Το 1921 η Σιμόν Ντε Μποβουάρ γνωρίζει τον Ζαν-Πολ Σαρτρ. Το 1931 ο Σαρτρ ζητά από τη Μποβουάρ να παντρευτούν και η απάντηση της προφανώς ήταν αποστομωτική: «ο γάμος είναι περιορισμός, αστικοποίηση, αλλά και θεσμοθετημένη παρέμβαση του κράτους στην ιδιωτική ζωή των πολιτών», παραμένοντας συνεπής στην πολιτική της θέση. Πέρα από την φεμινιστική θέση της Σιμόν, ο γάμος αποτελεί και μια «βαριά βιομηχανία» – στην Κύπρο τουλάχιστον απ’ όπου κατάγομαι και στην Ελλάδα όπου ζω. Ο προϋπολογισμός για την υποτιθέμενη πιο ευτυχισμένη μέρα της ζωής σας φαίνεται να έχει πιάσει ταβάνι.

Από την εκκλησία (έχω ακούσει ότι για κλιματισμό το καλοκαίρι ζητά έξτρα 100 ευρώ), τα νυφικά και τα γαμπριάτικα, βέρες, μπομπονιέρες, παράνυμφοι, προσκλητήρια, στολισμός, ανθοδέσμη, στέφανα, το venue όπου θα γίνει το τραπέζι, finger food (βαθιά ανάσα…), κοκτέιλ πάρτι, φωτογράφος, μαλλιά, μακιγιάζ, γραφειοκρατικά έξοδα, wedding planners, DJ, μπάντα ή τραγουδιστής για το πάρτι, παπούτσια, αμάξι ή και… άμαξα για την εκκλησία, τούρτα, και δεν έχει τελειωμό.

Συνεπώς, οι γάμοι είναι επιδείξεις πλούτου, γούστου και κοινωνικού κεφαλαίου που γίνονται μία φορά στη ζωή – O.K., μπορεί και πολλές περισσότερες. Ίσως να είναι στην ανθρώπινή φύση να θέλουμε να τους αναλύουμε.

Tο λευκό φόρεμα, που συνήθως θεωρείται ότι συμβόλιζε την αγνότητα- στην πραγματικότητα, σήμαινε τον πλούτο

Για μένα υπάρχει ένας τεράστιος κατάλογος με τα πράγματα για τα οποία έχω αυθαίρετα έντονα συναισθήματα όσον αφορά τους γάμους: κορδέλες για τα μαλλιά, αριθμός από παρανυφάκια (πάνω από πέντε δεν είναι γάμος, αλλά η Disneyland), punch (πρέπει να απαγορευτεί), κίτρινο μακιγιάζ (αχ!), «καπέλα προαιρετικά» (ένα διάταγμα τόσο αποπνικτικό όσο και αγχωτικό), τεράστια διαμάντια, φιλί μετά το μυστήριο που διαρκεί δέκα λεπτά και μόνο σάλια δεν βλέπεις, ομιλίες από τα πεθερικά, τους φίλους, τους παππούδες, τους νονούς, την πρόγιαγιά τους, την πρώτη τους δασκάλα στο δημοτικό.

Δεν είμαι η μόνη που κάνει «παραξενιές» στους γάμους. Ακολουθεί ένα δείγμα πραγμάτων και καταστάσεων που άλλοι άνθρωποι μου λένε ότι βρίσκουν κακόγουστα: γαμήλια hashtags, φορέματα με ελάχιστο ύφασμα (που στο πάρτι καταλήγουν σε ένα ντόμινο από side boobs), προγραμματισμένες εκδηλώσεις για την επόμενη μέρα (ειδικά αν ο γάμος λαμβάνει χώρα σε νησί που σε αναγκάζουν να κάνεις μπάνιο στη θάλασσα κάνοντας  small talk με αγνώστους στα ρηχά) και τελευταίο και καλύτερο, προβολή σε προτζέκτορα από κολάζ φωτογραφιών από την παιδική ηλικία του ζευγαριού μέχρι σήμερα με γραφικά που θυμίζουν σχολική εργασία στα πρώτα word, συμπεριλαμβανομένων φωτογραφιών από το tiktok – η αποθέωση του κιτς.

