Το 64ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (2-12 Νοεμβρίου 2023) τιμά τον Νίκο Περάκη, μια από τις πιο ξεχωριστές και τολμηρές φωνές του σύγχρονου ελληνικού σινεμά, με την απονομή Χρυσού Αλέξανδρου για το σύνολο της προσφοράς του στον κινηματογράφο. Επίσης, το Φεστιβάλ διοργανώνει ένα αφιέρωμα που περιλαμβάνει πέντε ταινίες που αναδεικνύουν το σπουδαίο του έργο τόσο ως σκηνοθέτη όσο και ως production designer.
Το αφιέρωμα αναδεικνύει τον πολυσχιδή Νίκο Περάκη: την χαρισματική και ιδιαίτερη σκηνοθετική ματιά του, αλλά και τη συμβολή του ως production designer σε εμβληματικές ταινίες του ελληνικού και παγκόσμιου κινηματογράφου. Παράλληλα, φέρνει στο προσκήνιο τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα από το προσωπικό του σύμπαν, όπως η υπόγεια ειρωνεία, οι κωμικοτραγικές καταστάσεις και οι αποπροσανατολισμένοι ήρωες που βρίσκονται παγιδευμένοι σε ένα πνιγηρό περιβάλλον.
Ανανεωτής της ελληνικής κωμωδίας, με έμφαση στην καυστική πολιτική σάτιρα και στην απεικόνιση του κοινωνικού παραλόγου, ο Νίκος Περάκης ξεκίνησε την πορεία του στο σινεμά στη δεκαετία του ’60, σπουδάζοντας σκηνογραφία και ενδυματολογία στη Σχολή Καλών Τεχνών του Μονάχου. Μετά τη στρατιωτική του θητεία στην Τηλεόραση Ενόπλων Δυνάμεων, ο Νίκος Περάκης επέστρεψε στη Γερμανία, όπου άρχισε να εργάζεται ως σκηνογράφος και σχεδιαστής παραγωγής στο σινεμά, στο θέατρο και στην τηλεόραση, κάνοντας παράλληλα και τα πρώτα του σκηνοθετικά βήματα στις αρχές της δεκαετίας του ’70, στις απαρχές της έκρηξης του Νέου Γερμανικού Κινηματογράφου. Παράλληλα με τη σκηνοθετική του πορεία, ο Νίκος Περάκης συνέχισε τη συναρπαστική του διαδρομή ως production designer, συνεργαζόμενος με ορισμένα από τα μεγαλύτερα ονόματα του ελληνικού και γερμανικού κινηματογράφου: από τον Φόλκερ Σλέντορφ στο βραβευμένο με Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας και Χρυσό Φοίνικα Ταμπούρλο, μέχρι τον Γιώργο Πανουσόπουλο και τον Γιώργο Τσεμπερόπουλο μέσα από ορισμένες από τις πιο αγαπημένες ελληνικές ταινίες.
Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, το Εργαστήριο Μελέτης Ελληνικού Κινηματογράφου & Τηλεόρασης (EMEKT) του Τμήματος Κινηματογράφου ΑΠΘ θα διοργανώσει ημερίδα για τον Νίκο Περάκη, στην οποία θα μιλήσουν σημαντικές προσωπικότητες από τον ακαδημαϊκό χώρο.
Στο αφιέρωμα θα προβληθούν τέσσερις ταινίες του Νίκου Περάκη από διαφορετικές περιόδους της κινηματογραφικής του πορείας, αλλά και το εμβληματικό Ταμπούρλο, το οποίο ρίχνει φως στη δουλειά του ως production designer.
