Στα σοκάκια του αστικού χάους, ανάμεσα στο θρόισμα των ανήσυχων ψυχών, υπάρχει μια φυλή ανθρώπων που δεν κρατούν σημειώσεις με στυλό, ούτε πληκτρολογούν ασταμάτητα σε έναν υπολογιστή, αλλά κρατούν στα χέρια τους έναν φωτογραφικό φακό.
Το φωτορεπορτάζ, είναι η τέχνη της αποτύπωσης των μη σεναριακών δραμάτων της ζωής, των ωμών, αφιλτράριστων στιγμών που χορεύουν πάνω στο μωσαϊκό του κόσμου μας. Πρόκειται για το πάγωμα του χρόνου σε ένα κάδρο, όπου μια και μόνο εικόνα μπορεί να αντικαταστήσει χίλιες λέξεις -με την κατάλληλη χρήση τους-, όπου το κλικ του κλείστρου της κάμερας είναι ένας χτύπος της καρδιάς. Η φωτογραφία σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι ένας ψίθυρος αλήθειας στην παράφωνη κοινωνία που ζούμε.
Αυτή την πραγματικότητα έρχεται να μας παρουσιάσει ο Πολύβιος Ανεμογιάννης μέσω της φωτογραφικής έκθεσης FAR EAST στο 1927 Art Space, 19 με 23 Οκτωβρίου. Πρόκειται για ένα οδοιπορικό στις λαϊκές γειτονιές του ανατολικού Παρισιού που οι εκατομμύρια επισκέπτες της ‘‘Πόλης του Φωτός’’ δεν βλέπουν ποτέ.
Ο Πολύβιος Ανεμογιάννης γεννήθηκε στις Σέρρες το 1960 και έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια σε διάφορες πόλεις στην Ελλάδα και την Κύπρο. Στα 18 του έφυγε για σπουδές στην Μεγάλη Βρετανία κι έπειτα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μετά το τέλος των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο της Columbia – Missouri το 1984, εγκαθίσταται στη Βοστώνη και στη συνέχεια στο New Haven όπου αρχίζει να εργάζεται στον Τύπο.
Ξεκινά να φωτογραφίζει σε ηλικία 24 ετών στους δρόμους της Νέας Υόρκης αλλά και στα πολλά ταξίδια του στην Αμερική, το Μεξικό, τη Τζαμάικα, τη Σενεγάλη, την Τσεχοσλοβακία. Το 1989 εγκαθίσταται στο Παρίσι, όπου ζει και εργάζεται μέχρι σήμερα. Έχει συνεργαστεί ως ανεξάρτητος φωτορεπόρτερ με πολλές εφημερίδες και περιοδικά (Libération, La Vie, Καθημερινή, L’Obs, Le Point, Marianne κ.α.) και έχει δημοσιεύσει στον Τύπο πολλές σειρές πάνω στην επικαιρότητα, τις διαδηλώσεις στη Γαλλία και άλλα πολιτικά και κοινωνικά θέματα.
Όπως αναλύει η Ακτίνα Σταθάκη, επιμελήτρια της έκθεσης FAR EAST και δημιουργός του Art Space, «η συνεργασία με τον Πολύβιο Ανεμογιάννη μας δίνει την ευκαιρία να στοχαστούμε πάνω σε ένα θέμα που απασχολεί εξίσου τους κατοίκους της Αθήνας, όσο και του Παρισιού και τόσων άλλων δυτικών μεγαλουπόλεων: μια πόλη που αλλάζει ερήμην των κατοίκων της προσπερνώντας ζωές, μνήμες και βιωμένες εμπειρίες.»
Η έκθεση του Πολύβιου Ανεμογιάννη θέτει αναπόφευκτα κάποια ερωτήματα, προβληματίζει και αναζητά δέκτες: Πώς η πόλη “αλλάζει χέρια” μέσω πολιτικών ιδιωτικοποίησης και πρακτικών εξευγενισμού και τί σημαίνει αυτό για τους κατοίκους της; Ίσως, οι απαντήσεις εμφανιστούν μπροστά μας (αφού γίνουμε “δέκτες”) παρατηρώντας τις λήψεις του φωτογράφου, ωστόσο, όπως ο ίδιος μας είπε στη συνέντευξη που θα διαβάσετε παρακάτω, «αν βρουν δέκτη καλώς, αν όχι εγώ τουλάχιστον θα έχω πει μέσω της φωτογραφίας αυτό που θέλω να πω.»