Το θέμα είναι ότι οι άνθρωποι λατρεύουν να κουτσομπολεύουν για γάμους – κάποιοι από εμάς περισσότερο από άλλους, και συμπεριλαμβάνω τον εαυτό μου σε αυτή την ομάδα. Ξέρουμε ότι αυτές οι απόψεις είναι παράλογες και επίσης ενδεχομένως αχάριστες όταν μας έχουν καλέσει σε ένα πάρτι που φέρεται να κοστίζει κατά μέσο όρο τουλάχιστον 100 Ευρώ το άτομο. Ίσως να έχει πλάκα να κάνεις κριτική όταν πρόκειται για ένα δημόσιο θέαμα και να ανακαλύπτεις αν οι απόψεις σου για το τι είναι κουλ αισθητικά, συγκλίνει με τις απόψεις κάποιου άλλου – αλλά ορισμένες φορές, η συζήτηση μπορεί να καταλήξει σε υπεροψία.

Αυτού του είδους τα σχόλια -τα οποία σε οποιοδήποτε άλλο πλαίσιο θα σας καθιστούσαν κακιασμένη και ξιπασμένη  ψηλομύτα- είναι κατά κάποιο τρόπο θεμιτά όταν πρόκειται για γάμους.

Δεν ακούω συχνά κάποιαν να λέει ότι η φίλη της φόρεσε ένα φτηνιάρικο φόρεμα σε ένα πάρτι -ωστόσο άκουσα πάρα πολλούς ανθρώπους να κάνουν τέτοιου είδους σχόλια για το νυφικό μιας φίλης τους. Επίσης λάβετε υπόψη ότι το μεγαλύτερο κομπλιμέντο που ακούγεται για έναν γάμο είναι ότι ήταν απλά «σικάτος».

Οι γάμοι λένε πολλά για το πώς ένα ζευγάρι θέλει να αυτοσυστηθεί στην κοινωνία

Γιατί οι γάμοι εμπνέουν αυτό το επίπεδο κρίσης και κριτικής; Ένας γάμος είναι αυτή η τεράστια γιορτή που προορίζεται να γίνει μία φορά στη ζωή και αποτελεί μια σημαντική εκδήλωση στον ανθρώπινο βίο -αν όχι τον σημαντικότερο-  όπου οι άνθρωποι θα ξοδέψουν πολλά, μα πάρα πολλά χρήματα.

Απαστράπτουζες συμπεθέρες, παραμυθένια νυφικά με 100 μέτρα ουρά, εξαντλημένα παρανυφάκια που τρώνε το κερί από τις λαμπάδες από βαρεμάρα, αναψοκοκκινισμένες κουμπάρες σε αναζήτηση του δικού τους μελλοντικού ιππότη, στρεσαρισμένο ζευγάρι στα πρόθυρα νευρικού κλονισμού, νυσταγμένος παπάς. Σημασία δεν έχουν αυτά, αλλά η προβολή της ευρωστίας, της  χλιδής και της δύναμης που γίνεται μέσω της επίδειξης πλούτου.

Οι γάμοι ήταν «ένας τρόπος να επιδείξουν τη δύναμή τους, να επιδείξουν τις κοινωνικές τους σχέσεις, να επιδείξουν στους άλλους πόσο υπέροχη είναι αυτή η συμμαχία».

Το μέσο κόστος ενός γάμου στην Ελλάδα το 2024, σύμφωνα με ένα άρθρο του Wedmyway, υπολογίζεται στα 15.000 ευρώ. Στην πραγματικότητα όλοι σκέφτονται: «αυτή είναι η καλύτερη μέρα της ζωής μου, αυτό είναι το όνειρό μου που γίνεται πραγματικότητα, κι αυτό είναι που θέλω να δείξω στον κόσμο». Και αναπόφευκτα, οι άνθρωποι θα κρίνουν.

