλάβει. Μιλάμε για εμάς τους «παλαβούς» που διαβάζουμε βιβλία καθημερινά, δηλαδή που η ζωή μας είναι γεμάτη σελίδες, ως αναπόσπαστο κομμάτι της προσωπικης μας ρουτίνας/ιεροτελεστίας: μόλις ξυπνήσουμε, πριν κοιμηθούμε, μες στη μέρα, περιμένοντας το τρένο, ως διάλειμμα από τις δουλειές μας.
Η έννοια της αναγνωστικής ύφεσης, με απλά λόγια, είναι μια περίοδος κατά την οποία δεν θέλετε να διαβάσουμε. Ή, στην περίπτωση των ακουστικών βιβλίων, να ακούσουμε. Η ανάγνωση ενός βιβλίου μπορεί σχυνά να εξαντλητική, τόσο πνευματικά όσο και συναισθηματικά. Ξεκινάς αλλά δεν μπορείς να τελειώσεις. Κι αυτό δεν πειράζει, αλλά όταν περιτριγυρίζεσαι από μη αγαπημένα και μισοδιαβασμένα βιβλία, σκορπισμένα στο δωμάτιό σου, ή παρατεταγμένα σαν αμίλητα στρατιωτάκια στο κομοδίνο σου, ξέρεις πως κάτι πάει στραβά. Εκεί που κάποτε καταβρόχθιζες πολλά βιβλία το μήνα, τώρα δεν μπορείς να τελειώσεις ούτε ένα. Ίσως, διάβασες μαζεμένα μέτρια ή κακά έργα και ο οργανισμός σου έχει σηκώσει έναν μικρό τοίχο.
Κάθε περίοδο που βιώνω «αναγνωστικό κενό», στενοχωριέμαι. Είμαι ο άνθρωπος που διαβάζει, συνήθως, αρκετά βιβλία παράλληλα, φροντίζοντας να μην μπερδεύομαι με έναν απλό τρόπο: επιλέγω διαφορετικά είδη. Το συνηθέστερο combo μου είναι το εξής: ένα μυθιστόρημα, μια ποιητική συλλογή, ένα δοκίμιο ή κάποιο επιστημονικό έργο του ενδιαφέροντός μου, μια συλλογή διηγημάτων. Πολλά, τα διαβάζω γιατί ίσως χρειάζεται να γράψω κάτι σχετικά, ως δημοσιογράφος, εννοώ να κάνω review. Άλλα, για δική μου απόλαυση. Κάποια, από απλή περιέργεια.
Πώς βγαίνω από το αγανωστικό κενό με 5 απλούς και εύκολους τρόπους
1. Το αποδέχομαι και αφήνομαι στην «αγρανάπαυση»
Δεν πιέζω τον εαυτό μου. Μένω χωρίς βιβλίο στα χέρια, χωρίς διάβασμα για μερικές ημέρες ή εβδομάδες. Χαζολογώ στο κινητό, βλέπω ταινίες, κοιμάμαι λίγη ώρα περισσότερο, μιλώ στο τηλέφωνο, σιγά το πρόβλημα. Ξέρω πως, αργά ή γρήγορα, θα ξαναπάρω το κολάι της ανάγνωσης και ότι θα συναντήσω κάποια στιγμή εκείνο το έργο που θα με κάναι να θέλω να ζω μόνο για να το καταβροχθίζω, όπως συνέβη με το 4321 του Paul Auster ας πούμε ή με την Μυστική ιστορία της Donna Tart.
2. Κάνω ομαλή επιστροφή με ένα comfort έργο ή συγγραφέα
Υπάρχει ένα βιβλίο που παραμένει πιο κοντά στην καρδιά σας από οποιοδήποτε άλλο; Ένας τίτλος που έρχεται πάντα στο μυαλό σας όταν κάποιος σας ρωτάει “Ποιο είναι το αγαπημένο σας βιβλίο;”. Τώρα ίσως είναι μια καλή στιγμή να το κατεβάσετε από το ράφι, να το αγκαλιάσετε και να αρχίσετε να το διαβάζετε ξανά. Όταν ”κολλάω”, ξεκολλάω πάντα με λίγο Λειβαδίτη, Θωμά Γκόρπα ή Μάτση Χατζηλαζάρου (από ποιητές). Εναλλακτικά, κάποια ελαφρύ ανάγνωσμα, όπως ένα δυνατό ερωτικό μυθιστόρημα του στιλ της Ιζαμπέλ Αλιέντε ή μια ωραία ιστορία από τις εκδόσεις Bell, πάντα με ενεργοποιεί. Το τελειώνω σε μερικές μέρες κι έχω πάλι πίσω όλη την αναγνωστική αυτοπεποίθηση που μου χρειαζόταν.
