Κάθεσαι, Αύγουστο μήνα, σε μια ξαπλώστρα μιας αχανούς παραλίας.
Δεν έχει σημασία το πού είσαι. Έχει σημασία το πώς είσαι.
Έχεις μόλις βγει από τη θάλασσα, έχοντας κάνει περίπου μια ώρα μπάνιο, από τα πλέον ρηχά μέχρι τα μαύρα και άραχλα άπατα, στα ανοικτά.
Σκουπίζεσαι με την πετσέτα θαλάσσης σου από τα αλάτια και κάθεσαι να ξαποστάσεις για λίγο στην ξαπλώστρα σου, κάτω από την ομπρέλα που κρύβει τον δυνατό ήλιο πάνω από το κεφάλι σου.
Σχεδόν παυλοφικά, πιάνεις την τσάντα ή το τσαντάκι σου και βγάζεις το κινητό σου τηλέφωνο να χαζέψεις αναρτήσεις φίλων και ποσταρίσματα γνωστών, φωτογραφίες στο Instagram του τάδε και βιντεάκια στο TikTok της δείνα.
Και κάπου εκεί, σου «σκάει» η συνειδητοποίηση: βαριέσαι. Φρικτά.
Γιατί τα social media όπως τα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα τουλάχιστον, έχουν τελειώσει. Δεν έχει λόγο να το συζητάμε άλλο. Είτε θα μετεξελιχθούν σε κάτι άλλο, είτε έχουν τελειώσει ως πλατφόρμες, με την σημερινή και υπάρχουσα μορφή τους, τουλάχιστον.
Οπότε με την σειρά σου, αναρωτιέσαι εύλογα: Και τι καλύτερο υπάρχει να κάνω, Αύγουστο μήνα, στα social media, τώρα που η εποχή του Διαδικτύου τελειώνει, και το βλέπουμε να συμβαίνει σχεδόν σε πραγματικό χρόνο;
Τώρα που το Twitter βρίσκεται σε μια απότομη πτώση εδώ και χρόνια, αλλά κυρίως από τότε που ο Elon Musk αγόρασε την εταιρεία το περασμένο φθινόπωρο και την… έκανε άνω κάτω;
Τώρα που το Reddit έχει αποξενώσει με τις πράξεις και τις παραλείψεις του τους χιλιάδες χρήστες του;
Τώρα που το TikTok παραμένει ανερχόμενο μεν, αλλά φαίνεται όλο και πιο πιθανό να απαγορευτεί με κάποιο τρόπο;
Τώρα που το Instagram έχει μετατραπεί σε μια αμιγή πλατφόρμα ψυχαγωγίας, δίχως όμως περιεχόμενο;
Τώρα που κανείς δεν είναι πια στο Facebook;
Ποτέ άλλοτε όσο με σήμερα δεν ήταν τόσο πολύ πιθανό το να τελειώσει και επισήμως η εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
«Τα social media δεν ήταν ποτέ ένας φυσικός τρόπος για να δουλεύουμε, να παίζουμε και να κοινωνικοποιούμαστε, αν και έγιναν δεύτερη φύση μας. Η κατάσταση εξελίχθηκε έτσι μέσω μιας περίεργης μετάλλαξης, τόσο ανεπαίσθητης που ήταν δύσκολο να συνειδητοποιηθεί ότι συνέβαινε την στιγμή ακριβώς που συνέβαινε», σημειώνει το εκτενές άρθρο γνώμης του The Atlantic.
Γιατί όμως συμβαίνουν όλα αυτά αυτή τη στιγμή; Υπάρχουν πολλοί λόγοι.