Οι γάμοι λένε πολλά για το πώς ένα ζευγάρι θέλει να παρουσιάσει τον εαυτό του και να συστηθεί σαν μια καινούργια πλέον οντότητα στον κοινωνικό του περίγυρο, και χάσμα μεταξύ αυτού που οργανώνουν τόσο καιρό με το πώς εν τέλει πραγματώνεται, δηλαδή το χάσμα ανάμεσα στο φαντασιακό με την πραγματικότητα, πιθανόν να αποτελεί πηγή τεράστιου άγχους. Μια φίλη που σκοπεύει να παντρευτεί σύντομα για παράδειγμα, έμεινε έκπληκτη από τον προϋπολογισμό των λουλουδιών του γάμου μιας φίλης της- η νύφη δεν είχε προγραμματίσει να ξοδέψει ούτε κατά διάνοια τόσα πολλά. Ειδάλλως πιθανότατα θα πήγαινε στο γάμο και θα σκεφτόταν: «Εσείς οι φτωχάτζες κάνετε τσιγκουνιές».

Δεν φταίμε εμείς που είμαστε σνομπ στους γάμους- ή τουλάχιστον, δεν το ξεκινήσαμε εμείς.

Η Stephanie Coontz, ιστορικός, το βιβλίο της οποίας «Marriage, A History» (Γάμος, μια ιστορία) αναφέρεται στην απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ για την ισότητα των γάμων, εξηγεί ότι οι γάμοι ιστορικά ενίσχυαν τις ταξικές διαιρέσεις. Ήταν δύσκολο να παντρευτείς με κάποιον ή κάποια που ανήκε σε διαφορετική τάξη από σένα, λέει, ενώ ο γάμος για την ελίτ είχε να κάνει με την επέκταση της οικονομικής και πολιτικής δύναμης. Οι γάμοι ήταν «ένας τρόπος να επιδείξουν τη δύναμή τους, να επιδείξουν τις κοινωνικές τους σχέσεις, να επιδείξουν στους άλλους πόσο υπέροχη είναι αυτή η συμμαχία».

Τον 19ο αιώνα, οι φιλόδοξες μεσαίες τάξεις, που διάβαζαν στις εφημερίδες για τους γάμους των αριστοκρατών, άρχισαν να μιμούνται τις εκδηλώσεις της υψηλής κοινωνίας (σας θυμίζει κάτι αυτό;). Πολλές από τις γαμήλιες παραδόσεις που κληρονομήσαμε σήμερα προέρχονται από αυτόν τον παροξυσμό κοινωνικής αναρρίχησης. Πάρτε το λευκό φόρεμα, που συνήθως θεωρείται ότι συμβόλιζε την αγνότητα- στην πραγματικότητα, σήμαινε τον πλούτο. Η βασίλισσα Βικτώρια του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας και αυτοκράτειρα των Ινδιών (επίσης η δημιουργός της τάσης της τριώροφης γαμήλιας τούρτας) παντρεύτηκε τον πρίγκιπα Αλβέρτο με ένα μεταξωτό νυφικό από μεταξωτό ύφασμα από το Spitalfields και ξαφνικά όλοι ήθελαν ένα παρόμοιο νυφικό. Τα λευκά φορέματα κόστιζαν ακριβά για να κατασκευαστούν και να καθαριστούν, εξηγεί η Coontz: «Το να φορέσεις λευκό ήταν σαν να έλεγες: “Μπορώ να αντέξω οικονομικά να φορέσω ένα φόρεμα που είτε θα πρέπει να το καθαρίσω με μεγάλο κόστος είτε δεν θα χρειαστεί να το ξαναφορέσω ποτέ”». Το 1949, σημειώνει η Coontz, το περιοδικό Brides εξακολουθούσε να διαβεβαιώνει τις νύφες ότι ένα υπέροχο λευκό φόρεμα θα τις έκανε «βασίλισσες της ημέρας».