– Γεννήθηκες στις Σέρρες, έζησες σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και της Κύπρου, σπούδασες στη Μεγάλη Βρετανία και στις ΗΠΑ, εργάζεσαι στο Παρίσι. Νιώθεις ότι ανήκεις κάπου ή είσαι, όπως λέμε, «Πολίτης του Κόσμου»;
Έχω πάρει πολιτική συνείδηση από όλες τις χώρες όπου έζησα και κυρίως από την Ελλάδα όπου γεννήθηκα και πέρασα τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια που είναι τα πιο βασικά. Δεν ανήκω σε καμία χώρα, ανήκω σε όλες για αυτό που μου έδωσαν ώστε να είμαι αυτός που είμαι τώρα. Αλλά δεν θα χαρακτηρίσω τον εαυτό μου ως Πολίτη του Κόσμου. Δεν ισχύει για κανέναν αυτό.
– Τι σε τράβηξε στην φωτογραφία και πώς “έμπλεξες” μαζί της;
Ο πατέρας μου μού χάρισε την πρώτη μου μηχανή, μια Polaroid, όταν έγινα 16 χρονών. Αλλά το κλικ έγινε λίγα χρόνια αργότερα όταν βρέθηκα στην Αμερική. Αγόρασα μια μεταχειρισμένη Nikon από ένα μεγάλο σε ηλικία κύριο που μου είπε ότι την πουλούσε γιατί έτρεμε πάρα πολύ και δεν μπορούσε να συνεχίσει. Πήρα τους δρόμους στην Βοστώνη το ’84 και αργότερα στην Νέα Υόρκη το ’87, πόλεις σε βαθιά κρίση, με εικόνες φτώχειας να συνυπάρχει δίπλα σε απίστευτη χλιδή. Βρήκα τα ίδια ντεκόρ στο Παρίσι… μου αρέσει να παρατηρώ και να φωτογραφίζω τους δρόμους, το χάος στις πόλεις, την άτακτή τους χορογραφία. Και να μιλάω σε άγνωστους στον δρόμο -συναντώ απίθανους ανθρώπους χάρη στην φωτογραφία.
– Το δελτίο τύπου της έκθεσης Far East γράφει: «Πρόκειται για ένα οδοιπορικό στις λαϊκές γειτονιές του ανατολικού Παρισιού που οι εκατομμύρια επισκέπτες της ‘‘Πόλης του Φωτός’’ δεν βλέπουν ποτέ». Ένιωσες ποτέ ότι αυτό το “βάρος” μπορεί να σε γονατίσει; Να πρέπει να καταγράψεις με τον φακό σου έναν αθέατο κόσμο για εμάς τους υπόλοιπους.
Ναι, χωρίς αμφιβολία. Επιδιώκω όμως με τις δικές μου δυνάμεις να δώσω μια εικόνα που είναι πιστή στη πραγματικότητα, να βγω από την καρτ ποοστάλ. Το θεωρώ χρέος μου σαν φωτογράφος και ρεπόρτερ να καταγράψω την εποχή μας ή τουλάχιστον ένα μέρος της και να δείξω τις επιπτώσεις που έχει στην πλειονότητα το σύστημα που αυτοονομάζεται νεοφιλελεύθερο και της πολιτικής της «ανανέωσης», του «εκμοντερνισμού» και του «εξευγενισμού».
– Οι φωτογραφίες σου αναζητούν δέκτη ή έχουν μια αυτόνομη δική τους ύπαρξη;
Με τις φωτογραφίες της σειράς Far East επιθυμώ να διηγηθώ ιστορίες άγνωστων και ασήμαντων ανθρώπων, να περιγράψω το δυστοπικό περιβάλλον τους και να δημιουργηθεί ένα συναίσθημα κατανόησης σε αυτούς που θα την δουν, να συνδεθούν κατά κάποιο τρόπο. Αν βρουν δέκτη καλώς, αν όχι εγώ τουλάχιστον θα έχω πει μέσω της φωτογραφίας αυτό που θέλω να πω.
– Ποιο είναι το πιο γοητευτικό στοιχείο των φωτογραφιών της έκθεσης Far East;
Τα πορτραίτα κατά την γνώμη μου.