«Η οικονομία έχει πάρει την κάτω βόλτα και μετά από μια δεκαετία χαμηλών επιτοκίων και πρόσβασης σε σχεδόν απεριόριστο και σχεδόν δωρεάν χρήμα, οι εταιρείες διαπιστώνουν ότι οι πηγές χρηματοδότησής τους είναι λιγότερες και πιο δύσκολες από ποτέ. Αυτοί οι επενδυτές ζητούν επίσης πραγματικές αποδόσεις από αυτή τη χρηματοδότηση, οπότε όλες αυτές οι εταιρείες έπρεπε να στραφούν από το “ανάπτυξη με κάθε κόστος” στο “να βγάλουν πραγματικά κάποια χρήματα”. Λίγες εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης έχουν βγάλει πραγματικά χρήματα, και έτσι προσπαθούν να βρουν νέα χαρακτηριστικά που να προσελκύσουν ακόμη περισσότερο κοινό», αναφέρει το άρθρο του The Verge.
Τα social media της νέας εποχής
Όσον αφορά στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι θα συνδέονται μεταξύ τους, αυτό που φαίνεται να είναι το επόμενο βήμα είναι οι ομαδικές συζητήσεις και τα ιδιωτικά μηνύματα και τα κατά τόπους forum και fora, επιστρέφοντας σε μια εποχή που ως επί το πλείστον μιλούσαμε μόνο με τους ανθρώπους που γνωρίζαμε.
«Ίσως αυτός να είναι ένας καλύτερος, λιγότερο προβληματικός τρόπος να ζεις τη ζωή. Ίσως αυτοί οι αλγόριθμοι και τα feeds να ήταν κατά βάθος μια κακή ιδέα. Και να ψάχνουμε απεγνωσμένα για νέα μέρη που να αισθανόμαστε ότι όλοι είναι εκεί. Το μέρος όπου μπορούμε ταυτόχρονα να ακούσουμε για τις φήμες σχετικά με τα draft του NBA αλλά και για όλες τις νέες γαμάτες εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης», σημειώνει το άρθρο.
Είμαστε σίγουροι όμως ότι υπάρχει όντως κάτι τέτοιο, ειδικά σε μια χρονική συγκυρία όπου δεν έχει μείνει κανένα μέρος στο Διαδίκτυο που να μοιάζει με ένα «υγιές» και άνευ τοξικότητας μέρος για να αράξεις και να συνομιλήσεις με κόσμο;
Κάποιοι μιλάνε για για τις εφαρμογές «fediverse» όπως τα Mastodon, Pixelfed, PeerTube, Lemmy, Kbin και Bluesky, μια ομάδα «ομόσπονδων» υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης που επιτρέπουν στους χρήστες κάθε υπηρεσίας να επικοινωνούν με τους χρήστες σε οποιαδήποτε άλλη υπηρεσία. Αυτό συνήθως επιτυγχάνεται χρησιμοποιώντας το πρωτόκολλο ActivityPub.
Όλα αυτά είναι μέρη και τόποι ενός αποκεντρωμένου σύμπαντος που τροφοδοτείται από το ActivityPub που μας φέρνουν κοντά χωρίς να μας αναγκάζουν να ζούμε μέσα στο επιχειρηματικό μοντέλο κάποιας εταιρείας. Αν γίνουν σωστά, αυτά τα εργαλεία μπορούν να αποτελέσουν το σωστό μείγμα του «όλοι είναι εδώ» και του «εξακολουθείτε να έχετε τον έλεγχο».
Αλλά το fediverse δεν είναι έτοιμο για κάτι τέτοιο, υποστηρίζουν κάποιοι άλλοι. Οπότε, αν όχι αυτό, τότε τι;
Κάποιοι άλλοι προτιμούν εφαρμογές όπως το WhatsApp και το Signal, οι οποίες διαθέτουν τουλάχιστον κάποια επιπλέον δύναμη προστασίας της ιδιωτικής μας ζωής και της διαδικτυακής μας ιδιωτικότητας. Το WhatsApp έχει προσθέσει περισσότερες κοινωνικές λειτουργίες με την πάροδο του χρόνου, ιδίως τα Channels του. Και εξακολουθεί να είναι ενδιαφέρον.