Το Ταμπούρλο (1979) διασκευή του αλληγορικού μυθιστορήματος του Γκίντερ Γκρας, αποτελεί πολύτιμη παρακαταθήκη για κάθε σινεφίλ. Στη Γερμανία του 1924 γεννιέται ο Όσκαρ. Την ημέρα των τρίτων γενεθλίων του, λίγο πριν την επικείμενη άνοδο του ναζισμού, λαμβάνει ως δώρο από τους γονείς του ένα κόκκινο ταμπούρλο. Ο Όσκαρ αρνείται να μεγαλώσει, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την υποκρισία των γύρω του και τον παραλογισμό του ενήλικου κόσμου. Μέσα από τα μάτια του θα παρελάσουν καθοριστικές στιγμές της γερμανικής Ιστορίας, ενώ το ταμπούρλο-φετίχ θα γίνει το μοναδικό μέσο έκφρασής του. Ο Νίκος Περάκης, ο οποίος είχε αναλάβει το production design της ταινίας, θυμάται: «Τον περισσότερο χρόνο ταξίδευα, γιατί έπρεπε να περπατήσω όλους τους χώρους με τον Φόλκερ, να σκιτσάρω τις κατασκευές, να πάω με τα τελικά σχέδια στους κατά τόπους συναδέλφους που είχαν την επίβλεψη και να είμαι πίσω στο φινίρισμα και την παράδοση των ντεκόρ πριν καταφθάσει το συνεργείο για τα γυρίσματα».
Η σουρεαλιστική κωμωδία Bomber & Paganini (1976), από την πρώιμη γερμανική περίοδο του Περάκη, προέκυψε όταν ο Αλεξάντερ Κλούγκε αφηγήθηκε στην παρέα της U.L.M. -μιας κοινοπραξίας ανεξάρτητων Filmemacher- μια προφορική νομική άσκηση: Ένας παράλυτος βλέπει ένα θησαυρό και στέλνει έναν τυφλό του φίλο να τον μαζέψει. Σε ποιόν ανήκει; Το 1972 ο Κλούγκε, ένας από τους συντάκτες του περίφημου Μανιφέστου του Oberhausen, που θεωρείται η ιδρυτική διακήρυξη του Νέου Γερμανικού Κινηματογράφου, είχε καλέσει τον Νίκο Περάκη να συμμετάσχει στην U.L.M. και τον εισήγαγε στο ZDF σαν σεναριογράφο, σκηνοθέτη και παραγωγό, αναλαμβάνοντας προσωπικά μια τραπεζική εγγύηση -ύψους περίπου του κόστους παραγωγής- για το γύρισμα της πρώτης του ταινίας «Σύντροφος Συγκάτοικος». Bomber & Paganini είναι τα ψευδώνυμα των πρωταγωνιστών, οι οποίοι κατά τη διάρκεια μιας τραγικά αποτυχημένης διάρρηξης o Μπόμπας χάνει το φως του και ο Παγκανίνι μένει παράλυτος. Καταδικασμένοι να κάνουν τα πάντα μαζί, o τυφλός Μπόμπας -πρώην πυγμάχος και νταβατζής- σπρώχνει στους κακόφημους δρόμους το αμαξίδιο του Παγκανίνι, ενώ ο παραπληγικός πρώην βιολιστής γίνεται πλοηγός του. Περιμένοντας να συμβεί ένα θαύμα, αιφνιδιάζονται από μια χρυσή ευκαιρία: Φαίνεται ότι η πρώην συμμορία τους σχεδιάζει τη ληστεία μιας χρηματαποστολής και ο Παγκανίνι εκπονεί ένα ριψοκίνδυνο σχέδιο που λύσει όλα τους τα προβλήματα…
Το Άρπα Colla (1982) είναι η πρώτη ελληνόφωνη ταινία που γύρισε ο Νίκος Περάκης και αντλεί έμπνευση από αυτοβιογραφικά στοιχεία -νωρίτερα είχε γυρίσει και το αγγλόφωνο Milo-Milo στη Μήλο (1979). Αφού επένδυσαν περιουσίες και χρόνο σε λιγότερο δημοφιλείς ταινίες τους, δύο νεαροί σκηνοθέτες είναι υποχρεωμένοι να βιοπορίζονται με διαφημιστικά ο ένας και κριτική κινηματογράφου ο άλλος, αλλά ελπίζουν να επιστρέψουν στον κινηματογράφο. Κάνουν βίζιτες σε παραγωγούς ή παραμυθιάζουν πλούσιους φίλους να επενδύσουν στο ταλέντο τους. «Άρπα Colla» είναι η οπτικοποίηση των κοινών απραγματοποίητων οραμάτων τους…