Οι γάμοι στην εποχή του διαδικτύου

Πριν από την εποχή του Διαδικτύου, συνήθως βλέπαμε μόνο τους γάμους στους οποίους πηγαίναμε – πλέον, είναι δυνατό να παρακολουθούμε γάμους ανθρώπων που δεν έχουμε γνωρίσει ποτέ. Ορισμένοι φανατικοί των γάμων είναι υπέρ αυτού του είδους της προβολής. Αν παντρεύεσαι και νιώθεις περήφανα με αυτό, θα πρέπει να το δημοσιεύσεις στο Instagram. Και στη πραγματικότητα, όλοι ευφραινόμαστε να κρυφοκοιτάμε από την ψηφιακή κλειδαρότρυπα τους γάμους των άλλων, ακόμη και όσων δεν γνωρίζουμε καν.

Άλλωστε, πολλοί από εμάς θα υποστηρίξουν ότι είναι απλά στην ανθρώπινη φύση να θέλουμε να αναλύσουμε ένα τόσο μεγάλο γεγονός. Είναι κάπως σαν να σου αρέσει το κουτσομπολιό και αν κάποιος από εσάς το αρνηθεί, αυτό είναι ψέμα. Είναι αποδεδειγμένο άλλωστε – είναι πιο εύκολο να συνδεθείς με άλλους ανθρώπους όταν κουτσομπολεύεις.

Η κριτική γάμου χωρίζεται σε δύο κατηγορίες

1. κριτική για πράγματα που σας αφορούν και κριτική για πράγματα που δεν σας αφορούν. Ο πρώτος τομέας μπορεί να περιλαμβάνει κοινά παράπονα όπως ο τεράστιος αριθμός των καλεσμένων που μπορεί να είναι κουραστικός, η κακή διοργάνωση που μπορεί να σας ταλαιπωρήσει ή η εξάπλωση του γάμου (οι πρόσθετες εκδηλώσεις που ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια γύρω από έναν γάμο) ή τα αυξανόμενα έξοδα της συμμετοχής σε έναν γάμο ως καλεσμένος.

2. Ο δεύτερος τομέας είναι στην πραγματικότητα μια αξιολόγηση του γούστου, «μια από τις πιο συναισθηματικές, και κοινωνικά εξοστρακιστικές, διαστάσεις των ταξικών συστημάτων στα οποία ζούμε», όπως το θέτει η βρετανίδα συγγραφέας Nathalie Olah στο βιβλίο της Bad Taste.

Το τι θεωρείται «καλό γούστο» ποικίλλει – για κάποιους, ένας απίστευτα ακριβός «κλασικός» γάμος σε μια λευκή εκκλησία της Αθήνας που συνεχίζει σε κάποιο ακριβό ξενοδοχείο, μπορεί να είναι το πρότυπο- ενώ για κάποιους άλλους ένας πιο εναλλακτικός γάμος (η πιο καυτή τάση γάμου του 2024, όπου τα ζευγάρια αποφεύγουν την παράδοση για να κάνουν ένα πάρτι που να γουστάρουν πραγματικά) στο αγαπημένο τους εστιατόριο στο Μεταξουργείο είναι αρκετό. Όπως και να έχει, όταν αποκαλούμε έναν γάμο «καλαίσθητο», είναι μια εκτίμηση του οικονομικού, πολιτιστικού και κοινωνικού κεφαλαίου ενός ζευγαριού – και μια ένδειξη του δικού μας.