Το Discord είναι ίσως το πλέον κατάλληλο «εργαλείο» για να καταγράψει τις socialmedia-κές ανάγκες των χρηστών αυτή τη στιγμή. Είναι σίγουρα η καλύτερη εναλλακτική λύση για το Reddit, ένα έξυπνο μείγμα εφαρμογής συνομιλίας και εργαλείου μετάδοσης, ένα μέρος όπου πολλοί ομοϊδεάτες θα μπορούσαν νοητά να αράξουν και να συνδεθούν. Στην μειονεκτήματά του ωστόσο συγκαταλέγεται η χαοτική του μορφή, όπου… η μάνα χάνει το παιδί και το παιδί τη μάνα.
Ίσως τελικά πρέπει όλοι μας να «αγκαλιάσουμε» και ταυτόχρονα να ενστερνιστούμε την πτώση των υπαρχόντων κοινωνικών δικτύων, ως έναν τεχνολογικό κύκλο που κλείνει σιγά σιγά, περιμένοντας κάτι νέο και πραγματικά ενδιαφέρον και συναρπαστικό να ανακύψει.
Ή ίσως να νοσταλγούμε τόσο πολύ την εποχή του MySpace του Τομ Αντερσον.
Να μας λείπουν εκείνου του είδους οι πολύ πιο αθώες και εμβρυακές διαδράσεις, τότε που καθόμασταν σε μια ξαπλώστρα στην παραλία, τον πολύ μακρινό Αύγουστο του 2005 και δεν μας ένοιαζε ούτε το like που θα πάρουμε για την ανάρτησή μας, ούτε το κατά πόσο θα «καρδουλώναμε» το ποστ του κολλητού μας που αυτή τη στιγμή κάνει διακοπές στους Παξούς.
Απλώς, θα σηκωνόμασταν από την ξαπλώστρα μας, θα βγάζαμε τις σαγιονάρες ή τα σανδάλια μας και θα ξαναπέφταμε στη θάλασσα, χωρίς να μας πολυνοιάζει το κατά πόσο υπάρχει όντως κάτι καλύτερο να κάνουμε Αύγουστο μήνα, στα social media.
Κάθεσαι, Αύγουστο μήνα, σε μια ξαπλώστρα μιας αχανούς παραλίας.
Δεν έχει σημασία το πού είσαι. Έχει σημασία το πώς είσαι.
Έχεις μόλις βγει από τη θάλασσα, έχοντας κάνει περίπου μια ώρα μπάνιο, από τα πλέον ρηχά μέχρι τα μαύρα και άραχλα άπατα, στα ανοικτά.
Σκουπίζεσαι με την πετσέτα θαλάσσης σου από τα αλάτια και κάθεσαι να ξαποστάσεις για λίγο στην ξαπλώστρα σου, κάτω από την ομπρέλα που κρύβει τον δυνατό ήλιο πάνω από το κεφάλι σου.
Σχεδόν παυλοφικά, πιάνεις την τσάντα ή το τσαντάκι σου και βγάζεις το κινητό σου τηλέφωνο να χαζέψεις αναρτήσεις φίλων και ποσταρίσματα γνωστών, φωτογραφίες στο Instagram του τάδε και βιντεάκια στο TikTok της δείνα.
Και κάπου εκεί, σου «σκάει» η συνειδητοποίηση: βαριέσαι. Φρικτά.
Γιατί τα social media όπως τα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα τουλάχιστον, έχουν τελειώσει. Δεν έχει λόγο να το συζητάμε άλλο. Είτε θα μετεξελιχθούν σε κάτι άλλο, είτε έχουν τελειώσει ως πλατφόρμες, με την σημερινή και υπάρχουσα μορφή τους, τουλάχιστον.
