Έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει μια περίπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ των ορμονών, του εντέρου και της ψυχικής μας υγείας. Ωστόσο, το να ξεκαθαριστεί με σαφήνεια ποιες συνδέσεις είναι αυτές που προκαλούν τις αλλαγές στο σώμα μας έχει αποδειχθεί μια πραγματική πρόκληση. Νέα έρευνα  ανακάλυψε την ύπαρξη ενός μόνο ενζύμου που συνδέει και τους τρεις παράγοντες και η παρουσία του μπορεί να ευθύνεται για την εμφάνιση κατάθλιψης σε ορισμένες γυναίκες κατά τη διάρκεια των αναπαραγωγικών τους ετών.

Ο ιατρικός ερευνητής του Πανεπιστημίου της Γουχάν Di Li και οι συνεργάτες του συνέκριναν τον ορό αίματος 91 γυναικών ηλικίας μεταξύ 18 και 45 ετών με κατάθλιψη και 98 χωρίς. Είναι αξιοσημείωτο, ότι όσες έπασχαν από κατάθλιψη είχαν σχεδόν τα μισά επίπεδα οιστραδιόλης στον ορό – της κύριας μορφής οιστρογόνου που χρησιμοποιεί το σώμα μας κατά τη διάρκεια των γόνιμων ετών.

Η ιδέα ότι η οιστραδιόλη σχετίζεται με την κατάθλιψη είναι πάνω από 100 ετών. Οι φυσικές μειώσεις της οιστραδιόλης κατά την εμμηνόπαυση και μετά την εγκυμοσύνη συνδέονται αδιαμφησβήτητα με αρνητικές αλλαγές στη διάθεση. Άλλες παθήσεις, συμπεριλαμβανομένου του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών (όπου οι ωοθήκες παράγουν υψηλότερα από τα φυσιολογικά επίπεδα των ορμονών, γνωστών ως ανδρογόνα, προκαλώντας την ανισορροπία των αναπαραγωγικών ορμονών) και τη συγγενή υπερπλασία των επινεφριδίων (ομάδα γενετικών διαταραχών όπου το σώμα δεν διαθέτει ένα από τα απαραίτητα ένζυμα για την παραγωγή συγκεκριμένων ορμονών), μπορεί επίσης να προκαλέσει χαμηλή οιστραδιόλη και κατάθλιψη.

Η σύνδεση της κατάθλιψης με την οιστραδιόλη πιθανότατα εξηγεί γιατί είναι περίπου δύο φορές πιο συχνή στις γυναίκες από τους άνδρες. Η οιστραδιόλη, παράγεται στις ωοθήκες και αφού ρυθμίζει μία σειρά πραγμάτων – συμπεριλαμβανομένης της ρύθμισης του εμμηνορροϊκού μας κύκλου – η οιστραδιόλη μεταβολίζεται στο ήπαρ και στη συνέχεια περνά στο έντερο. Εδώ, η ορμόνη επαναρροφάται μερικώς πίσω στην κυκλοφορία του αίματος για να βοηθήσει στη διατήρηση των επιπέδων οιστρογόνων.

Έχοντας αυτές τις λειτουργίες υπόψιν τους, οι ερευνητές διερεύνησαν τις δραστηριότητες και το ρόλο της οιστραδιόλης στο έντερο. Μέσα σε 2 ώρες από την προσθήκη οιστραδιόλης σε δείγματα μικροβιώματος κοπράνων από γυναίκες με κατάθλιψη, υπήρξε υποβάθμιση της ορμόνης κατά 78%. Ενώ, το σωληνάριο με δείγματα μικροβιώματος από γυναίκες χωρίς κατάθλιψη παρουσίασε μείωση της ορμόνης μόνο κατά 20%. Οι επιστήμονες μεταμόσχευσαν επίσης τη μικροχλωρίδα του εντέρου από 5 από τις γυναίκες με κατάθλιψη σε ποντίκια, τα οποία εμφάνισαν 25% μείωση των επιπέδων οιστραδιόλης στον ορό του αίματός τους σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου ποντικών.

