Η Εθνική Λυρική Σκηνή ολοκληρώνει τη σεζόν 2022/23 με τον «Ναμπούκκο» του Τζουζέππε Βέρντι, σε μουσική διεύθυνση Πάολο Καρινιάνι και σκηνοθεσία Λέο Μουσκάτο. Η εντυπωσιακή παραγωγή -η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία το 2018- επιστρέφει για τέσσερις μοναδικές παραστάσεις στις 26, 27, 29 και 30 Ιουλίου 2023 στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, με τους Δημήτρη Πλατανιά και Τάση Χριστογιαννόπουλο στον ρόλο του τίτλου.

Ο «Ναμπούκκο» θεωρείται μια από τις σπουδαιότερες όπερες του Τζουζέππε Βέρντι. Σε προσωπικό επίπεδο ανέδειξε τον Βέρντι ως τον σημαντικότερο Ιταλό συνθέτη του 19ου αιώνα, ενώ σε συλλογικό επίπεδο μετατράπηκε σε σύμβολο του αγώνα για την ενοποίηση της Ιταλίας. Η όπερα είναι διάσημη, μεταξύ άλλων, για το περίφημο χορωδιακό των Εβραίων σκλάβων, το οποίο επέχει θέση εθνικού ύμνου για τους Ιταλούς, καθώς εξέφρασε το συλλογικό αίσθημα ενάντια στον Αυστριακό κατακτητή.

Η υπόθεση αφορά την αιχμαλωσία των Εβραίων από τον βασιλιά της Βαβυλώνας Ναβουχοδονόσορα (Ναμπούκκο). Όταν, στην αλαζονεία του, εκείνος ζητά απ’ όλους να τον προσκυνήσουν ως θεό, τον πλήττει κεραυνός. Όταν αναγνωρίζει ως μόνο αληθινό θεό τον Ιεχωβά, βρίσκει πάλι τα λογικά του, απελευθερώνει τους Εβραίους και συναινεί στη σχέση της πραγματικής κόρης του, της Φενένας, με τον Ισμαέλε, ανιψιό του βασιλιά της Ιερουσαλήμ. Στον Ιεχωβά στρέφεται στο τέλος και η Αμπιγκαΐλλε, που σφετερίστηκε την εξουσία του Ναμπούκκο.

Τη σκηνοθεσία της παραγωγής, η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία τον Ιούνιο του 2018 στο Ηρώδειο, υπογράφει ο Λέο Μουσκάτο, ένας από τους πιο σημαντικούς Ιταλούς σκηνοθέτες όπερας της νεότερης γενιάς, ο οποίος έχει διακριθεί κυρίως σε έργα Βέρντι και Πουτσίνι. Έχει υπογράψει ιδιαιτέρως επιτυχημένες παραγωγές στη Σκάλα του Μιλάνου, καθώς και σε άλλα κορυφαία ιταλικά λυρικά θέατρα, όπως μεταξύ άλλων σε Ρώμη, Βενετία, Φλωρεντία, Τορίνο κ.α.

Ο σκηνοθέτης σημειώνει: «Η παραγωγή για την Εθνική Λυρική Σκηνή έχει δραματική γεύση και η ιστορία γίνεται πιο ωμή. Με την επιλογή ενός περιβάλλοντος πιο κοντά στις μέρες μας η τραγωδία των Εβραίων που απελάθηκαν και εξαναγκάστηκαν σε καταναγκαστική εργασία από τους Βαβυλώνιους θυμίζει κάπως το Ολοκαύτωμα που σημάδεψε το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Δεν υπάρχει επιθυμία για συμμόρφωση με την ιστορική ακρίβεια: η αισθητική ταυτότητα των σκηνικών και των κοστουμιών έχει στόχο την απόδοση ενός αφηρημένου τόπου και χρόνου, ώστε να εστιάσει την προσοχή στην ουσία. Για να αναπλάσουμε περιβάλλοντα διαφορετικά και απομακρυσμένα, χρησιμοποιούμε ένα σταθερό σύστημα σκηνικών: ένα πάτωμα, πέντε εισόδους, μερικά σκηνικά αντικείμενα και προβολές βίντεο στους τρεις τοίχους του θεάτρου.