Το BIOS + Πολιτεία (1987), μία από τις πιο αιχμηρές και ευφάνταστες δημιουργίες του ελληνικού σινεμά, στηλιτεύει τις διαχρονικές και αγιάτρευτες παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας. Το κοινό του 64ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει την ταινία με όρους καθολικής προσβασιμότητας για όλους τους θεατές, στο πλαίσιο του προγράμματος του Φεστιβάλ με χορηγό προσβασιμότητας την Alpha Bank. Η ταινία θα προβληθεί με ακουστική περιγραφή [AD: Audio Description] για τυφλούς και άτομα με προβλήματα όρασης και με υπότιτλους για Κ/κωφούς και βαρήκοους [SDH: Subtitles for the Deaf or Hard of Hearing]. To πρωί του τελικού για το παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου ο Καραμάνος, ένας υπάλληλος του ΤΟΕ –Τηλεπικοινωνιακού Οργανισμού Ελλάδος– συνδέει τον προσωπικό υπολογιστή του διοικητή του με μια σατανικά περίπλοκη και εκρηκτική συσκευή. Απειλεί να ανατινάξει τον όροφο και τις δορυφορικές κεραίες από πάνω, εάν δεν του επιτραπεί να εμφανιστεί στο εθνικό δίκτυο 10 λεπτά πριν από τον ποδοσφαιρικό αγώνα για να καταγγείλει όλα τα στραβά που ταλανίζουν τη ζωή του Έλληνα πολίτη και τον κάνουν θύμα ενός κομματοκρατικού και διεφθαρμένου κράτους…
Η Ψυχραιμία (2007) μάς μεταφέρει στο τέλος των ψευδαισθήσεων της ευδαιμονίας και στην απότομη ενηλικίωση μιας ολόκληρης γενιάς νέων ανθρώπων, μέσα από τις ιστορίες ετερόκλητων ηρώων που διαπλέκονται σε ένα κοινό νήμα. Οι παράλληλες ιστορίες και οι κοινές τύχες μερικών πολύ διαφορετικών νέων κατά την διάρκεια ενός καλοκαιρινού εικοσιτετράωρου, από της φυλακής τα σίδερα στους κυλιόμενους διαδρόμους του Ελ. Βενιζέλος κι από τις παραλίες του Σαρωνικού ως τα βοσκοτόπια του Ψηλορείτη.
Το 64ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (2-12 Νοεμβρίου 2023) τιμά τον Νίκο Περάκη, μια από τις πιο ξεχωριστές και τολμηρές φωνές του σύγχρονου ελληνικού σινεμά, με την απονομή Χρυσού Αλέξανδρου για το σύνολο της προσφοράς του στον κινηματογράφο. Επίσης, το Φεστιβάλ διοργανώνει ένα αφιέρωμα που περιλαμβάνει πέντε ταινίες που αναδεικνύουν το σπουδαίο του έργο τόσο ως σκηνοθέτη όσο και ως production designer.
Το αφιέρωμα αναδεικνύει τον πολυσχιδή Νίκο Περάκη: την χαρισματική και ιδιαίτερη σκηνοθετική ματιά του, αλλά και τη συμβολή του ως production designer σε εμβληματικές ταινίες του ελληνικού και παγκόσμιου κινηματογράφου. Παράλληλα, φέρνει στο προσκήνιο τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα από το προσωπικό του σύμπαν, όπως η υπόγεια ειρωνεία, οι κωμικοτραγικές καταστάσεις και οι αποπροσανατολισμένοι ήρωες που βρίσκονται παγιδευμένοι σε ένα πνιγηρό περιβάλλον.
Ανανεωτής της ελληνικής κωμωδίας, με έμφαση στην καυστική πολιτική σάτιρα και στην απεικόνιση του κοινωνικού παραλόγου, ο Νίκος Περάκης ξεκίνησε την πορεία του στο σινεμά στη δεκαετία του ’60, σπουδάζοντας σκηνογραφία και ενδυματολογία στη Σχολή Καλών Τεχνών του Μονάχου. Μετά τη στρατιωτική του θητεία στην Τηλεόραση Ενόπλων Δυνάμεων, ο Νίκος Περάκης επέστρεψε στη Γερμανία, όπου άρχισε να εργάζεται ως σκηνογράφος και σχεδιαστής παραγωγής στο σινεμά, στο θέατρο και στην τηλεόραση, κάνοντας παράλληλα και τα πρώτα του σκηνοθετικά βήματα στις αρχές της δεκαετίας του ’70, στις απαρχές της έκρηξης του Νέου Γερμανικού Κινηματογράφου. Παράλληλα με τη σκηνοθετική του πορεία, ο Νίκος Περάκης συνέχισε τη συναρπαστική του διαδρομή ως production designer, συνεργαζόμενος με ορισμένα από τα μεγαλύτερα ονόματα του ελληνικού και γερμανικού κινηματογράφου: από τον Φόλκερ Σλέντορφ στο βραβευμένο με Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας και Χρυσό Φοίνικα Ταμπούρλο, μέχρι τον Γιώργο Πανουσόπουλο και τον Γιώργο Τσεμπερόπουλο μέσα από ορισμένες από τις πιο αγαπημένες ελληνικές ταινίες.
Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, το Εργαστήριο Μελέτης Ελληνικού Κινηματογράφου & Τηλεόρασης (EMEKT) του Τμήματος Κινηματογράφου ΑΠΘ θα διοργανώσει ημερίδα για τον Νίκο Περάκη, στην οποία θα μιλήσουν σημαντικές προσωπικότητες από τον ακαδημαϊκό χώρο.
Στο αφιέρωμα θα προβληθούν τέσσερις ταινίες του Νίκου Περάκη από διαφορετικές περιόδους της κινηματογραφικής του πορείας, αλλά και το εμβληματικό Ταμπούρλο, το οποίο ρίχνει φως στη δουλειά του ως production designer.
Το Ταμπούρλο (1979) διασκευή του αλληγορικού μυθιστορήματος του Γκίντερ Γκρας, αποτελεί πολύτιμη παρακαταθήκη για κάθε σινεφίλ. Στη Γερμανία του 1924 γεννιέται ο Όσκαρ. Την ημέρα των τρίτων γενεθλίων του, λίγο πριν την επικείμενη άνοδο του ναζισμού, λαμβάνει ως δώρο από τους γονείς του ένα κόκκινο ταμπούρλο. Ο Όσκαρ αρνείται να μεγαλώσει, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την υποκρισία των γύρω του και τον παραλογισμό του ενήλικου κόσμου. Μέσα από τα μάτια του θα παρελάσουν καθοριστικές στιγμές της γερμανικής Ιστορίας, ενώ το ταμπούρλο-φετίχ θα γίνει το μοναδικό μέσο έκφρασής του. Ο Νίκος Περάκης, ο οποίος είχε αναλάβει το production design της ταινίας, θυμάται: «Τον περισσότερο χρόνο ταξίδευα, γιατί έπρεπε να περπατήσω όλους τους χώρους με τον Φόλκερ, να σκιτσάρω τις κατασκευές, να πάω με τα τελικά σχέδια στους κατά τόπους συναδέλφους που είχαν την επίβλεψη και να είμαι πίσω στο φινίρισμα και την παράδοση των ντεκόρ πριν καταφθάσει το συνεργείο για τα γυρίσματα».
Η σουρεαλιστική κωμωδία Bomber & Paganini (1976), από την πρώιμη γερμανική περίοδο του Περάκη, προέκυψε όταν ο Αλεξάντερ Κλούγκε αφηγήθηκε στην παρέα της U.L.M. -μιας κοινοπραξίας ανεξάρτητων Filmemacher- μια προφορική νομική άσκηση: Ένας παράλυτος βλέπει ένα θησαυρό και στέλνει έναν τυφλό του φίλο να τον μαζέψει. Σε ποιόν ανήκει; Το 1972 ο Κλούγκε, ένας από τους συντάκτες του περίφημου Μανιφέστου του Oberhausen, που θεωρείται η ιδρυτική διακήρυξη του Νέου Γερμανικού Κινηματογράφου, είχε καλέσει τον Νίκο Περάκη να συμμετάσχει στην U.L.M. και τον εισήγαγε στο ZDF σαν σεναριογράφο, σκηνοθέτη και παραγωγό, αναλαμβάνοντας προσωπικά μια τραπεζική εγγύηση -ύψους περίπου του κόστους παραγωγής- για το γύρισμα της πρώτης του ταινίας «Σύντροφος Συγκάτοικος». Bomber & Paganini είναι τα ψευδώνυμα των πρωταγωνιστών, οι οποίοι κατά τη διάρκεια μιας τραγικά αποτυχημένης διάρρηξης o Μπόμπας χάνει το φως του και ο Παγκανίνι μένει παράλυτος. Καταδικασμένοι να κάνουν τα πάντα μαζί, o τυφλός Μπόμπας -πρώην πυγμάχος και νταβατζής- σπρώχνει στους κακόφημους δρόμους το αμαξίδιο του Παγκανίνι, ενώ ο παραπληγικός πρώην βιολιστής γίνεται πλοηγός του. Περιμένοντας να συμβεί ένα θαύμα, αιφνιδιάζονται από μια χρυσή ευκαιρία: Φαίνεται ότι η πρώην συμμορία τους σχεδιάζει τη ληστεία μιας χρηματαποστολής και ο Παγκανίνι εκπονεί ένα ριψοκίνδυνο σχέδιο που λύσει όλα τους τα προβλήματα…
