Το ναρκωτικό που είναι γνωστό ως «η κοκαΐνη των φτωχών», το οποίο έχει ήδη εξαπλωθεί σε πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής, μπορεί σύντομα να φτάσει στις αγορές της Ευρώπης και των ΗΠΑ, σύμφωνα με το The Messenger.
Το captagon, ένα ιδιαίτερα εθιστικό διεγερτικό τύπου αμφεταμίνης που παρασκευάζεται κυρίως στη Συρία και τον Λίβανο, έχει ανθίσει στην αραβική αγορά ναρκωτικών την τελευταία δεκαετία. Τώρα, μετά από συντονισμένες καταστολές του ναρκωτικού στην περιοχή, οι παραγωγοί στρέφουν το βλέμμα τους αλλού, όπως αναφέρει το Bloomberg News.
«Όπως κάθε παράνομη οικονομία, αυτοί οι διακινητές και οι λαθρέμποροι γίνονται πολύ πιο εξελιγμένοι και προηγμένοι [τεχνολογικά] στην προσπάθειά τους να στοχεύσουν νέες αγορές, να εντοπίσουν νέες διαδρομές και στη συνέχεια να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν νέες αγορές κατανάλωσης», δήλωσε η Caroline Rose, διευθύντρια του New Lines Institute. «Προσαρμόζονται και υιοθετούν νέες μεθόδους».
Πολλαπλές εκθέσεις έχουν διαπιστώσει ότι το καθεστώς του Bashar al-Assad στη Συρία έχει επωφεληθεί από την παρασκευή του captagon, και τώρα πιθανότατα επιβλέπει ένα περιφερειακό -και όλο και περισσότερο παγκόσμιο – εμπόριο του ναρκωτικού. Ο Assad έχει αρνηθεί την εμπλοκή του στο εμπόριο του captagon, ή ακόμη και στην παραγωγή του, παρά τις ευρέως διαδεδομένες αποδείξεις για το αντίθετο.
Η ιστορία του captagon
Το captagon μετρά περισσότερα από 50 χρόνια, αλλά η πρόσφατη έκρηξή του είναι άμεση συνέπεια του εμφυλίου πολέμου στη Συρία και μπορεί να αποδειχθεί ότι μια από τις μόνιμες και πιο απροσδόκητες “κληρονομιές” αυτής της σύγκρουσης είναι η εμφάνιση ενός νέου ναρκοκράτους στη Μέση Ανατολή.
Captagon ήταν αρχικά η εμπορική ονομασία της φαινεθυλλίνη, ενός διεγερτικού που αναπτύχθηκε από μια γερμανική φαρμακευτική εταιρεία στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Χρησιμοποιήθηκε στην Ευρώπη τη δεκαετία του 1970 για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων, συμπεριλαμβανομένης της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας (ADHD) στα παιδιά και της ναρκοληψίας. Διαπιστώθηκε ότι ήταν ιδιαίτερα εθιστικό και προκαλούσε σοβαρές παρενέργειες. Έτσι, το captagon καταργήθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, αλλά σύντομα εξελίχθηκε στην επόμενη φάση του.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, η Βουλγαρία αναδείχθηκε σε σημαντικό παραγωγό captagon της μαύρης αγοράς τόσο για τη Μέση Ανατολή όσο και για την αγορά της Ανατολικής Ευρώπης. Πολλοί από τους χημικούς που παρήγαγαν το φάρμακο είχαν απασχοληθεί στη μεγάλη κρατική χημική βιομηχανία της Βουλγαρίας, αλλά βρέθηκαν να αναζητούν εργασία μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000, οι βουλγαρικές αρχές κατάφεραν να κλείσουν τα περισσότερα εργαστήρια και η δημοτικότητα του ναρκωτικού μειώθηκε στην Ευρώπη -μεγάλο μέρος της παραγωγής μεταφέρθηκε πιο κοντά στις αγορές της Μέσης Ανατολής.
Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας κατά του Διεθνικού Οργανωμένου Εγκλήματος, η εξάπλωση του captagon στη Μέση Ανατολή «διευκολύνθηκε από την πολιτική και τεχνική συνεργασία μεταξύ της Βουλγαρίας και της Συρίας. Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου πολλοί Σύριοι πήγαν να σπουδάσουν χημεία στη Βουλγαρία και δημιούργησαν επαφές που θα βοηθούσαν αργότερα την παράνομη διακίνηση και παραγωγή ναρκωτικών».
Στα τέλη της δεκαετίας του 2000, η Συρία και ο γειτονικός Λίβανος ήταν οι παγκόσμιοι ηγέτες στην παραγωγή captagon. Η κυκλοφορία επιταχύνθηκε από τον συριακό εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος ξέσπασε το 2011.
Τι συμβαίνει τώρα
Μέχρι πρόσφατα, το φάρμακο είχε διατεθεί στην αγορά κυρίως στον Περσικό Κόλπο και ειδικότερα στη Σαουδική Αραβία. Σχεδόν το ήμισυ του captagon που κατασχέθηκε στη Μέση Ανατολή μεταξύ 2015 και 2019 βρέθηκε στην συγκεκριμένη χώρα, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Ένα άρθρο του Foreign Policy του 2021 σημείωνε ότι «η πλήξη και οι κοινωνικοί περιορισμοί» είχαν οδηγήσει στη χρήση του ναρκωτικού στη Σαουδική Αραβία, «μια χώρα με λίγους χώρους αναψυχής».
Περισσότερα από 1 δισεκατομμύριο χάπια captagon, τα οποία κοστίζουν από 3 έως 25 δολάρια ανά δισκίο, έχουν κατασχεθεί τα τελευταία τρία χρόνια, με την πλειονότητα να προορίζεται για τη Σαουδική Αραβία, δήλωσε στο Bloomberg ο Karam Shaar, ένας Σύρος οικονομολόγος και ερευνητής που έχει συμβουλεύσει δυτικές κυβερνήσεις σχετικά με την πολεμική οικονομία της Συρίας.
Όμως η Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες του Κόλπου έχουν πρόσφατα πατάξει το παράνομο εμπόριο του captagon, εν μέρει επιβάλλοντας την απαγόρευση εισαγωγών φρούτων και λαχανικών από τον Λίβανο, τα οποία είχαν χρησιμοποιηθεί για τη λαθραία εισαγωγή του φαρμάκου στις χώρες τους. Η Σαουδική Αραβία έχει επίσης ανοίξει εκ νέου διπλωματικές σχέσεις με τη Συρία, μια κίνηση που μπορεί να παρακινεί τον Assad να εκτρέψει τις πωλήσεις του ναρκωτικού σε άλλες χώρες.
Σύμφωνα με το Bloomberg, δύο ανώτεροι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δήλωσαν ότι «οι εκθέσεις πληροφοριών που έχουν δει και οι ενημερώσεις που έλαβαν από ομολόγους τους στη Μέση Ανατολή δείχνουν ότι είναι πολύ πιθανό να ενταθούν οι ροές captagon προς την Ευρώπη, με κίνητρο την ανάγκη της Συρίας για μετρητά και την επιθυμία του Assad να εξάγει τον εθισμό και τις κοινωνικές εντάσεις σε χώρες που κατά την άποψή του τον έβλαψαν».
Οι αξιωματούχοι δήλωσαν επίσης ότι οι πολιτικοί ηγέτες και οι αρχές επιβολής του νόμου περί ναρκωτικών σε διάφορα ευρωπαϊκά κράτη ανησυχούν για την εισροή του φαρμάκου στην ήπειρο.
Οι ΗΠΑ προετοιμάζονται επίσης για μια έξαρση του ναρκωτικού. Πέρυσι, εισήγαγαν το 2022 Captagon Act, η οποία χαρακτήρισε τη διάδοση του ναρκωτικού ως «διακρατική απειλή για την ασφάλεια». Οι ΗΠΑ αναμένεται να δημοσιοποιήσουν τη διυπηρεσιακή στρατηγική τους για την καταπολέμηση του εμπορίου captagon τις επόμενες εβδομάδες.
Με πληροφορίες από: The Messenger, Bloomberg