Στην παράστασή μας οι Βαβυλώνιοι κυβερνώνται από ένα στρατιωτικό καθεστώς: άντρες και γυναίκες φορούν στολές, μερικές φορές εκστρατείας, άλλες φορές παρέλασης. Ο Ναμπούκκο είναι ο ανώτατος διοικητής τους και οι Βαβυλώνιοι τον λατρεύουν σαν να ήταν θεός στη γη. Όταν, όμως, υφίσταται εγκεφαλικό επεισόδιο, ο Ναμπούκκο πέφτει σε δυσμένεια. Οι Βαβυλώνιοι του γυρίζουν την πλάτη και, τώρα, την ίδια αφοσίωση που είχαν δείξει παλαιότερα σε εκείνον δείχνουν στην Αμπιγκαΐλλε, τη νέα βασίλισσα η οποία έχει σφετεριστεί την εξουσία. Μόνο μια μικρή ομάδα στρατιωτών, υπό την ηγεσία του Αμπντάλλο, παραμένει πιστή στον παλιό διοικητή της.

Ο Ναμπούκκο, κλεισμένος σε ένα είδος σανατόριου, αντιμετωπίζεται ως παράφρονας. Σε μια στιγμή απόγνωσης βρίσκει τη δύναμη να μετανοήσει για όλο τον πόνο που προκάλεσε και να ζητήσει συγχώρεση από τον Θεό για τους Ιουδαίους που τόσο περιφρονούσε. Σε αυτή την παραγωγή, η τραγωδία των Εβραίων που απελάθηκαν και υποδουλώθηκαν αφενός θυμίζει την τραγωδία των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης, αφετέρου μοιάζει πολύ με τα βασανιστήρια που υιοθετήθηκαν στα σύγχρονα στρατόπεδα κράτησης, όπως στο Γκουαντάναμο».

Στην υψηλής αισθητικής εικόνα της παράστασης συμβάλλουν τα λιτά σκηνικά του Τιτσιάνο Σάντι, τα σύγχρονα κοστούμια της Σίλβιας Αϋμονίνο, οι υποβλητικοί φωτισμοί του Αλεσσάντρο Βεράτσι και οι εντυπωσιακές βιντεοπροβολές του Λούκα Αττίλιι.

Tην παραγωγή διευθύνει, στην πρώτη του συνεργασία με την ΕΛΣ, ένας από τους σημαντικότερους αρχιμουσικούς της όπερας παγκοσμίως, ο Ιταλός Πάολο Καρινιάνι. Ο Μιλανέζος απόφοιτος του Ωδείου «Τζουζέππε Βέρντι» εμφανίζεται στα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα εντός και εκτός Ευρώπης, ενώ διευθύνει τακτικά τις μεγαλύτερες ορχήστρες της Ιαπωνίας.

Στο all-star καστ της παραγωγής της ΕΛΣ συναντούμε Έλληνες και ξένους πρωταγωνιστές με διεθνή αναγνώριση. Στον ομώνυμο ρόλο εναλλάσσονται δύο κορυφαίοι Έλληνες βαρύτονοι που διαπρέπουν στο εξωτερικό, ο Δημήτρης Πλατανιάς και ο Τάσης Χριστογιαννόπουλος. Την Αμπιγκαΐλλε στην πρώτη διανομή ερμηνεύει μια σπουδαία υψίφωνος της εποχής μας, η γεννημένη στο Μινσκ Εκατερίνα Σεμεντσούκ, η οποία ξεχωρίζει με τις ερμηνείες της στις μεγαλύτερες όπερες του κόσμου και στη δεύτερη διανομή συναντάμε τη σολίστ της Όπερας Μαριίνσκι Όλγκα Μάσλοβα.

Τον ρόλο του Ζαχαρία ερμηνεύουν οι βαθύφωνοι Βιτάλι Κοβαλιόφ και Πέτρος Μαγουλάς. Μαζί τους οι διακεκριμένοι μονωδοί Γιάννης Χριστόπουλος, Κωνσταντίνος Κληρονόμος, Ελένα Μαξίμοβα, Μαρισία Παπαλεξίου, Βαγγέλης Μανιάτης, Γιάννης Καλύβας και Εβίτα Χιώτη. Τη Χορωδία της ΕΛΣ διευθύνει ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος.

Εθνική Λυρική Σκηνη Ναμπούκκο
Φωτ.: Χ.Ακριβιάδης