3. Εναλλακτικά, ξεκινάω με κάτι απλώς μικρό. Ή τουλάχιστον, όχι εξαιρετικά ογκώδες
Αγαπώ τα διηγήματα, την μικρή φόρμα. Έχουμε εξαιρτικά ελληνικά διηγήματα. Αντώνη Σαμαράκη έχετε διαβάσει ποτέ; Κάτι μικρό (στο μάτι και στο χέρι) είναι ιδανική επιλογή για επανένταξη στον μαγικό κόσμο της ανάγνωσης. Αναζητήστε ωραίες ιστορίες στα ράφια της ήδη γεμάτης βιβλιοθήκης σας ή στο αγαπημένο σας βιβλιοπωλείο.
4. Γράφω κάτι εγώ
Δεν μπορώ να διαβάσω; Ας γράψω κάτι που, αν το διάβαζα, ίσως και να μου άρεσε ως αναγνώστριας, ίσως και να με παρέσερνε σε ένα γαϊτανάκι μανιώδους ανάγνωσης. Περιγράφω μια κυρία που περπατούσε μπροστά μου στον δρόμο το πρωί και με καθυστερούσε, το φως του ήλιου όπως πέφτει πάνω στο χέρι μου μέσα από το τζάμι, ένα συναίσθημα που με διαπέρασε-ζήλιας, θυμού, θαυμασμού, έρωτα. Πολλές φορές, έχω την ανάγκη, λίγο μετά (ώρες ή μέρες) να ανοίξω ένα βιβλίο. Έστω κάποιο που έχω ξαναδιαβάσει στο παρελθόν.
5. Αλλαγή περιβάλλοντος
Ίσως μας κουράζει, καμιά φορά, το ότι διαβάζουμε τα βιβλία μας σε ίδια, συγκεκριμένα μέρη: στο μετρό, στο κεφαλάρι του κρεβατιού μας, στο μπάνιο. Κι αν κάναμε μια βόλτα σε ένα πάρκο ή σε ένα σημείο της πόλης που αγαπάμε (κάπου με ωραία θέα, ας πούμε) με σκοπό να ανοίξουμε εκεί ένα βιβλίο που μάς δώρισαν ή που αγοράσαμε εμείς πρόσφατα; Το διάβασμα, καμιά φορά, είναι όπως το σεξ: θέλει αλλαγή περιβάλλοντος.
Πάντως, για να μην πανικοβαλλόμαστε κιόλας, δεν είναι και κανένα πολύ σοβαρό πρόβλημα το αναγνωστικό κενό. Ίσως χρειάζεστε ένα διάλειμμα από τα βιβλία και το διάβασμα, τόσο απλά. Σιγά μην σκάσετε! Εκτός από αυτές τις 5 λύσεις που σας πρότεινα πιο πάνω, υπάρχουν εννοείται ένα σωρό ακόμα: να ακούσετε audio book, κάποιο αναγνωστικό podcast, να επισκεφθείτε ένα βιβλιοπωλείο που πάντα προσπερνούσατε, να βάλετε σε μια τάξη την βιβλιοθήκη σας και να ξανασυναντήσετε τα παλιά σας, λατρεμένα βιβλία, ξεφυλλίζοντάς τα ίσως. Λύση ακόμα μπορεί να είναι να γίνετε μέλος μιας αναγνωστικής λέσχης και, ναι, έχουμε και στην Ελλάδα τέτοιες!