Πηγή: Li et al., Cell Metabolism, 2023

Με αυτά τα δεδομένα, φαίνεται λοιπόν ξεκάθαρα ότι ένα μικρόβιο του εντέρου είναι υπεύθυνο για την αυξημένη αποικοδόμηση αυτής της ορμόνης μέσα στο πεπτικό μας σύστημα. Για να απομονώσουν το υπεύθυνο μικρόβιο, ο Li και η ομάδα τοποθέτησαν δείγματα του μικροβιώματος από τις γυναίκες με κατάθλιψη σε πλάκα άγαρ και τους παρείχαν οιστραδιόλη ως μοναδική πηγή τροφής. Δύο ώρες αργότερα, πάνω από το 60 % της οιστραδιόλης αποικοδομήθηκε σε οιστρόνη. Χρησιμοποιώντας φασματομετρία μάζας, οι ερευνητές αναγνώρισαν το μικρόβιο, ένα στέλεχος βακτηρίων που ονόμασαν Klebsiella aerogenes TS2020.

«Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το K. aerogenes TS2020 μπορεί να μειώσει το επίπεδο οιστραδιόλης στον ορό σε ποντίκια και να προκαλέσει συμπεριφορές που μοιάζουν με κατάθλιψη», εξηγούν οι ερευνητές στην εργασία τους. «Επιπλέον, η χορήγηση κεφοταξίμης μπορεί να ανακουφίσει τέτοιες καταθλιπτικές συμπεριφορές σε ποντίκια».

Η γονιδιακή ανάλυση έδειξε ότι το K. aerogenes μετατρέπει την οιστραδιόλη σε οιστρόνη με ένα ένζυμο που ονομάζεται 3β-HSD (3β-υδροξυστεροειδές αφυδρογονάση). Η τοποθέτηση του γονιδίου αυτού του ενζύμου σε δείγματα βακτηρίων E. coli και στη συνέχεια η μόλυνση ποντικών με αυτά τα βακτήρια οδήγησε στην ίδια πτώση της οιστραδιόλης και στην εμφάνιση καταθλιπτικών συμπτωμάτων.

Σε μια προηγούμενη μελέτη, οι ερευνητές εντόπισαν αυξημένα επίπεδα του ίδιου ενζύμου σε άρρενες ασθενείς με κατάθλιψη και συμπέραναν ότι το ένζυμο μπορεί επίσης να αποικοδομήσει την τεστοστερόνη.

«Συνδυάζοντας αυτές τις δύο μελέτες, υποθέτουμε ότι το ένζυμο 3β-HSD εμπλέκεται στην ανάπτυξη της κατάθλιψης και ότι αυτή η σχέση είναι ανεξάρτητη από το φύλο», εξηγούν οι ερευνητές. «Πιστεύουμε ότι το K. aerogenes στα κόπρανα δεν είναι τα μόνα βακτήρια του εντέρου που μπορούν να παράγουν 3β-HSD. Τα μεταγονιδιωματικά δεδομένα αλληλουχίας μας έδειξαν ότι το βακτήριο Bacteroides thetaiotaomicron και Clostridia διαθέτουν 3β-HSD. Ωστόσο, χρειάζεται εκτεταμένη μελέτη καθώς μπορεί μπορεί να υπάρχουν και άλλα 3β-HSD βακτήρια του εντέρου κάτω από το όριο ανίχνευσης της μεταγονιδιωματικής αλληλουχίας». Έχει δοθεί κάποια εστίαση στη θεραπεία υποκατάστασης οιστρογόνων ως πιθανή θεραπεία για την κατάθλιψη στις γυναίκες, αλλά εάν η οδός που αποκαλύφθηκε εδώ αποδειχθεί ακριβής, τα βακτήρια που παράγουν 3β-HSD θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υποτροπές, προσοχή Li και ομάδα.

Με πληροφορίες από: Medixal Xpress, Science Alert