Οπότε με την σειρά σου, αναρωτιέσαι εύλογα: Και τι καλύτερο υπάρχει να κάνω, Αύγουστο μήνα, στα social media, τώρα που η εποχή του Διαδικτύου τελειώνει, και το βλέπουμε να συμβαίνει σχεδόν σε πραγματικό χρόνο;
Τώρα που το Twitter βρίσκεται σε μια απότομη πτώση εδώ και χρόνια, αλλά κυρίως από τότε που ο Elon Musk αγόρασε την εταιρεία το περασμένο φθινόπωρο και την… έκανε άνω κάτω;
Τώρα που το Reddit έχει αποξενώσει με τις πράξεις και τις παραλείψεις του τους χιλιάδες χρήστες του;
Τώρα που το TikTok παραμένει ανερχόμενο μεν, αλλά φαίνεται όλο και πιο πιθανό να απαγορευτεί με κάποιο τρόπο;
Τώρα που το Instagram έχει μετατραπεί σε μια αμιγή πλατφόρμα ψυχαγωγίας, δίχως όμως περιεχόμενο;
Τώρα που κανείς δεν είναι πια στο Facebook;
Ποτέ άλλοτε όσο με σήμερα δεν ήταν τόσο πολύ πιθανό το να τελειώσει και επισήμως η εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
«Τα social media δεν ήταν ποτέ ένας φυσικός τρόπος για να δουλεύουμε, να παίζουμε και να κοινωνικοποιούμαστε, αν και έγιναν δεύτερη φύση μας. Η κατάσταση εξελίχθηκε έτσι μέσω μιας περίεργης μετάλλαξης, τόσο ανεπαίσθητης που ήταν δύσκολο να συνειδητοποιηθεί ότι συνέβαινε την στιγμή ακριβώς που συνέβαινε», σημειώνει το εκτενές άρθρο γνώμης του The Atlantic.
Γιατί όμως συμβαίνουν όλα αυτά αυτή τη στιγμή; Υπάρχουν πολλοί λόγοι.
«Η οικονομία έχει πάρει την κάτω βόλτα και μετά από μια δεκαετία χαμηλών επιτοκίων και πρόσβασης σε σχεδόν απεριόριστο και σχεδόν δωρεάν χρήμα, οι εταιρείες διαπιστώνουν ότι οι πηγές χρηματοδότησής τους είναι λιγότερες και πιο δύσκολες από ποτέ. Αυτοί οι επενδυτές ζητούν επίσης πραγματικές αποδόσεις από αυτή τη χρηματοδότηση, οπότε όλες αυτές οι εταιρείες έπρεπε να στραφούν από το “ανάπτυξη με κάθε κόστος” στο “να βγάλουν πραγματικά κάποια χρήματα”. Λίγες εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης έχουν βγάλει πραγματικά χρήματα, και έτσι προσπαθούν να βρουν νέα χαρακτηριστικά που να προσελκύσουν ακόμη περισσότερο κοινό», αναφέρει το άρθρο του The Verge.
Τα social media της νέας εποχής
Όσον αφορά στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι θα συνδέονται μεταξύ τους, αυτό που φαίνεται να είναι το επόμενο βήμα είναι οι ομαδικές συζητήσεις και τα ιδιωτικά μηνύματα και τα κατά τόπους forum και fora, επιστρέφοντας σε μια εποχή που ως επί το πλείστον μιλούσαμε μόνο με τους ανθρώπους που γνωρίζαμε.
«Ίσως αυτός να είναι ένας καλύτερος, λιγότερο προβληματικός τρόπος να ζεις τη ζωή. Ίσως αυτοί οι αλγόριθμοι και τα feeds να ήταν κατά βάθος μια κακή ιδέα. Και να ψάχνουμε απεγνωσμένα για νέα μέρη που να αισθανόμαστε ότι όλοι είναι εκεί. Το μέρος όπου μπορούμε ταυτόχρονα να ακούσουμε για τις φήμες σχετικά με τα draft του NBA αλλά και για όλες τις νέες γαμάτες εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης», σημειώνει το άρθρο.