Αχ, το κενό, το κενό αυτό διάστημα ανάμεσα στο τελευταίο βιβλίο που διάβασες και στο πρώτο που θα διαβάσεις μετά από καιρό. Όλα ξεκινούν κάπως έτσι: διαβάζεις, λατρευτέ αναγνώστη, ένα βιβλίο, αλλά σιγά σιγά, μοιάζει περισσότερο σα να παλεύεις μέσα σε λάσπη μέχρι τη μέση σου. Το γύρισμα των σελίδων γίνεται κόπος και άχθος, επειδή η ιστορία απλώς δεν σε αρπάζει, δεν σε συναρπάζει. Το αναγνωστικό κενό ή, ακριβέστερα, η αναγνωστική ύφεση (αγγλιστί «reading slump») είναι κάτι που μόνο σε έναν φανατικό αναγνώστη μπορεί να συμβεί, γιατί μόνο αυτός μπορεί να το καταλάβει. Μιλάμε για εμάς τους «παλαβούς» που διαβάζουμε βιβλία καθημερινά, δηλαδή που η ζωή μας είναι γεμάτη σελίδες, ως αναπόσπαστο κομμάτι της προσωπικης μας ρουτίνας/ιεροτελεστίας: μόλις ξυπνήσουμε, πριν κοιμηθούμε, μες στη μέρα, περιμένοντας το τρένο, ως διάλειμμα από τις δουλειές μας.
Η έννοια της αναγνωστικής ύφεσης, με απλά λόγια, είναι μια περίοδος κατά την οποία δεν θέλετε να διαβάσουμε. Ή, στην περίπτωση των ακουστικών βιβλίων, να ακούσουμε. Η ανάγνωση ενός βιβλίου μπορεί σχυνά να εξαντλητική, τόσο πνευματικά όσο και συναισθηματικά. Ξεκινάς αλλά δεν μπορείς να τελειώσεις. Κι αυτό δεν πειράζει, αλλά όταν περιτριγυρίζεσαι από μη αγαπημένα και μισοδιαβασμένα βιβλία, σκορπισμένα στο δωμάτιό σου, ή παρατεταγμένα σαν αμίλητα στρατιωτάκια στο κομοδίνο σου, ξέρεις πως κάτι πάει στραβά. Εκεί που κάποτε καταβρόχθιζες πολλά βιβλία το μήνα, τώρα δεν μπορείς να τελειώσεις ούτε ένα. Ίσως, διάβασες μαζεμένα μέτρια ή κακά έργα και ο οργανισμός σου έχει σηκώσει έναν μικρό τοίχο.
Κάθε περίοδο που βιώνω «αναγνωστικό κενό», στενοχωριέμαι. Είμαι ο άνθρωπος που διαβάζει, συνήθως, αρκετά βιβλία παράλληλα, φροντίζοντας να μην μπερδεύομαι με έναν απλό τρόπο: επιλέγω διαφορετικά είδη. Το συνηθέστερο combo μου είναι το εξής: ένα μυθιστόρημα, μια ποιητική συλλογή, ένα δοκίμιο ή κάποιο επιστημονικό έργο του ενδιαφέροντός μου, μια συλλογή διηγημάτων. Πολλά, τα διαβάζω γιατί ίσως χρειάζεται να γράψω κάτι σχετικά, ως δημοσιογράφος, εννοώ να κάνω review. Άλλα, για δική μου απόλαυση. Κάποια, από απλή περιέργεια.
Πώς βγαίνω από το αγανωστικό κενό με 5 απλούς και εύκολους τρόπους
1. Το αποδέχομαι και αφήνομαι στην «αγρανάπαυση»
Δεν πιέζω τον εαυτό μου. Μένω χωρίς βιβλίο στα χέρια, χωρίς διάβασμα για μερικές ημέρες ή εβδομάδες. Χαζολογώ στο κινητό, βλέπω ταινίες, κοιμάμαι λίγη ώρα περισσότερο, μιλώ στο τηλέφωνο, σιγά το πρόβλημα. Ξέρω πως, αργά ή γρήγορα, θα ξαναπάρω το κολάι της ανάγνωσης και ότι θα συναντήσω κάποια στιγμή εκείνο το έργο που θα με κάναι να θέλω να ζω μόνο για να το καταβροχθίζω, όπως συνέβη με το 4321 του Paul Auster ας πούμε ή με την Μυστική ιστορία της Donna Tart.
