Η νευροτεχνολογία έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας και παρά τις φήμες που την συνδέουν με δυστοπικές προβλέψεις τύπου Black Mirror, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο θετική και συναρπαστική. Αντί να απειλεί την ιδιωτικότητά μας, αυτή η νέα τεχνολογία προσφέρει λύσεις σε παλιές και αδιέξοδες ιατρικές προκλήσεις, ανοίγοντας έναν νέο δρόμο στην ανθρώπινη υγεία. Από το 2020 και μετά, η νευροτεχνολογία έχει περάσει τρία καθοριστικά εμπόδια: εξυπνότερους αλγόριθμους, μικρότερες συσκευές και το πιο σημαντικό, αποδείξεις ότι οι άνθρωποι μπορούν να αισθανθούν τη διαφορά στον οργανισμό και τη διάθεσή τους. 

Ας πάρουμε για παράδειγμα τον Kέιθ Κρεμπιέλ, έναν άνδρα που πάσχει από τη νόσο του Πάρκινσον για πάνω από 20 χρόνια. Ο Κρεμπιέλ είχε φτάσει σε σημείο που οι τρόμοι του άρχισαν να κυριαρχούν στο σώμα του. Το 2020 οι νευροχειρουργοί του τοποθέτησαν τη συσκευή Percept της Medtronic στον εγκέφαλό του και τα αποτελέσματα ήταν θεαματικά. Αντί να κατακλύζει τον εγκέφαλο με συνεχές ρεύμα, όπως γινόταν με τα παραδοσιακά βαθιά εγκεφαλικά διεγερτικά συστήματα, το Percept ακούει πρώτα ανιχνεύοντας τις εξάρσεις του εγκεφάλου που σχετίζονται με τις κρίσεις του Πάρκινσον και στη συνέχεια, ενεργοποιεί προσαρμοσμένες δονήσεις. Με αυτόν τον τρόπο η συσκευή προσαρμόζεται στις ανάγκες του εγκεφάλου του ασθενούς, κάνοντάς τον να κινείται πιο ομαλά και να παίρνει λιγότερα φάρμακα. 

Η νέα αυτή προσέγγιση έχει αποδειχθεί πιο αποτελεσματική και πιο ήπια για τους ασθενείς, καθώς η συσκευή χρησιμοποιεί λιγότερη ενέργεια και προσφέρει μεγαλύτερη διάρκεια ζωής στην μπαταρία της. Εξίσου εντυπωσιακό είναι ότι κάθε νέα συσκευή Percept που αποστέλλεται από το 2020 περιλαμβάνει ήδη το “chip ανίχνευσης”, το οποίο μπορεί να ενεργοποιηθεί με μια απλή αναβάθμιση λογισμικού ακριβώς όπως γίνεται με τις ενημερώσεις των κινητών μας τηλεφώνων. 

Η ίδια λογική της “ακρόασης-και-ενεργοποίησης” εφαρμόστηκε το 2023 και στη σπονδυλική στήλη. Σε μια πρωτοποριακή μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature Medicine, επιστήμονες στο Πίτσμπουργκ τοποθέτησαν δύο λεπτές ταινίες ηλεκτροδίων πάνω στο αισθητήριο νεύρο της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης σε τρεις ενήλικες με μυϊκή ατροφία. Τα ήπια παλμικά ρεύματα “ξαναξύπνησαν” μισο-ανενεργούς κινητικούς νευρώνες με το αποτέλεσμα να είναι εκπληκτικό: οι συμμετέχοντες περπάτησαν περισσότερο, κουράστηκαν λιγότερο και ένας από αυτούς περπάτησε από το σπίτι του στο εργαστήριο χωρίς να χρειαστεί να ξεκουραστεί. Αυτή η τεχνολογία που χρησιμοποιεί μικρές και μη επεμβατικές συσκευές προσφέρει νέες δυνατότητες αποκατάστασης για ασθενείς με κινητικά προβλήματα. 