Είμαστε σίγουροι όμως ότι υπάρχει όντως κάτι τέτοιο, ειδικά σε μια χρονική συγκυρία όπου δεν έχει μείνει κανένα μέρος στο Διαδίκτυο που να μοιάζει με ένα «υγιές» και άνευ τοξικότητας μέρος για να αράξεις και να συνομιλήσεις με κόσμο;
Κάποιοι μιλάνε για για τις εφαρμογές «fediverse» όπως τα Mastodon, Pixelfed, PeerTube, Lemmy, Kbin και Bluesky, μια ομάδα «ομόσπονδων» υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης που επιτρέπουν στους χρήστες κάθε υπηρεσίας να επικοινωνούν με τους χρήστες σε οποιαδήποτε άλλη υπηρεσία. Αυτό συνήθως επιτυγχάνεται χρησιμοποιώντας το πρωτόκολλο ActivityPub.
Όλα αυτά είναι μέρη και τόποι ενός αποκεντρωμένου σύμπαντος που τροφοδοτείται από το ActivityPub που μας φέρνουν κοντά χωρίς να μας αναγκάζουν να ζούμε μέσα στο επιχειρηματικό μοντέλο κάποιας εταιρείας. Αν γίνουν σωστά, αυτά τα εργαλεία μπορούν να αποτελέσουν το σωστό μείγμα του «όλοι είναι εδώ» και του «εξακολουθείτε να έχετε τον έλεγχο».
Αλλά το fediverse δεν είναι έτοιμο για κάτι τέτοιο, υποστηρίζουν κάποιοι άλλοι. Οπότε, αν όχι αυτό, τότε τι;
Κάποιοι άλλοι προτιμούν εφαρμογές όπως το WhatsApp και το Signal, οι οποίες διαθέτουν τουλάχιστον κάποια επιπλέον δύναμη προστασίας της ιδιωτικής μας ζωής και της διαδικτυακής μας ιδιωτικότητας. Το WhatsApp έχει προσθέσει περισσότερες κοινωνικές λειτουργίες με την πάροδο του χρόνου, ιδίως τα Channels του. Και εξακολουθεί να είναι ενδιαφέρον.
Το Discord είναι ίσως το πλέον κατάλληλο «εργαλείο» για να καταγράψει τις socialmedia-κές ανάγκες των χρηστών αυτή τη στιγμή. Είναι σίγουρα η καλύτερη εναλλακτική λύση για το Reddit, ένα έξυπνο μείγμα εφαρμογής συνομιλίας και εργαλείου μετάδοσης, ένα μέρος όπου πολλοί ομοϊδεάτες θα μπορούσαν νοητά να αράξουν και να συνδεθούν. Στην μειονεκτήματά του ωστόσο συγκαταλέγεται η χαοτική του μορφή, όπου… η μάνα χάνει το παιδί και το παιδί τη μάνα.
Ίσως τελικά πρέπει όλοι μας να «αγκαλιάσουμε» και ταυτόχρονα να ενστερνιστούμε την πτώση των υπαρχόντων κοινωνικών δικτύων, ως έναν τεχνολογικό κύκλο που κλείνει σιγά σιγά, περιμένοντας κάτι νέο και πραγματικά ενδιαφέρον και συναρπαστικό να ανακύψει.
Ή ίσως να νοσταλγούμε τόσο πολύ την εποχή του MySpace του Τομ Αντερσον.
Να μας λείπουν εκείνου του είδους οι πολύ πιο αθώες και εμβρυακές διαδράσεις, τότε που καθόμασταν σε μια ξαπλώστρα στην παραλία, τον πολύ μακρινό Αύγουστο του 2005 και δεν μας ένοιαζε ούτε το like που θα πάρουμε για την ανάρτησή μας, ούτε το κατά πόσο θα «καρδουλώναμε» το ποστ του κολλητού μας που αυτή τη στιγμή κάνει διακοπές στους Παξούς.
Απλώς, θα σηκωνόμασταν από την ξαπλώστρα μας, θα βγάζαμε τις σαγιονάρες ή τα σανδάλια μας και θα ξαναπέφταμε στη θάλασσα, χωρίς να μας πολυνοιάζει το κατά πόσο υπάρχει όντως κάτι καλύτερο να κάνουμε Αύγουστο μήνα, στα social media.