Το Άρπα Colla (1982) είναι η πρώτη ελληνόφωνη ταινία που γύρισε ο Νίκος Περάκης και αντλεί έμπνευση από αυτοβιογραφικά στοιχεία -νωρίτερα είχε γυρίσει και το αγγλόφωνο Milo-Milo στη Μήλο (1979). Αφού επένδυσαν περιουσίες και χρόνο σε λιγότερο δημοφιλείς ταινίες τους, δύο νεαροί σκηνοθέτες είναι υποχρεωμένοι να βιοπορίζονται με διαφημιστικά ο ένας και κριτική κινηματογράφου ο άλλος, αλλά ελπίζουν να επιστρέψουν στον κινηματογράφο. Κάνουν βίζιτες σε παραγωγούς ή παραμυθιάζουν πλούσιους φίλους να επενδύσουν στο ταλέντο τους. «Άρπα Colla» είναι η οπτικοποίηση των κοινών απραγματοποίητων οραμάτων τους…
Το BIOS + Πολιτεία (1987), μία από τις πιο αιχμηρές και ευφάνταστες δημιουργίες του ελληνικού σινεμά, στηλιτεύει τις διαχρονικές και αγιάτρευτες παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας. Το κοινό του 64ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει την ταινία με όρους καθολικής προσβασιμότητας για όλους τους θεατές, στο πλαίσιο του προγράμματος του Φεστιβάλ με χορηγό προσβασιμότητας την Alpha Bank. Η ταινία θα προβληθεί με ακουστική περιγραφή [AD: Audio Description] για τυφλούς και άτομα με προβλήματα όρασης και με υπότιτλους για Κ/κωφούς και βαρήκοους [SDH: Subtitles for the Deaf or Hard of Hearing]. To πρωί του τελικού για το παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου ο Καραμάνος, ένας υπάλληλος του ΤΟΕ –Τηλεπικοινωνιακού Οργανισμού Ελλάδος– συνδέει τον προσωπικό υπολογιστή του διοικητή του με μια σατανικά περίπλοκη και εκρηκτική συσκευή. Απειλεί να ανατινάξει τον όροφο και τις δορυφορικές κεραίες από πάνω, εάν δεν του επιτραπεί να εμφανιστεί στο εθνικό δίκτυο 10 λεπτά πριν από τον ποδοσφαιρικό αγώνα για να καταγγείλει όλα τα στραβά που ταλανίζουν τη ζωή του Έλληνα πολίτη και τον κάνουν θύμα ενός κομματοκρατικού και διεφθαρμένου κράτους…
Η Ψυχραιμία (2007) μάς μεταφέρει στο τέλος των ψευδαισθήσεων της ευδαιμονίας και στην απότομη ενηλικίωση μιας ολόκληρης γενιάς νέων ανθρώπων, μέσα από τις ιστορίες ετερόκλητων ηρώων που διαπλέκονται σε ένα κοινό νήμα. Οι παράλληλες ιστορίες και οι κοινές τύχες μερικών πολύ διαφορετικών νέων κατά την διάρκεια ενός καλοκαιρινού εικοσιτετράωρου, από της φυλακής τα σίδερα στους κυλιόμενους διαδρόμους του Ελ. Βενιζέλος κι από τις παραλίες του Σαρωνικού ως τα βοσκοτόπια του Ψηλορείτη.