Όμως οι συζητήσεις σχετικά με τη χρονολογία παραγωγής της σαμπάνιας εξαντλούνται, πολύ γρήγορα. Αυτό που έχει πιο πολύ ζουμί είναι οι συζητήσεις για το τι πραγματικά συνέβη στο γάμο. Η εθιμοτυπία μπορεί να εμπνεύσει ατελείωτα καυτά γαμήλια θέματα. Όπως για παράδειγμα αν μπορείς να αρνηθείς να παρευρεθείς στις επιπλέον εκδηλώσεις; Επίσης, οφείλεις να δώσεις ένα ακριβό δώρο αν έχεις ξοδέψει εκατοντάδες ευρώ για ένα αεροπορικό εισιτήριο; Οι ανέσεις των καλεσμένων είναι ένα άλλο δημοφιλές θέμα. Υπήρχαν αρκετοί μπάρμαν για να αποφευχθεί ο συνωστισμός; Επιτρέπονταν τα παιδιά στο τραπέζι; Συχνά, όπως τα περισσότερα χρήματα σημαίνουν πιο όμορφα λουλούδια, έτσι και τα περισσότερα χρήματα σημαίνουν καλύτερα φροντισμένους καλεσμένους. Όπως γράφει η Xochitl Gonzalez σε ένα άρθρο του Atlantic σχετικά με τους διοργανωτές γάμων: «Κοστίζει πολύ να κάνεις μια εκδήλωση να δείχνει ωραία, όμως, κοστίζει ακόμη περισσότερο να κάνεις τους καλεσμένους σου να αισθάνονται ωραία  – για να βεβαιωθείτε ότι όλοι οι καλεσμένοι σας νιώθουν άνετα, έχουν φάει καλά και διασκεδάζουν.

Αλλά ίσως το χειρότερο πράγμα που μπορείτε να καταλογίσετε σε έναν γάμο είναι ότι δεν ήταν διασκεδαστικός. Ο ακριβοπληρωμένος σχεδιασμός του γάμου που υποστηρίζει την απρόσκοπτη εμπειρία των καλεσμένων βοηθάει, αλλά τελικά ένας διασκεδαστικός γάμος εξαρτάται από τους ανθρώπους. Όπως λέει η Coontz: «Πριν γίνουν εργαλείο ταξικού αποκλεισμού, οι γάμοι είχαν πραγματικά να κάνουν και μπορούν ακόμα να έχουν να κάνουν … με το να φέρνουν κοντά δύο διαφορετικά σύνολα κοινοτήτων ή φιλικών δικτύων».

Ο ωραιότερος γάμος στον οποίο πήγα ποτέ ήταν ακριβώς αυτό. Θυμάμαι τις πανέμορφες μωβ ντάλιες που γέμιζαν το αέρινο και απλά στολισμένο κτήμα και τα λαχταριστά καναπεδάκια με δροσερό αγγούρι , αλλά ήταν η καταπληκτική μπάντα που έπαιζε μέχρι το ξημέρωμα που μου έχει μείνει. Οι καλεσμένοι ξελιγώθηκαν στον χορό, άλλοτε σε πιο εκστατικούς ρυθμούς κι άλλοτε πιο ρομαντικά, όπου το ζευγάρι χόρευε με όλους και όλοι με όλους, κι αυτή η εμπειρία όχι μόνο σύμβολο της αγάπης του ζευγαριού ο ένας για τον άλλον, αλλά και της δικής μας αγάπης γι’ αυτούς. Αυτό ήταν που συνέδεσε αυτό το υπέροχο μείγμα ανθρώπων από διαφορετικές χώρες που μπορεί να μην γνωριζόμασταν καν, ωστόσο, βρεθήκαμε μαζί, δεθήκαμε και περάσαμε καταπληκτικά.

Μπορεί όλοι μας να έχουμε τάσεις σνομπισμού, αλλά οι περισσότεροι από εμάς επενδύουμε περισσότερο στο να συνδεθούμε μεταξύ μας. Ένας υπέροχος γάμος είναι διασκεδαστικός – το ίδιο και ένα καλό κουτσομπολιό. Υπάρχει άλλωστε καλύτερος τρόπος για να συνεχίσετε ένα πάρτι από το να μιλάτε γι’ αυτό;

Με στοιχεία από Elle, The Atlantic, Guardian, Wedmyway.

✥ Δείτε επίσης: Η Αλεξία Κιρμίτση σχεδιάζει νυφικά (και) για ομόφυλα ζευγάρια