2. Κάνω ομαλή επιστροφή με ένα comfort έργο ή συγγραφέα
Υπάρχει ένα βιβλίο που παραμένει πιο κοντά στην καρδιά σας από οποιοδήποτε άλλο; Ένας τίτλος που έρχεται πάντα στο μυαλό σας όταν κάποιος σας ρωτάει “Ποιο είναι το αγαπημένο σας βιβλίο;”. Τώρα ίσως είναι μια καλή στιγμή να το κατεβάσετε από το ράφι, να το αγκαλιάσετε και να αρχίσετε να το διαβάζετε ξανά. Όταν ”κολλάω”, ξεκολλάω πάντα με λίγο Λειβαδίτη, Θωμά Γκόρπα ή Μάτση Χατζηλαζάρου (από ποιητές). Εναλλακτικά, κάποια ελαφρύ ανάγνωσμα, όπως ένα δυνατό ερωτικό μυθιστόρημα του στιλ της Ιζαμπέλ Αλιέντε ή μια ωραία ιστορία από τις εκδόσεις Bell, πάντα με ενεργοποιεί. Το τελειώνω σε μερικές μέρες κι έχω πάλι πίσω όλη την αναγνωστική αυτοπεποίθηση που μου χρειαζόταν.
3. Εναλλακτικά, ξεκινάω με κάτι απλώς μικρό. Ή τουλάχιστον, όχι εξαιρετικά ογκώδες
Αγαπώ τα διηγήματα, την μικρή φόρμα. Έχουμε εξαιρτικά ελληνικά διηγήματα. Αντώνη Σαμαράκη έχετε διαβάσει ποτέ; Κάτι μικρό (στο μάτι και στο χέρι) είναι ιδανική επιλογή για επανένταξη στον μαγικό κόσμο της ανάγνωσης. Αναζητήστε ωραίες ιστορίες στα ράφια της ήδη γεμάτης βιβλιοθήκης σας ή στο αγαπημένο σας βιβλιοπωλείο.
4. Γράφω κάτι εγώ
Δεν μπορώ να διαβάσω; Ας γράψω κάτι που, αν το διάβαζα, ίσως και να μου άρεσε ως αναγνώστριας, ίσως και να με παρέσερνε σε ένα γαϊτανάκι μανιώδους ανάγνωσης. Περιγράφω μια κυρία που περπατούσε μπροστά μου στον δρόμο το πρωί και με καθυστερούσε, το φως του ήλιου όπως πέφτει πάνω στο χέρι μου μέσα από το τζάμι, ένα συναίσθημα που με διαπέρασε-ζήλιας, θυμού, θαυμασμού, έρωτα. Πολλές φορές, έχω την ανάγκη, λίγο μετά (ώρες ή μέρες) να ανοίξω ένα βιβλίο. Έστω κάποιο που έχω ξαναδιαβάσει στο παρελθόν.
5. Αλλαγή περιβάλλοντος
Ίσως μας κουράζει, καμιά φορά, το ότι διαβάζουμε τα βιβλία μας σε ίδια, συγκεκριμένα μέρη: στο μετρό, στο κεφαλάρι του κρεβατιού μας, στο μπάνιο. Κι αν κάναμε μια βόλτα σε ένα πάρκο ή σε ένα σημείο της πόλης που αγαπάμε (κάπου με ωραία θέα, ας πούμε) με σκοπό να ανοίξουμε εκεί ένα βιβλίο που μάς δώρισαν ή που αγοράσαμε εμείς πρόσφατα; Το διάβασμα, καμιά φορά, είναι όπως το σεξ: θέλει αλλαγή περιβάλλοντος.
Πάντως, για να μην πανικοβαλλόμαστε κιόλας, δεν είναι και κανένα πολύ σοβαρό πρόβλημα το αναγνωστικό κενό. Ίσως χρειάζεστε ένα διάλειμμα από τα βιβλία και το διάβασμα, τόσο απλά. Σιγά μην σκάσετε! Εκτός από αυτές τις 5 λύσεις που σας πρότεινα πιο πάνω, υπάρχουν εννοείται ένα σωρό ακόμα: να ακούσετε audio book, κάποιο αναγνωστικό podcast, να επισκεφθείτε ένα βιβλιοπωλείο που πάντα προσπερνούσατε, να βάλετε σε μια τάξη την βιβλιοθήκη σας και να ξανασυναντήσετε τα παλιά σας, λατρεμένα βιβλία, ξεφυλλίζοντάς τα ίσως. Λύση ακόμα μπορεί να είναι να γίνετε μέλος μιας αναγνωστικής λέσχης και, ναι, έχουμε και στην Ελλάδα τέτοιες!