Η νευροτεχνολογία δεν περιορίζεται μόνο στην αποκατάσταση κινητικών λειτουργιών, αλλά επεκτείνεται και στην ψυχική υγεία. Στην περίπτωση της κατάθλιψης, η τεχνολογία προσφέρει νέες λύσεις. Ο FDA ενέκρινε πρόσφατα μια συσκευή που μοιάζει με κράνος από την εταιρεία Pulvinar Neuro για την αντιμετώπιση της σοβαρής κατάθλιψης. Αυτή η συσκευή χρησιμοποιεί εναλλασσόμενα και άμεσα ρεύματα, ενώ ένας αλγόριθμος διαβάζει σε πραγματικό χρόνο τους ρυθμούς του εγκεφάλου και προσαρμόζει τη θεραπεία, προσφέροντας ελπίδα σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στις συμβατικές θεραπείες. 

Οι νέες εξελίξεις στην επικοινωνία μέσω του εγκεφάλου είναι εξίσου εντυπωσιακές. Ο Elon Musk και η εταιρεία του Neuralink φέρνουν την τεχνολογία του εγκεφάλου-υπολογιστή σε νέο επίπεδο, δίνοντας στους χρήστες τη δυνατότητα να ελέγχουν έναν κέρσορα ή ακόμα και να εκτελούν εργασίες απλώς με τη σκέψη τους. Ο πρώτος χρήστης της Neuralink, ο 30χρονος τετραπληγικός Noland Arbaugh ανέφερε ότι πλέον μπορεί να ελέγχει τα παραπάνω συνεχώς, ενώ ανακτά μέρος της ανεξαρτησίας που έχασε λόγω τραυματισμού της σπονδυλικής στήλης το 2016. 

Όμως όπως με κάθε νέα τεχνολογία, έτσι και η νευροτεχνολογία έχει τις ηθικές της προκλήσεις. Η δυνατότητα να διαβάσουμε τον εγκέφαλο ενός ανθρώπου για να κατανοήσουμε τη διάθεσή του ή τις πολιτικές του προτιμήσεις θέτει σοβαρά ζητήματα για την προστασία της προσωπικότητας. Η Ευρώπη για παράδειγμα έχει ήδη αναγνωρίσει τα ενδεχόμενο ρίσκο και θεσπίσει αυστηρούς κανονισμούς για τη διαφάνεια των αλγορίθμων και τη δυνατότητα απόρριψης της τεχνολογίας αυτής από τους χρήστες. Επιπλέον υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων που σχετίζονται με τον εγκέφαλο. 

Η νευροτεχνολογία αν και έχει προκαλέσει φόβο και ανησυχία στο κοινό, είναι σίγουρα ένας τομέας που αλλάζει ριζικά τον τρόπο που βλέπουμε την υγεία και την αποκατάσταση. Όταν λειτουργεί η νευροτεχνολογία είναι σαν μια ρυθμιστική συσκευή που επαναφέρει την αρμονία στον εγκέφαλο επιτρέποντας στους ασθενείς να νιώσουν καλύτερα και να ζήσουν μια καλύτερη ζωή. Η πρόοδος στον τομέα αυτό είναι ήδη εμφανής: Οι άνθρωποι περπατούν περισσότερο, μιλούν γρηγορότερα και μερικοί απλώς νιώθουν ξανά τον εαυτό τους. 

Η πρόκληση πλέον είναι να κατανοήσουμε τη σημασία αυτών των επιτευγμάτων και να ελέγξουμε τις ηθικές διαστάσεις της νέας αυτής εποχής. Το σημαντικό είναι να βρούμε τη σωστή ισορροπία μεταξύ των κινδύνων και των οφελών της νευροτεχνολογίας και να την χρησιμοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο προς όφελος των ανθρώπων και της κοινωνίας. 

*Με στοιχεία από το Vox. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.