– Για τον θεατή μιας φωτογραφίας ένας θάνατος -για παράδειγμα- μπορεί να είναι απλώς μια τραγική εικόνα. Όμως, τι σημαίνει αυτό για έναν φωτογράφο; Πώς διαχειρίζεται την συνθήκη που καταγράφει;
Εξαρτάται από την προσωπικότητα, αλλά ο φωτογράφος είναι ψυχικά συνδεδεμένος με τις εικόνες που καταγράφει. Τις ζει βαθιά ώστε για μερικές από αυτές, σε μερικές περιπτώσεις να θυμάται χρόνια μετά την στιγμή που τις τράβηξε και το συναίσθημα που ένιωσε.
– Λένε «μια εικόνα, χίλιες λέξεις». Δεν παίζουν όμως ρόλο και οι λέξεις που θα χρησιμοποιήσουμε για να την περιγράψουμε;
Οπωσδήποτε, αλλά μέχρι ένα σημείο. Η εικόνα έχει την δική της γλώσσα και ο κάθε ένας δεν θα καταλάβει το ίδιο πράγμα. Οπότε τα πολλά λόγια είναι περιττά. Προτιμώ να αφήσω τον επισκέπτη ελεύθερο να κάνει τη δική του ανάγνωση.
– Αναλογικό φιλμ ή ψηφιακή κάμερα;
Για την προσωπική μου δουλειά αναλογική κάμερα με φιλμ. Για τα ρεπορτάζ που κάνω, για τον Tύπο, ψηφιακή.
– Ποια εικόνα της έκθεσης πιστεύεις ότι αποτυπώνει καλύτερα την «Μεγάλη Αντικατάσταση» που περιγράφεις, και γιατί;
Μια που δείχνει ανθρώπους να διασχίζουν ένα δρόμο και πίσω τους να είναι ένα εργοτάξιο με καινούργια κτίρια και τεράστιους γερανούς. Δείχνει μια μεταμόρφωση σε εξέλιξη.
– Το τελευταίο διάστημα έχω κάπως ενθουσιαστεί με πράγματα που συμβαίνουν στο Παρίσι, όπως για παράδειγμα η «Επανάσταση του Νερού». Ποια είναι, όμως, η άλλη όψη του νομίσματος σε αυτή την πόλη;
Είναι μια μεγαλούπολη που χάνει σιγά σιγά τον μποέμ αυθεντικό χαρακτήρα της για να γίνει μια πόλη για νεόπλουτους και για τουρίστες, γεμάτη μπουτίκ, Airbnb, πανάκριβα εστιατόρια και μπαρ…
– Τι κάνει σπουδαίο ένα photo story;
Το story αλλά και η επιλογή των φωτογραφιών ώστε να ειπωθεί το story.
– Σε ενδιαφέρει η απήχηση που έχει κάποιο φωτογραφικό πρότζεκτ;
Βεβαίως, αν καταφέρει να καταγράψει μια κατάσταση που έχει σημασία και να ευαισθητοποιήσει ένα κοινό.
– Μπορεί η φωτογραφία να αλλάξει τον κόσμο;
Όχι, αλλά μπορεί να σου μάθει να βλέπεις τον κόσμο διαφορετικά και ίσως να σε κάνει κάπως καλύτερο άνθρωπο, όπως κάθε τέχνη.
– Είσαι στους δρόμους με τη κάμερα – σύντροφο σου από το 1984. Αυτή η σχέση μπορεί να οδηγηθεί σε διαζύγιο, και αν ναι, πώς;
Μόνο αν αρχίσω να τρέμω όπως ο κύριος που μου πούλησε την πρώτη μου Νikon.
➪ INFO
FAR EAST
Έκθεση Φωτογραφίας του Πολύβιου Ανεμογιάννη
19 – 23 Οκτωβρίου 2023
1927 Art Space | Διεύθυνση: Κυψέλης 35, Πρώτος όροφος, Κυψέλη
Εγκαίνια: 19 Οκτωβρίου, από τις 18:00
Ώρες Λειτουργίας: καθημερινες (πεμ-παρ-δευτ) 6-9, Σαβ-Κυρ 4-8μμ
Facebook event: https://www.facebook.com/events/275271028786529
Τηλέφωνο: 2114140970
Εmail:[email protected]
